Ethnozoology bụ ngalaba ọmụmụ nke na-enyocha mmekọrịta dị mgbagwoju anya dị n'etiti mmadụ na anụmanụ na gburugburu ha.[1] Ọzụzụ a gụnyere nhazi na aha ụdị anụmanụ dị iche iche, yana ihe ọmụma omenala na ojiji nke ma anụ ọhịa ma anụ ụlọ. Ethnozoology bụ ngalaba nke ethnobiology, nke gụnyekwara ethnobotany, ọmụmụ mmekọrịta mmadụ na osisi. Otú ọ dị, n'adịghị ka ethnobotany, ethnozoology lekwasịrị anya kpọmkwem na mmekọrịta mmadụ na anụmanụ na ihe ọmụma nke ụmụ mmadụ nwetara banyere anụmanụ na gburugburu ha.
Nnyocha nke ethnozoology na-eme ka ọrụ ụmụ anụmanụ na-arụ n'etiti ọha mmadụ n'akụkọ ihe mere eme niile, site na ọrụ ha na ọdịbendị, okpukpe, nka, na ihe ọmụma ha pụtara. Enwere ike ịbịakwute ethnozoology site n'echiche dị iche iche, dị ka gburugburu ebe obibi, nghọta, na ihe nnọchianya, ọ na-ejikọkwa usoro sayensị na usoro ọdịnala nke ihe ọmụma na nkwenkwe ọdịbendị.
N'okwu sara mbara karị, ethnozoology na ọzụzụ ibe ya, ethnobotany, na-atụnye aka na sayensị ka ukwuu nke ethnobiology. E kewara akụkọ ihe mere eme nke ethnobiology ụzọ atọ. Oge tupu oge ochie, nke malitere na 1860, lekwasịrị anya n'ịchịkọta ozi gbasara iji ihe ndị mmadụ na-eme ihe, ebe oge ochie, nke malitere na 1954, mepụtara ọmụmụ ihe gbasara mmadụ gbasara asụsụ na nhazi usoro ndụ. A kọwawo oge dị ugbu a, ma ọ bụ oge oge ochie, dị ka nzụkọ nke sayensị mmekọrịta ọha na eze na ọmụmụ ihe ndị sitere n'okike.
N'iburu n'uche mmetụta dị ukwuu nke mmadụ na ụdị dị iche iche nke anụmanụ, atụmatụ nchekwa anụ ọhịa na-aghọwanye ngwa ngwa. A na-ekweta n'ọtụtụ ebe na ahụike gburugburu ebe obibi dị mkpa maka ahụike mmadụ, na ọnwụ nke ụdị dị iche iche nwere ike inwe mmetụta na-adịghị mma na ọdịmma mmadụ. Njikọ chiri anya dị n'etiti ahụike mmadụ na ahụike gburugburu ebe obibi / anụmanụ na-akwado echiche ise dị mkpa: ụmụ anụmanụ na'ihi na ha na-akpata ma na-agbasa ọrịa maka ụmụ mmadụ na vice versa, ụmụ anụmanụ nwere ike ịbụ ndị na-echebe ahụike mmadụ, a na-eji ụmụ anụmanụ eme ihe na ọgwụ ọdịnala n'ụwa niile, ụmụ anụ ọhịa bụ isi iyi nke ọgwụ na ọgwụgwọ na ọrịa ụmụ mmadụ, a ma na-ejikwa ụmụ anụmanụ mee ihe na nyocha ahụike.
Sociology adịla ngwa ịchọpụta ethnozoology wee nye ya ntụkwasị obi.[1] Ọmụmụ ethnozoology dị mkpa n'ihi na ndị na-eme amụma na ụmụ amaala nwere nchegbu na-ahapụkarị ka ndị na-akwado anụmanụ ma ọ bụ ndị na-eme nchọpụta biomedical gwa ha, ha abụọ bụ ndị na-enweghị isi. Anụmanụ na-enye ụmụ mmadụ nghọta ka mma banyere onwe anyị, na otu anyị si eche echiche na ime anụmanụ nwere ike ikpughe àgwà anyị n'ebe ndị ọzọ nọ na usoro mmekọrịta ọha na eze. Enwere ike ịhụ ihe akaebe nke a n'ụzọ ndị ihe oyiyi anụmanụ nwere ike isi na-egosipụta mgbe ụfọdụ ịkpa ókè agbụrụ: "Nkọwa nke kacha njọ nke ndị uwe ojii boro ebubo na ikpe Rodney King nyere gụnyere nkọwa nke Eze dị ka 'gorilla'; n'oge Agha Gulf Persia, Saddam Hussein kọwara na akwụkwọ akụkọ America dị ka 'oke'; na omume nke ndị mmadụ na ọgba aghara Los Angeles dị ka ndị mgbasa ozi na-ekwu okwu ọjọọ nke ụmụ anụmanụ na-amasị 'ndị nkịtị.".[1]
Sociology bụ sayensị na-emetụta otu na nhazi otu, gụnyere ndị na-eche mmegbu, nhụjuanya, na adịghị ike ihu. Akụkụ dị iche iche na mpaghara a gụnyere Ọmụmụ ndị Africa America, Ọmụmụ ụmụ nwanyị, na ọmụmụ nwoke na nwoke / nwanyị. Otú ọ dị, ọ bụghị nlebara anya ma ọ bụ ikike ka a na-enye ọmụmụ anụmanụ dị ka mpaghara. Ojiji nke ụmụ anụmanụ n'oge a na mba ndị mepere emepe, ọkachasị na United States, nwere ike ịkọwa site na mmegbu, ịchịkwa, na mmegbu. Obi ọjọọ na mmegbu anụmanụ abụghị naanị na ụlọ ọrụ mmepụta ihe nke anụ ụlọ, kamakwa n'ọnọdụ ndị dị ka ịlụ ọgụ nkịta, ịgba ọsọ ehi, ịgba ịnyịnya, ihe nkiri, na ụlọ ọrụ ntụrụndụ na omume ndị ọzọ. Ọzọkwa, ụmụ anụmanụ na-abụkarị ndị a na-emegbu emegbu na ndị a na'ime ihe ike n'ụlọ. Mmetụta a na-emegbu ụmụ anụmanụ n'ọtụtụ ebe dị mkpa maka nkà mmụta mmekọrịta mmadụ na ibe ya n'ihi na ọ na-agụnye echiche siri ike banyere njikọ dị n'etiti obi ọjọọ megide ụmụ anụmanụ na ime ihe ike na ụmụ mmadụ. Nnyocha ụfọdụ atụwo aro ụzọ mmekọrịta mmadụ na anụmanụ nwere ike isi mee ka echiche mmekọrịta mmadụ na ibe ya mara aka.[2]
Anthropology emeela ọtụtụ ihe iji mụọ ethnozoology n'ihe gbasara akụkọ ihe mere eme nke ọrụ ụmụ anụmanụ na obodo ndị na-abụghị ụlọ ọrụ na ọrụ ụmụ anụmanụ na-arụ n'ụzọ ihe atụ na okpukpe na omenala dị iche iche gburugburu ụwa.[1]. Usoro nke ime ụlọ abụrụla ihe bụ isi nchegbu maka ndị ọkà mmụta gbasara mmadụ, bụ́ ndị mmasị ha dị n'akụkọ ihe mere eme nke ọchịchọ mmadụ ịghọta ụmụ anụmanụ, ịgba ha ohu, na iji ike ha mee ihe. A na-eji ngwaahịa sitere n'anụmanụ eme ihe karịsịa maka nri, kamakwa maka uwe, ngwá ọrụ, ihe egwuregwu ụmụaka, na maka ọgwụgwọ na anwansi-okpukpe. Ọtụtụ omenala na-ejikọta ike karịrị nke mmadụ n'etiti anụmanụ na ụwa mmadụ, gụnyere akụkọ ifo na njikọ nke anụ ọhịa totemic, ndị nna ochie, ma ọ bụ anwansi na chi anụmanụ.
A na-enye ụmụ anụmanụ ihe nnọchianya, dịka na njikọ ọdịda anyanwụ nke nwamba ojii nwere ihu ọma. Ihe ọmụma nke ihe ndị dị ndụ dịgasị iche dabere na Ihe ọmụma ọdịnala na ọdịnala na ahụmịhe. Ndị mmadụ na-ekerịta ụzọ dị mkpa iji ghọta ụwa okike dabere na akụkọ ihe mere eme nke evolushọn, ntọala a na-ejikọkwa nkà mmụta sayensị na mgbọrọgwụ akụkọ ihe mere mere eme ya na ọdịbendị dị iche iche. Echiche evolushọn banyere nghọta na mmetụta mmadụ na-egosi ụfọdụ ogo nke universality na nghọta na mkpebi n'ihe gbasara ụwa okike na anụmanụ ya. Mmekọrịta dị n'etiti akụkụ ndị a nke nkà mmụta uche, ụdị dị iche iche nke anụ ọhịa nke ụwa, na ọnọdụ mmekọrịta mmadụ na ibe ya, ọdịbendị, na akụ na ụba pụrụ iche nke ụmụ mmadụ na-emekọrịta ihe ma na-etolite na-emepụta ọdịiche ọdịbendị. Nnyocha Paleoanthropological na-atụ aro na ụzọ asụsụ maka ethnobiology amalitela n'oge na-adịbeghị anya n'ihe gbasara akụkọ ihe mere eme nke mmadụ, nke na-atụle na ụzọ asụsụ ndị a na-enye naanị nghọta dị nta banyere otu ụmụ mmadụ si aghọta ma soro ụwa okike gbara ha gburugburu.