| Statos Unite de America |
|
Bandiera | 
Scuto de armas |
|
| Hymno: The Star-Spangled Banner |
   |
| Nomine native | United States of America, Estados Unidos de América, Wááshindoon Bikéyah Ałhidadiidzooígíí, Iunaite Sitete o Amerika, Estados Unidus, ᏌᏊᎢᏳᎾᎵᏍᏔᏅᏍᎦᏚᎩ ᎾᎿ ᎠᎺᏰᏟ |
|---|
| Classe | stato soveran[*],republica constitutional[*],republica democratic[*],republica federal[*],superpower[*],pais,historical unrecognized state[*] |
|---|
| Pais | Statos Unite de America |
|---|
| Capital | Washington,Philadelphia,New York |
|---|
| Population | 340 110 988 |
|---|
| Area | 9 826 675 ±1 km²  |
|---|
| Coordinatas | 39°49'41.430"N, 98°34'46.200"W |
|---|
| Linguas official | anglese,Lingua hawaian,espaniol |
|---|
| Fuso horari | UTC-12:00[*],UTC-11:00[*],UTC-09:00[*],UTC-08:00,UTC-07:00[*],UTC-06:00[*],UTC-05:00[*],UTC-04:00[*],UTC+10:00[*],UTC+12:00[*],Samoa Time Zone[*],Atlantic Time Zone[*],Central Time Zone[*],Alaska Time Zone[*],Mountain Time Zone[*],Chamorro Time Zone[*] |
|---|
| Codice telephonic | +1 |
|---|
| Valuta | dollar statounitese |
|---|
| Dominio de Internet | .us[*],.mil[*],.gov[*] |
|---|
| ISO 3166-1 alpha-2 | US |
|---|
| ISO 3166-1 alpha-3 | USA |
|---|
| ISO 3166-1 numeric | 840 |
|---|
| Codice IOC | USA |
|---|
| Geonames ID | 6252001 |
|---|
 |
Wikimedia Commons Category
United States |
LeStatos Unite de America[1] (SUA) es unrepublica constitutional federal componite de cinquanta statos e un districto federal,Washington, D.C.. Le majoritate del nation es situate inAmerica del Nord, con un extension total de 9 529 063km²; il etiam ha plure territorios pacific e caribe.
Le population statounitese conta tres centos milliones habitantes. Ethnicitates minoritari include representantes de cata nation in le mundo, gratias al rolo importante del immigration in le economia e historia del nation, e leamericanos indigene. Le lingua le plus parlate es leanglese, etiam leespaniol es multo usate (con plus de 30 milliones parlantes, 11%) assi como lelinguas asiatic eindigene.
Su frontieras es al nord (Canada,Oceano Arctic), sud (Mexico,Golfo de Mexico), est (Oceano Atlantic) e west (Oceano Pacific).
In le seculo 19, le Statos Unite acquireva territorios de Francia, Espania, Regno Unite, Mexico e Russia, ultra annexar le Republica de Texas e le Republica de Hawai. In le decennio de 1860, le disputas inter le sud agrari e le nord industrial re le derectos del statos e le abolition del sclavitude provocava le Guerra de Succession. Le victoria del nord evitava un division permanente del pais e conduceva al fin del sclavitude legal. Durante le decennio de 1870, le economia national esseva le plus grande del mundo e leguerra hispano-statounitese e le Prime Guerra Mundial confirmava le status del pais como un potentia militar. Post le Secunde Guerra Mundial, le pais surgeva como le prime pais con armas nuclear e un membro permanente del Consilio de Securitate del Nationes Unite. Le fin del Guerra Frigide e le dissolution del Union Sovietic lassava le Statos Unite como le unic superpoter economic, politic, militar e cultural.
Le territorio del Statos Unite ha essite explorate per plure gentes indigena inter 40000 e 12000 annos passate. Le exploration europee in America del Nord comenciava in1492 conChristophoro Columbo; durante le sequente duo seculos, exploratores e immigrantes deEspania,Francia,Grande Britannia,Nederland, eSvedia, inter altere immigrantes de altere nationes. Ab le initio, ma specialmente in leseculo 17, iste nationes etiam apportavasclavosafrican, qui pro un seculo prendeva le majoritate de immigration.
Le4 de julio1776, leStatos Unite del colonias britannic declarava le independentia de Britannia in leDeclaration del Independentia (SUA). Iste declaration initiava leRevolution American, le prime guerra de independentia per un colonia in leNove Mundo. LeConstitution del Statos Unite de America esseva adoptate le17 de septembre1787; su adoption in 1788 creava un singule republica federal. LeNota de Derectos, que include dece emendamentos constitutional que garantiva plurederectos human, esseva ratificate in1791 como un condition del stato deVirginia.
Il haveva differente attitudes verso le sclavitude; un phrase in le Constitution protegeva le mercato de sclavos del Atlantico usque 1808. Le statos del Nord aboliva le sclavitude inter 1780 e 1804, lassante le statos sclavista del Sud como defenditores del "institution peculiar". Le Secunde Grande Evelia, comenciante circa 1800, faceva del evangelismo un fortia detra varie movimentos de reforma social, includente le abolitionismo.
Le Statos Unite mantene tractatos commercial con le medietate del mundo e un relation special conPorto Rico,Samoa e le insulasMarianas. Illo es le fundator e major socio de multe organisationes international como leBIRD,FMI,OTAN. Illo ha le derecto deveto in leConsilio de Securitate delONU.
Lestato[2] es le subdivision politic primari del Statos Unite. Alcun factos potentialmente confundente super le Statos Unite include:
Le 50 statos, con lorabbreviationes postal e lor capitales, es:
In addition a su statos, le Statos Unite ha numerose areas de territorio directemente sub controlo federal como, per exemplo leDistricto de Columbia (que es le location del capital federal) e varie parve insulas, comoGuam eSamoa Statounitese in leOceano Pacific. Le insula dePorto Rico in leMar Caribe es un territorio con grande autonomia, que sta in un association particular con le Statos Unite.
Legeographia multo varie del Statos Unite comprehende le zona central ubi se situa leMontanias Roccose, le zona sud-west ubi se trova leMontanias Appalachian e in le region sud ubi comencia leSierra Madre mexican.
Le population statounitese es 90% urban, situate pro le major parte in le grande centros industrial e commercial in le centro del pais e, super toto, in le costas. Su capital esWashington, D.C. e su major areas urban includeNew York (18 100 000 habitantes),Los Angeles (14 500 000),Chicago (8 500 000),Houston (3 900 000),Washington (3 600 000), eSeattle (3 200 000).
Leanglese es le lingua nationalde facto. Benque non existe un lingua official a nivello federal, alicun leges -como le requisitos per le Naturalisation- impone le anglese como lingua obligatori. Anno 2006, circa 224 milliones, le 80% del population major de cinque annos, parlava solo le anglese in domo. Leespaniol, parlate per 12% del population, es le secunde lingua le plus parlate, e le que plus communmente se apprende como secunde lingua. Alicun personas es favorabile a facer del anglese le lingua official, como il es jam in 28 statos. Le hawaiano e le anglese es le linguas official deHawai. Benque il non ha lingua official, Novo Mexico ha leges que incoragia le uso del anglese e del espaniol, del mesme modo queLouisiana lo face con le anglese e le francese. In altere statos, comoCalifornia, le publication de certe documentos official in espaniol es obligatori. Le territorios insular garanti le recognoscentia official del linguas native, juncte con le anglese: le samoan e le chamorro es recognoscite perSamoa American e Guam respectivemente; le carolinian e le chamorro es recognoscite per leInsulas Marianas del Nord e le espaniol es recognoscite inPorto Rico como lingua official.
Lereligiones le plus diffundite es lechristianismoprotestante, insimul con lecatholic; leislamismo; e lejudaismo.
Le economia del Statos Unite es un economia mixte capitalista, que se characterisa per le abundante recursos natural, un infrastructura disveloppate e un alte productivitate. Secundo le Fundo Monetari International, su PIB de US$14,4 billiones constitue le 24% del Producto Mundial Brute e circa 21% del mesme in terminos de paritate de poter acquisitive (PPA). Iste es le PIB le plus grande del mundo, benque in 2008 esseva 5% minor que le PIB (PPA) del Union Europee. LE pais ha le 17 PIB per capite nominal e le sexto PIB (PPA) per capite le plus alte del mundo. De plus, le pais es in secundo loco del Indice de Competitivitate Global.
La education public statounitese es operate per le governamentos statal e local, regulate per le Departimento de Education del Statos Unite. Il es obligatori que le infantes assiste al schola ab le 6 o 7 annos usque le 18 annos; alicun statos permitte al studentes abandonar le schola al 16 annos. Approximatemente le 12% del infantes es inscripte in le scholas private, durante que le 2% recipe education in domo. Il ha multe institutiones private e public de education superior, assi como de scholas communitari con le politicas de admission aperte. Del personas major de 25 annos, le 84,6% graduava se del schola secundari, un 52,6% assisteva a alicun schola, le 27,2% attingeva un licentiatura e le 9,6% attingeva un titulo post-graduation. La tassa de alphabetisation es de un 99%. Le ONU assigna al pais un indice de education de 0,97%, le 12º le plus alte del mundo. Secundo le Unesco, Statos Unite es le secunde pais con plus institutiones de education superior in le mundo, con un total de 5,758 e un media de plus de 15 per stato. Le pais anque ha le major numero de studiantes universitari in le mundo, ascendente a 14.261.778, isto es quasi 4,75% del population total. Finalmente, hic se trova alicun del universitates le plus prestigiose de tote le mundo. Harvard, Yale, Berkeley, Stanford e le Instituto Technologic de Massachusetts es considerate como le melior universitates per varie publicationes.
Statos Unite es le leader in le investigation scientific e technologic ab le seculo 19. In 1876, Alexander Graham Bell recipeva le prime patente pro un statounitese per telephono.Nikola Tesla esseva pionero in experimentar con le currente alterne, le motor del currente alterne e le radio. In leseculo 20, le companias de automobiles de Ransom Eli Olds e Henry Ford promoveva le production in catena. In 1903, le fratres Wright realisava le prime volo propulsate in lor aeronave Wright Flyer.
Le ascension del nazismo in le decennio de 1930 faceva que multe scientificos europee, includenteAlbert Einstein eEnrico Fermi, emigrava del pais. Durante leSecunde Guerra Mundial le projecto Manhattan jam haveva disveloppate le prime armas nuclear, annunciante le initio del era nuclear. Le carrea spatial anque produceva progresso rapide in le construction e le disveloppamento de rocchettas, le scientia del materiales, e le computation. Le pais esseva le responsabile del disveloppamento del ARPANET e su successor,Internet. Hodie, le plus parte del ingresso pro le investigation e le disveloppamento, 64% procede del sector private. Le pais es le leader mundial in publicationes de investigation scientific e in le factor de impacto. Le statouniteses possede benes de consumption technologicamente avantiate e quasi le medietate del domos ha accesso a Internet. Anque il es le principal disveloppator e cultivator de organismos geneticamente modificate, plus del medietate del terras de cultivation biotechnologic del mundo se trova in le Statos Unite.
Referentias
- ↑Paroladerivate de:en:United States,es:Estados Unidos +pt:Estados Unidos,fr:États-Unis,it:Stati Uniti d'America //de:Vereinigte Staaten,ru:Соединённые Штаты Америки.
- ↑Nota ben que le parolastato es alquanto confundente, viste que le terminostato tamben se usa pro entitates soveran national, o nationes. (Altere paises constatos in le senso del Statos Unite includeAustralia,Brasil,India,Malaysia,Mexico eNigeria. Le terminostato es anque usate pro traducer le termino german "Bundesland" in multe articulos superGermania.)
_-_USA_-_UNOCHA.svg)
.svg)
.svg)