Ti Kilimanjaro ket buklen dagiti tallo a naisangsangayan bulkaniko a balisongsong: ti Kibo 5,895 m (19,341 ft); Mawenzi 5,149 m (16,893 ft); ken Shira 3,962 m (13,000 ft). Ti Pantok Uhuru ket isu ti kangatuan a tuktok idiay ngarab ti abut ti Kibo.
Ti Kilimanjaro ket maysa a dakkel aestratobulkan. Dua kadagiti tallo a pantokna, ti Mawenzi ken Shira, ket nataydan bayat a ti Kibo (ti kangatuan a pantok) ket malmalmeng ken mabalin a bumsuakto manen. Ti kinaudi a kangrunaan a panagbussuak ket napasamak idi baetan ti 150,000 ken 200,000 a tawtawen.[5]
Uray no daytoy ket malmalmeng, ti Kibo ket adda kadagitipumarola nga agisangsang-aw ti alingasaw idiay abutna. Adda dagidi nadumaduma a panagrebba ken dagiti guedday a napasamak idiay Kibo, a ti maysa ket nakapartuatan ti lugar ng aammo a kas tiAkinalaud a Giwangan.
Segun ti Ingles a heograpo a niHalford Mackinder, idi 1848 ti misionario a niJohannes Rebmann iti Mombasa ket isu idi ti immuna nga Europeano a nangireporta ti kaadda ti Kilimanjaro.[6]
Ti taudan ti nagan a "Kilimanjaro" ket saan unay nga ammo, ngem adda dagiti adu nga adda a teoria. Dagiti Europeano nga eksplorador ken inamponda ti nagan babaen idi 1860 ken inreprtada a ti "Kilimanjaro" ket tiKiswahili a nagan ti banaty.[7] Ngem segun ti 1907 nga edision tiThe Nuttall Encyclopædia, thi nagan ti bantay idi ket "Kilima-Njaro".[8]
Insurat niJohann Ludwig Krapf idi 1860 a dagiti Swahili iti igid ti aplaya ket tinawtawagan ti bantay iti "Kilimanjaro". Uray no isu ket saan a nangsuporta iti daytoy a panagtunton,[9]tinuntonna a ti kayat a sawen ti "Kilimanjaro" ket "bantay iti kinalatak" wenno "banaty dagiti karaban". Babaen ti kayat a sawen ti, "Kilima" a ti kaibuksilanna ket "bantay" ken "Jaro" mabalin a kaibuksilanna ket "dagiti karaban".[7]
Tinunton ni Jim Thompson idi 1885, ngem isu ket saan met a nangsuporta daytoy a panagtunton,[9]
Ti termino a Kilima-Njaro ket kadawyanen a naaw-awat a kaibuksilanna ti Banatay (Kilima) iti KInalatak (Njaro). Daytoy ket mabalin a nasaysayaat a panangiyulog ngem iti ania man a sabali, ngem saan nga improbable a mabalin a kaibuksilanna iti "Puraw" a banbantay, a kas namatmatiak a ti termino a "Njaro" ket kadagiti dati a panawen ket naus-usar a panangibaga ti kinapuraw, ken urayno daytoy a panangipakat ti balikas ket saanen a maus-usar iti aplaya, daytoy ket mangmangeg pay laeng kadagiti akinuneg a tribu. Mabalin a ti panangipatarus ket kapada a maipakat.... Babaen ti Wa-chaga[,] ti bantay ket saan nga ammo babaen ti maysa a nagan, dagiti dua a masa a mangporma daytoy ket agdama a nainaganan iti Kibo ken Kimawenzi.[10]
Ti "Njaro" ket maysa a taga-ugma a balikas ti Kiswahili para iti "agsilsilnag".[11] Iti pay maipada, insurat ni Krapf a ti hepe itiWakamba a tattao, a binisitana idi 1849, "ket napanen idiay Jagga ken nakitanan ti Kima jaJeu, bantay iti kinapuraw, ti nagan ngainted babaen dagiti Wakamba iti Kilimanjaro...."[12] Nasaysayaat itipagsasao a Kikamba, daytoyto ket Kiima Kyeu, ken daytoy a mabalin a panangiyulog ket nadayeg kadagiti nadumaduma nga agsuksukimat.[9]
Dagiti dadduma ket nangipagarup a ti "Kilima" ket Kiswahili para iti "bantay". Ti problema iti daytoy a panangipagarup ket ti "Kilima" ket pudno a kaibuksilan ti "turod" ken isu a daytoy ket, ti basbassit iti "Mlima", ti husto a balikas ti Kiswahili para iti bantay. Nupay kasta, "daytoy ket … mabalin … a dagiti nasapa nga agbisbisita nga Europeano, a saan unay a makaammo iti [Kiswahili], ket binaliwanda ti mlima iti kilima babaen ti analogo dagiti dua a Chagga a nagnagan; Kibo ken Kimawenzi."[9]
Ti sabali pay nga arngian ket ti panangipagarup a ti "Kileman" a paset ti Kilimanjaro ket nagtaud manipud iti Kichagga ti "kileme", a kayatn a sawen ket "ti mang-abak", wenno "kilelema", a ti kayatna a sawen ket "nagbalinen a narigat wenno imposible". Ti "Jaro" a paset ket agbalinen a "tnaal aidi manipud iti njaare, ti billit, wenno, segun kadagiti sabali a nangibagbaga, ti leopardo, wenno, mabalin a manipud iti jyaro ti karaban."
SEgun ti maysa a [Wachagga] nangibagbaga, ti lakay a lalaki ket nangibagbaga ti sarita nga idi un-una a panawen ti Wachagga, idi nakakita ti naniebe a simborio, ket nangikeddeng a kumalay-at tapno agsukimat; natural met a saanda unay a nakadayo. Isu a ti nagan: a kilemanjaare, wenno kilemanyaro, wenno mabalin a kilelemanjaare kdpy.- "ti mang-abak," wenno ti imposible para iti, ti billit ti leopardo, wenno ti karaban. Daytoy ket atraktibo a kas intero nga inramid kadagiti [Wachagga] elemento a naibatay iti maysa a naipagpagarupa as situasion , ngem ti kinapudno ket nagtultuloy a ti nagan a Kilimanjaro ket saan a, ken maawatan a saanen, nga agdama kadagiti Wachagga a kas nagan ti bantay. Mabalin kadi a dayto laeng ket, a kas insingasing ti sabali a Wachagga, ti kinaudi nga aldaw a panangipadas iti panangbiruk ti [Wachagga] panangipalawag no mapailit a maaramid babaen ti agsalsalusod a gangganaet? Mabalin a maisuppiat a dagiti nasapa a portero manipud iti aplaya a nakangkangeg a nangibagbaga dagiti Wachagga iti kilemanjaare wenno kilemajyaro, a simple a kaibuksilanna ket imposible a kalay-aten ti bantay, ken nangipagpagarup a daytoy ket ti nagan ti banatay, ken nanaginaig iti daytoy iti bukodda a kilima? Inreportada kadain kadagiti dauloda nga Europeano iti ekspedision a ti nagan ti bantay idi ket, iti bersionda iti Kichagga, a naipaad-adu a naasimilado babaen dagiti nakangeg nga Europeano, ken kanungpalan a nagablain a pagalagadan a kas Kilimanjaro?[9]
IKadagiti tawen ti 1880, ti banatay ket nagbalin a paset tiAleman a Daya nga Aprika ken tinawagan idi a aks ti "Kilima-Ndscharo" itiAleman iti panagsurot kadagiti komponente a nagan iti Kiswahili.[13]
Idi 6 Oktubre 1889, niHans Meyer ket naabotna ti kangatuan a pantok iti abut a bakras ti Kibo. Ninagananna daytoy ti "Kaiser-Wilhelm-Spitze" ("pantok Kaiser Wilhelm").[14] Dayta a nagan ket naus-usar aginggana idi naporma tiTanzania idi 1964,[15] idi ti pantok ket nanaganan manen iti"Uhuru", a kayan a asawen ket "Wayawaya a Pantok" iti Kiswahili.[16]
