Daytoy ket nagtaud idiayTibetano a banak idiay asideg tiDanaw Mansarovar, ti karayan ket agayus babaen ti rehion tiLadakh tiJammu ken Kashmir,Gilgit,Baltistan ken agayus babaen ti Pakistan iti maysa a turong nga agpaabagatan idiay intero a kaatiddog ti Pakistan a tumipon idiayBaybay Arabiano idiay asideg ti puerto a siudad tiKarachi idiaySindh. Ti dagup a kaatiddog ti karayan ket3,180km (1,980mi). Daytoy ti kaatiddogan a karayan idiay Pakistan.
Daytoy a karayan ket addaan iti dagup a kalawa ti panagayus ti sumurok a1,165,000km2 (450,000sqmi). Ti nakarkulo a tinawen a panagayusna ket agarup a207km3 (50cumi), isu daytoy ti makaaramid ti maika-21 a kadakkelan a karayan iti lubong iti termino ti tinawen a panagayus. TiZanskar ket isu ti akin kanigid a tributario ti igidna idiay Ladakh. Kadagidiay tanap, ti akin kanigid nga igidna a tributario ket tiChenab ket adda met daytoy kadagiti uppat a nangruna a tributario, a nanaganan tiJhelum,Ravi,Beas kenSatluj. Ti kangrunaan nga akin-kanawan nga igidna a tributario ket tiShyok,Gilgit,Kabul,Gomal kenKurram. Daytoy ket agtaud manipud kadagiti karayan ken dagitiglasier ti Himalaya, ken ti karayan ket mangsuporta kadagitiekosistema dagiti kalalainganna ti temperatura a kabakiran, dagititanap ken dagiti namaga nga igid ti away.
Ti Indus ket mangporma tidelta tiPakistan a naibagbaga idiayVedicRigveda a kas tiSapta Sindhu ken tiIraniko aZend Avesta a kas tiHapta Hindu (ti kayatna a sawen dagitoy dua ketPito a Karkarayan). Ti karayan ket isun ti taudan ti panakaskasdaaw idi las-ud ti Klasiko a Paset ti Panawen. Ni Ari Darius tiPersia ket inpatulodna niScylax ti Caryanda tapno sukimatenna ti karayan idi 510 BCE.
TiSanskrito a balikas tiSindhu ket kaibuksilaan ti karayan, alog wenno taaw, mabalin a nagtaud daytoy ti ramut asidh a kayatna a sawen ket "saan a mapan". TiSindhu ket isu pay laeng ti lokal a panangibagbaga ti Karayan Indus.
IdiayRigveda, ti "Sindhu" (Sanskrito:सिन्धु) ket isu ti nagan ti Karayan Indus. TiSindhu ket naibagbaga iti mamin 176 a beses iti Rigveda, mamin 95 a beses iti ad-adu ngem maysa, nga ad-adu a naus-usar iti sapasap a kaibuksilan. Idiay Rigveda, a naisangsangayan kadagiti naud-udi a himno, ti kayat a sawen ti balikas ket naipabassit a mangitudo ti Karayan Indus, kas pagarigan ti listaan dagiti karayan tiNadistuti sukta. Daytoy ket ti nagbanagan ti anomalia ti karayan nga adda ti maipapan ti lalaki a henero: amin a dadduma akarkarayan ti Rigvedic ket maipapan ti babai a henero, saan laeng nga iti gramatika, ngem naipanpanunotan a kas dagitidiosa ken maipadpada kadagiti nuang ken kabalio a babbai nga agpatpataud ti gatas ken mantekilia.
Ti balikas aSindhu ket nagbalin aHindu itiDaan a Persiano. TiTaga-ugma a Griego a Ἰνδός(Indós, bunulod manipud iti Latin a kas tiIndus) ket maysa a bibulbulod iti Daan ngaIraniani a balikas.[1] Ti nagan ngaIndós ket naus-usay iti libro ngaIndica ni Megasthenes para iti naingel a karayan a linasat babaen niAlejandro a naibatay iti nakaitawenan a pannkalaglagip niNearchus.
Dagititaga-ugma a Griego ket nanginagnagan kadagiti Indiano (a ti agdama nga India iti labes ti Karayan Indus) a kas Ἰνδοί(Indói), ti tattao ti Indus.[1][2]
ItiUrdu, ti opisial a pagsasao ti Pakistan, ti Indus ket naamammuan akas tiدرياۓ سِندھ(Daryā-e Sindh). Kadagiti sabsabali a pagsasao iti rehion, ti karayan ket ammo a kas ti सिन्धु नदी(Sindhu Nadī) itiHindi, سنڌو(Sindhu) itiSindhi,سندھ(Sindh) itiPunjabi, સિંધુ નદી(Sindhu) itiGujarati; اباسين(Abāsin, lit. "Ama ti Karkarayan") itiPashto, رود سند(Rūd-e Sind) itiPersiano, نهر السند(Naḥar al-Sind) itiArabiko, སེང་གེ།་གཙང་པོ(Sênggê Zangbo, lit. "Karyan Leon") itiTibetano, kenNilab itiTurki.
Pagsasantan ti karayan Indus ken Zanskar . Ti Indus ket ab-ababa, nga agy-ayus manipud iti kanawan nga agpakanigid.
Ti Karayan Indus ket pakanenna ti Indus a paid ti submarino, nga isu daytoy ti maikadua a kadakkelan a sedimento a bagi iti Daga iti agarup a 5 riwriw a kubiko kilometro kadagiti materiales a nainurunor manipud kadagiti bantay. Ti panagad-adal kadagiti sedimento iti moderno a karayan ket mangipakpakita a tiKarakoram a Kabambantayan iti akin-amianan a Pakistan ken India ket isu ti agmaymaysa a kangrunaan a taudan ti material, a ti Himalaya ti kaaduan a mangit-ited, kaaduan a babaen kadagiti dakkel a karayan ti Punjab (Jhelum, Ravi, Chenab, Beas ken Sutlej). Ti panagusig kadagiti sedimento manipud iti Baybay Arabo ket nangipakpakita a sakbay idi lima a riwriw a tawtawen ti Indus ket naisilpo kadagiti karayan ti rehion tiPunjab nga idi ket nagay-ayus nga agpadaya idiayGanges ken natiwtiliw kalpasan ti dayta a panawen.[3] Ti nasapsapa nga obra ket nangipakpakita a ti darat ken lan-ak manipud idiay akinlaud a Tibet ket aba-butenna ti Baybay Arabo babaen idi 45 a riwriw a tawtawen, a mangipakpakita nga adda ti rimsua idi a duog a Karayan Indus ti dayta a panawen.[4] Ti delta ti daytoy a karayan ti roto-Indus ket dimteng a nabirukan idiay Labneng Katawaz, idiay pagbeddengan ti Apgano-Pakistan.
Idiay rehion tiNanga Parbat, ti kaadu ti panagkukot babaen ti Karayan Indus kalpasan ti pannakatiliw ken panangibaw-ing iti kaunegan ti dayta a lugar ket naipanpanunotan a nangiyeg kadagiti tengnga ken akin-baba nga ukis ti batbato iti rabaw.[5]
↑Clift, Peter D.; Blusztajn, Jerzy (Disiembre 15, 2005). "Panagurnos manen ti akinlaud a sistema ti karayan ti Himalaya kalpasan idi lima a riwriw a tawtawen".Katutubo.438 (7070): 1001–1003.doi:10.1038/nature04379.PMID16355221.
↑Clift, Peter D.; Shimizu, N.; Layne, G.D.; Blusztajn, J.S.; Gaedicke, C.; Schlüter, H.-U.; Clark, M.K.; Amjad, S. (Agosto 2001). "Panagrang-ay ti Indus a Paid ken ti kinapangrunana para iti pakasaritaan ti panagkutkot ti Lumaud a Himalaya ken Karakoram".GSA Bulletin.113 (8): 1039–1051.doi:10.1130/0016-7606(2001)113<1039:DOTIFA>2.0.CO;2.
↑Zeitler, Peter K.; Koons, Peter O.; Bishop, Michael P.; Chamberlain, C. Page; Craw, David; Edwards, Michael A.; Hamidullah, Syed; Jam, Qasim M.; Kahn, M. Asif; Khattak, M. Umar Khan; Kidd, William S. F.; Mackie, Randall L.; Meltzer, Anne S.; Park, Stephen K.; Pecher, Arnaud; Poage, Michael A.; Sarker, Golam; Schneider, David A.; Seeber, Leonardo; Shroder, John F. (Oktubre 2001). "Naukisan a panagobra manen idiay Nanga Parbat, Pakistan: Dagiti metamorpiko a nagbanagan ti maipapan ti pudot ken mekanikal a panagtitipon nga inaramid ti panagkutkot".Tektonika.20 (5): 712–728.doi:10.1029/2000TC001243.
Albinia, Alice. (2008)Dagiti Imperio ti Indus: Ti Sarita ti maysa a Karayan. Umuna nga Edision ti Amerikano (20101) W. W. Norton & Company, New York.ISBN978-0-393-33860-7.
Mangiraman daytoy nga artikuloiti teksto manipud iti pablaak a mabirukan itan itidominio a publiko:Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Indus".Encyclopædia Britannica (iti Ingles) (Maika-11ngaed.). Cambridge University Press.
