Daytoy ket mabirukan idiay igid tiKarayan Tigris, ti siudad ket nabangon idi maika-8 a siglo ken nagbalin a kapitolio tiAbasida a Kalipato. Iti uneg ti nabiit a pannakapartuatna, ti Baghdad ket nagbalin iti maysa nga adda ti naisangsangayan a kultura, komersio, ken kinasirib a sentro para itiIslamiko a Lubong. Daytoy ket maipatinayon ti panagibalbalayan kadagiti nadumaduma a nangruna nga akademiko nga institusion (a kas tiKamara ti Saririt) ket nakaited ti siudad ti maysa a sangalubongan a pammadayaw a kas ti "Sentro ti Panagadal". Iti amin a panawen tiNangato a Tengnga a Panpanawen, ti Baghdad ket naipanunotan idi nga isu ti kadakkelan a siudad iti lubong nga adda ti nakarkulo a populasion ti 1,200,000 a tattao.[3] Ti siudad ket kaaduan anadadael babaen tiMongol nga Imperio idi 1258, a nagbanagan ti pannakaapday a nagtultuloy kadagiti amin a panawen ti sigsiglo gapu kadagiti kanayon a pangok ken dagiti adu a nagsasaruno nga imperio. Iti panakaibigbigan ti Irak a kas maysa a nawaya nga estado (dati aBritaniko a Bilin ti Mesopotamia) idi 1938, ti Baghdad ket nagin-inut a nakagun-od kadagiti dati a kadayegna a kas maysa a naisangsangayan a sentro tiArabiko a Kultura.
Ti nagan a Baghdad ket kasakbayan ti Islamiko ken ti punganayanna ket saan a nalawag, ngem daytoy ket mainaig kadagit dati a pagtaengan, nga awan dagitoy idi ti politka ken komersio a kabilegan. Ti nagan ket nabirukan idi a kasBaghdadu kadagiti rehistro tiAsirio kuneiporme ti maika-9 a siglo BC, ken iti Babiloniko a ladrilio a mngipakpakita ti Naarian a Selio ni AriNebuchadnezzar (maika-6 a siglo BC).[4]
Idi tiAbasida a kalipato ngaal-Mansur ket nangbangon ti kompleto a baro a siudad para iti kapitoliona, isu ket nagpili ti nagan a Madinat al-Salaam wenno "Siudad ti Kappia". Daytoy ket isu idi ti opisial a nagan nga adda kadagiti sensilio, pagipadagsenan, ken dagiti sabsabali pay a nga opisial a panagus-usar, urayno dagiti kadawyan a tao ket nagtultuloyda a nagus-usar ti daan a nagan.[5][6] Babaen ti maika-11 asiglo, ti "Baghdad" ket nagbalin a gangani nga isu ti eksklusibo a nagan para iti naindayegan ti lubong a metropolis.
Adda dagiti dadduma a maisuppiatan a teoria ti etimolohia ti naisangsangayan a nagan a Baghdad. Ti kaaduan a nawatiwat a naawawat kadagitoy ke ti nagan ti maysa aTengnga a Persiano[7][8][9][10][11][12][13] a kompuesto tiBag "god" +dād "naited", a maipatarus ti "inted ti Dios" wenno "sagut ti Dios", a nagtaudan tiModerno a Persiano aBaɣdād. Daytoy pay ket masurotan itiDaan a Persiano.[14]Ti basbassit a mabalin a panagipagarup ket tiPersiano a kompuesto tiBāğ "garden" +dād "nasayaat", a maipatarus ti "Ti nasayaat a hardin".[5][6]
Kalpasan ti pannakatnag dagiti Umayyad, ti immuna a dinastia ti Muslim, dagiti nangabak a nagturturay nga Abasida ket kinayatda ti bukodda a kapitolio a pagturayan. Nagpilida iti sito iti amianan tiSasanida ti kapitolio tiCtesiphon (ken laud bassit ti amianan ti taga-ugma a timmakderan tiBabilonia kenSeleusia), idi 30 Hulio 762,[15] tikalipaAl-Mansur ket nangikomisionado ti pannakaipatakder ti siudad ken nabangon daytoy babaen ti panangimaton dagitiBarmakid.[16] Ni Mansur ket namatmati a ti Baghdad ket ti perpekto idi kapitolio ti siudad iti Islamiko nga imperio babaen dagitiAbasida. Ni Mansur ket nagay-ayat unay iti sitio ken nagisasao iti, "Daytoyen ti siudad a pakabirukan kaniak, ditoyto ti pagtaengak, ken pagturayanto dagiti kaputotak".[17]
Ti idudur-as ti siudad ket tinulongan ti lokasionna, a nakaited daytoy iti panagtengngel kadagiti estratehiko ken dagiti dalan ti panagtagilako, iti igid ti Tigris. Ti rason no apay a ti Baghdad ket nakaited ti nasayaat a lokasion idi ket ti kaadu ti danum ken ti namaga a klima. Ti danum ket adda kadagiti patingga ti amianan ken abagatan kadagiti ruangan ti siudad, a mangipalubos kadagiti sangkabalayan iti adu a taraon, ken kadawyan idi iti daytoy a paset ti panawen.
Panteon ni Zumurrud Khaton idiay Baghdad (nabangon idi 1202AD), ladawan idi 1932.
Ti Baghdad linabsanna tiCtesiphon, thi kapitolio tiPersiano nga IMperio, a mabirukan idi iti30km (19mi) iti abagatan a daya. Ita nga aldaw, ti laeng nabatin iti Ctesiphon ket ti altar ti ili tiSalman Pak, iti abagatan bassit ti Kalatakan a Baghdad. Ti Ctesiphon ket sinukatanna idi ken innalana tiSeleusia, ti immuna a kapitolio tieSeleusida nga Imperio. TiSeleusia ket nasapsapa a sinukatanna idi ti siudad tiBabilonia.
Kadagiti nasapa a tawenna, ti siudad ket ammo idi a kas naikarkaro a palagid iti maysa a panangiyebkas itiKoran, idi nangibaga itiParaiso.[18] Nagpaut iti uppat a tawen iti pannakaipatakder (764-768). Ni Mansur ket nagumnong kadagiti inhenniero, dagiti agrimensura, ken dagiti kostruksionista ti arte manipud iti sangalubongan tapno agtitignayda a mangiladawan kadagiti plano para iti siudad. Dagiti sumurok a 100,000 nga agtabtrabaho ket napanda a nagsukisok kadagiti plano; adu kadagitoy ket naikkan iti sueldo tapno mangrugi iti panangipatakder ti siudad.[19] Ti Hulio ket isu ti napaili a kas panagrugi a panawen gapu kadagiti dua nga astrologo, niNaubakht Ahvazi ken niMashallah, ket namatmatida a ti siudad ket nasken a maipatakder babaen ti senial ti leon, tiLeon.[20] Ti leon ket nainaig iti apuy ken mangisimbolo iti produktibidad, pasindayag, ken panagpadakkel.
Dagiti ladrilio a nausar iti panangibangon ti siudad ket18 pulgada (460mm) kadagiti amin nga uppat a bangir. NiAbū Ḥanīfa ket isu idi ti nagbilbilang kadagiti ladrilio ken nangiparang-ay iti kanal, nga isu met daytoy ti nangiyeg ti danum iti sitio a pagobraan para iti panagusar a mainum ti tao ken ti panagpataud kadagiti ladrilio. Nausar pay ti marmol iti panangipatakder kadagiti pasdek iti amin a paset ti siudad, ken dagiti marmol a tukad ket mapan iti igid ti karayan.
Ti batayan a plano ti siudad ket buklen dagiti dua a dakkel a semi-sirkulo iti agarup a19km (12mi) iti diametro. Ti siudad ket naidaremdem a kas sirkulo iti agarup a2km (1.2mi) iti diametro, ken nakaiturongan daytoy a naammuan a kas ti "Natimbukel a Siudad". Ti orihinal a desinio ket naipakita a kas bugbugtong a singsing dagiti estruktura ti pagtaengan ken komersio iti igid ti uneg dagiti diding ti siudad, ngem ti kanungpalan a panangipatakder ket nanginayon iti sabali a singsing iti uneg ti immuna.[21] Iti uneg ti siudad adda metdagiti adu a parke, dagiti hardin, dagiti purok, ken dagiti promenada.[22] Itisentro ti siudad ketmabirukan ti meskita, ken dagiti pay kuartel para kadagiti guardia. Ti panggep wenno usar ti nabati nga espasio iti sentro ket di ammo. Ti sirkular a desinio ti siudad ket dagus a paltiing ti tradisional ngaurbano a desinio tiPersianoSasaniano . Ti Sasaniano a siudad tiGur idiayFars, a nabangon kadagiti 500 a tawtawen sakbay iti Baghdad, ket gangani kapada iti sapasapna a sirkular a desinio, dagiti agraya nga abenida, ken dagiti pasdek ti gobierno ken dagiti templo iti sentro ti siudad. Daytoy nga estilo ti urbano apanagplano ket maigiddiat iti Taga-ugma aGriego kenRomano nga urbano a panagplano, a dagiti siudad ket naidesinio a kas kuadrado wenno rektanggulo nga addaan kadagiti kalsada nga agsisinnabat iti tunggal maysa kadagiti kanawan nga anggulo.
Ti siudad ket mabirukan iti nawatiwat a tanap a ginudua babaen tiKarayan Tigris. Ti Tigris ket pisienna iti gudua ti Baghdad, a ti akindaya a gudua ket tinawtawagan iti 'Risafa' ken ti akinlaud a gudua ket naam-ammuan a kas ti 'Karkh'. Ti daga a nakabangonan ti siudad ket intero a gangani a nadalumpinas ket ababa ti ayanna, gapu ta ti taudanna ket dagiti nayanud a sedimento manipud kadagiti periodiko a dadakkel a layus a napasamak iti karayan.
Ti Baghdad ket addaan iti subtropikal a namaga a klima (pannakaidasig ti klima ti KöppenBWh) ken daytoy ket, kadagiti termino kadagiti kanagtuan a temperatura, ket maysa kadagiti kapudotan a siudad iti lubong. Iti kalgaw manipud iti Hunio aginggana iti Agosto, ti natimbeng a kangatuan a temperatura ket mabalin a nagatngato a kas44°C (111°F) a kuyogan babaen ti nadarang nga init: nairehistro metten it panagtudo iti basbassit ngem sangadosena a beses iti daytoy a paset ti tawen ken saan pay a nakalabes iti1 milimetro (0.04in).[23] Dagiti temperatura a manglabes iti50°C (122°F) iti linong ket saan a karkarna a mangmangeg, ken uray iti rabii dagiti temperatura iti kalgaw ket manmanoda iti baba ti24°C (75°F). Gapu tidam-eg ket saan unay a nakaro (kadawyan nga ab-ababa ngem 10%) gapu ti kaadayo ti Baghdad manipud iti kalugnakan tiGolpo Persiano, dagitibagio ti tapok manipud kadagti desierto iti laud ket kadawyan a mapaspasamak iti las-ud ti kalgaw.
Ti panaglalam-ek ket addaan met kadagiti kalalainganna nga aldaw ken agdumaduma a rabii. Manipud ti Disiembre aginggana iti Pebrero, ti Baghdad ket addaan kadagiti kangatuan a temperatura iti natimbeng a15.5 iti 18.5°C (59.9 iti 65.3°F), urayymet a dagiti ngato iti70°F (21°C) ket mabalin met nga adda. Dagiti temperatura iti bigat ket mabalin met a nalamiis: ti natimbeng a kalamiis iti Enero ket3.8°C (38.8°F) ngem dagiti nababa a temperatura a nababbaba ngem agyelo ket mabalin a mapasamak iti mamindua tunggal maysa a tawen.
Ti tinawen a panagtudtudo, ket gangani a mapasamak iti paset ti panawen manipud iti Nobiembre aginggana iti Marso, daytoy ket natimbeng iti150mm (5.91in), ngem mabalin pay a nangatngato ngem338mm (13.31in) ken nababbaba ngem37mm (1.46in).[24] Idi Enero 11, 2008, adda bassit a niebe nga immuna a nagtinnag iti balasiw ti Baghdad.[25]
Ti siudad ti Baghdad ket addaan kadagiti 89 nga opisial a kaarubaan iti uneg dagiti 9 a distrito. Dagitoy nga opisial a panakabingbinagy ti siudad ket nagserbi a kas dagiti adminstratibo a sentro para iti panangideliber kadagiti munisipal a serbisio nga aginggana idi 2003 ket awanan iti politikal nga annong. Idi rugi ti bril 2003, ti tinengngel ti Estados Unidos ngaProbisionala Turay ti Koalision (CPA) ket nangirugi iti proseso iti panagpartuat kadagitoy a baro nga annong. Ti proseso ket immuna a nagipatengnga iti isip iti eleksion dagiti konseho iti kaarubaan kadagiti opisial a kaarubaan, ken binutosan dagiti kaukaso ti kaarubaan.
Ti CPA ket nagtataripnonggda kadagiti serye ti miting iti tunggal maysa a kaarubaan tapno mangipalawag ti lokal a gobierno, tapno mangipalawag ti proseso ti eleksion dagiti kaukaso ket ti mangawis dagiti partisipante a mangiwaras ti damag ken mangikuyog kadagiti gagayyem, kakabagian ken dagiti kaarruba kadagiti sumaruno a miting. Ti tunggal maysa a proseso ti kaarubaan ket kanungpalan a nagpatingga iti pangileppas a miting a dagiti kandidato dagiti konseho para iti baro a kaarubaan ket ipayammoda ti bagbagida ken damagenda dagiti kaarrubada nga agbutos para kaniada.
Kalpasan amin dagiti 88 (kanungpalan a naipadu iti 89) konseho ti kaarubaan ket naisaaden, ti tunggal maysa a konseho ti kaarubaan ket bimmutos kadagiti representatibo manipud kadagiti kameng tapno agserbi iti maysa kadagiti siam a konseho ti distrito ti siudad. Ti bilang dagiti representatibo iti konseho ti distrito ket naibatay iti populasion ti kaarubaan. Ti sumaruno nga addang ket ti panagbutos ti tunggal maysa kadagiti siam a distrito kadagiti representatibo manipud kadagiti kameng tapno agserbi iti 37 a kameng ti Konseho ti Siudad ti Baghdad. Daytoy a tallo a lessad a sistema ti lokal a gobierno ket nangikonekta ti tattao ti Baghdad iti sentral a gobierno babaen kadagiti representatiboda manipud iti kaarubaan, babaen ti distrito, ken aginggana iti konseho ti siudad.
Ti isu met laeng a proseso ket nausar idi tapno mangited kadagiti konseho ti representatibo para kadagti sabali a komunidad iti Probinsia ti Baghdad iti ruar ti siudad. Idiay, dagitilokal a konseho ket nanbutosan manipud kadagiti 20 a kaarubaan (Nahia) ken dagitoy a konseho ket nagbutosda kadagiti representatibo manipud kadagiti kamengda tapno agaserbi kadagiti innem a konseho ti distrito (Qada). Kas met iti kaunegan iti siudad, dagiti konseho ti distrito ket bimmutosda met manipud kadagiti kamengda tapno agserbi kadagiti 35 a kameng ti Rehional a Konseho ti Baghdad.
Ti umuna nga addang iti pannakabangon ti sistema ti lokal a gobierno para iti Probinsia ti Baghdad ket ti panagbubutos ti Probinsial a Konseho ti Baghdad. Kasta met idi, dagiti representatibo iti Probinsial a Konseho ket nabutosan manipud kadagiti kamengda manipud kadagiti ab-ababa a konseho kadagiti bilang a maitunos iti populasion dagiti distrio nga inrepresentada. Dagiti 41 a kameng ti Probinsial a Konseho ket nagtakem iti opsina idi Pebrero, 2004 ket nagserbi anginggana kadagit ipanagbubutos a napasamak idi Enero2005, idi nabutosan ti baro a Probinsial a Konseho.
Daytoy a sistema dagiti 127 a nagsisina a konseho ket mabalin a kasla narikut unay; nupay kasta, ti Probinsia ti Baghdad ket pagtaengan dagiti pito a riwriw a tattao. Iti kababaan nga agpang, dagiti konseho ti kaarrubaan, ti tunggal maysa a konseho ket mangirepresenta iti maysa a pagtengngaan ti 75,000 a tattao.
Dagiti Siam nga Agbalbalakad kadagiti Konseho ti Distrito (DAC) ket dagiti sumaganad:[28]
Dagiti siam a distrito ket nabingbingay manen kadagiti 89 a babbabassit a kaarubaan a mangbukel kadagiti sektor kadagiti ania man a distrito dita ngato. Thi sumaganad ket tipanagpili (imbes a ti kompleto a listaan) kadagitoy a kaarubaan:
12Ti karkulo ti populason ket nadumadumaam. TiEncyclopædia Britannica ket agit-ited ti 2001 a populasion iti 4,950,000, ti 2006 Lancet a Reporta idi 2006 ket agit-ited ti 7,216,050 idi 2011.
"Baghdad"Encyclopædia Britannica. 2006. Encyclopædia Britannica Online. 13 Nobiembre 2006.
↑"Archive copy". Naiyarkibo manipud itikasisigud idi 2012-05-08. Naala idi2012-09-26.{{cite web}}: Panagtaripato ti CS1: naiyarkibo a kopia a kas titulo (silpo)
↑"Archive copy". Naiyarkibo manipud itikasisigud idi 2012-09-22. Naala idi2012-09-26.{{cite web}}: Panagtaripato ti CS1: naiyarkibo a kopia a kas titulo (silpo)
↑"Archive copy". Naiyarkibo manipud itikasisigud idi 2013-01-04. Naala idi2012-09-26.{{cite web}}: Panagtaripato ti CS1: naiyarkibo a kopia a kas titulo (silpo)
↑"Archive copy". Naiyarkibo manipud itikasisigud idi 2013-01-20. Naala idi2012-09-26.{{cite web}}: Panagtaripato ti CS1: naiyarkibo a kopia a kas titulo (silpo)
Ti Agtaltalinaed idiay MesopotamiaNaiyarkibo 2005-05-25 itiWayback Machine, a daytoy ti panagbanbaniaga ti opisial nga artista iti Hardin ti Eden, babaen ni Donald Maxwell, 1921(ti mabirukan a paksimilia kadagidiay Biblioteka ti Unibersidad ti Georgia; DjVu &natuonan a PDFPDF(7.53MB) a pormat)
Liblibro:
Pieri, Caecilia (2011).Baghdad Arts Deco: Architectural Brickwork, 1920–1950 (1stngaed.). Ti Amerikano nga Unibersidad idiay Cairo a Pagmalditan. p.160.ISBN978-9774163562.
"Dagiti Panagbanbaniaga idiay Asia ken Aprika 1325-135" babaen ni Ibn Battuta."Gertrude Bell: dagiti Arabiano a diario,1913-1914." babaen ni Bell Gertrude Lowthian, ken O'Brien, Rosemary."Dagiti Historikal a Siudad ti Islamiko a lubong."babaen ni Bosworth, Clifford Edmund."Otomano nga administrasion ti Irak, 1890-1908." babaen ni Cetinsaya, Gokhan."Labus idiay Baghdad." babaen ni Garrels, Anne, lken Lawrence, Vint."Ti laglagip ni Mayor-Heneral Apo Henry Creswicke Rawlinson." babaen ni Rawlinson, George.
*Transkontinental a pagilian. † Ti Israel ken Palestina ket tuntonenda ti Herusalem a kas kapitolio. TiHerusalem ket aglaon iti parlamento ti Israel ken gangani amin a ministro ti gobierno. TiTel Aviv ket aglaon iti kaaduan kadagiti ganganaet nga embahada idiay Israel; TiRamallah ket ti administratibo a tugaw ti Turay ti Palestina.
