Եգիպտոս, պաշտօնապէս՝ Եգիպտոսի Արաբական Հանրապետութիւն։ Երկիր մըն է հիւսիսայինԱփրիկէի մէջ։ Իր տարածքին մէջ կ'իյնայ նաեւՍինայի շրջանը, որ կը սեպուի երկրային կամուրջ դէպիԱսիա։ Եգիպտոսի տարածութիւնը 1.001.450 քառ. քմ. է։ Անոր դրացիներն ենԼիպիան՝ արեւմտուքէն,Սուտանը՝ հարաւէն ուԿազայի գօտին եւԻսրայէլը՝ արեւելքէն։ Երկրին հիւսիսը կը գտնուիՄիջերկրական ծովը, իսկ արեւելքէն՝Կարմիր ծովը։
Եգիպտոսը ամէնամեծ բնակչութիւն ունեցող ափրիկեան երկիրներէն մէկն է։ Բնակչութեան մեծամասնութիւնըՆեղոս գետի ափերուն կը բնակի, քանի որ հոն է որ հողագործութիւնը կարելի է։ Այլ շրջաններըՍահարայի անապատին մաս կը կազմեն։
Եգիպտացիներուն մեծ զանգուածը կ'ապրի քաղաքներու մէջ, ընդհանրապէսԳահիրէ եւԱղեքսանդրիա։
Արդիւնքով՝ աստիճանաբար կը ձեւաւորուինառաջին պետական կազմաւորումները, որոնք միասնական պետութեան ստեղծումէն յետոյ կը վերածուին նահանգներու։ Վերջիններս շարունակաբար կռիւներ կը մղէին միմիանց դէմ՝ հարստութեան, իսկ աւելի ուշ՝ գերիշխանութեան համար։ Մ․թ․ա․ 4-րդ հազարամեակի մօտ կիսուն մանր միաւորումները կը համախմբուին երկու բեւեռներու շուրջ, որու հետեւանքով ալ հարաւի մէջ կ'առաջանայՍտորուն Եգիպտոսի թագաւորութիւնը՝ Պութօ կեդրոնով, իսկ հիւսիսի մէջ՝ Վերին Եգիպտոսը՝ Դերագոնպոլիս կեդրոնով։
Մ․թ․ա․ մօտ 3150 թուականին հիւսիսի թագաւոր Մենեսը երկարատեւ յամառ պայքարէ յետոյ կը հասնի առաւելութեան եւ ծունկի կը բերէ հակառակորդը[10]։ Այս դարակազմիկ իրադարձութենէն յետոյ կը ձեւաւորուի առաջին միասնական տինասդիան՝Ապիտոս մայրաքաղաքով, որն ալ կ'ազդարարէՀին Եգիպտոսի վաղ թագաւորութեան պատմութեան սկիզբը[11]։Վաղ թագաւորութիւնը կը ներառէ առաջին երկու տինասդիաներու պատմութիւնը[12]։ Յաջորդիւ՝ իշխանութեան գլուխ կ'անցնի երրորդ թագաւորական հարստութիւնը, որու ներկայացուցիչներէն Ճոսեր փարաւոնը կ'իրականացնէ վարչաքաղաքական բարեփոխումներ, որոնք միտուած էին կառավարման կուռ համակարգի ձեւաւորման։ Այս շրջանին փարաւոնի իշխանութիւնը կը յայտարարուի աստուածատուր, իսկ փարաւոնը՝ մարդ-աստուած։ Եգիպտոսն իր հզօրութեան գագաթնակէտին կը հասնի չորրորդ արքայատոհմի իշխանավարման շրջանին։ Եգիպտացիները կը սկսին արշաւանքներ ձեռնարկել հարեւան երկիրներու դէմ՝ դէպի հարաւ՝Նուպիա, դէպի արեւմուտք՝Լիպիա եւ հիւսիս-արեւելք՝Սինա եւՊաղեստին։ Այս շրջանին կառուցուած է աշխարհի հրաշալիքներէն մէկը՝Քէոփսի բուրգը։ Մ.թ.ա. 23-րդ դարուն կը սկսի Եգիպտոսի մասնատումը, որուն յաջորդած գահակալական կռիւներու արդիւնքով (ի սկզբանէ անիկա ուղղուած էր նաեւ արտաքին միջավայրի զավթիչներու դէմ) փարաւոններու իշխանութեան պատմութիւնը կը թեւակոխէ նոր փուլ։ Եգիպտոսի միաւորմամբ կը սկսի քաղաքական, տնտեսական եւ մշակութային նոր վերելքը, որ կը տեւէ շուրջ երեք դար եւ յայտնի կը դառնայ «միջին թագաւորութիւն» անուանումով։ Մ․թ․ա․ 17-րդ դարունՆեղոսի տելդան կը նուաճեն հիքոսդները, որոնք ալ կը հիմնենԱւարիս մայրաքաղաքը։ Միջին թագաւորութենէն որոշ ժամանակ անցհիքսոսներու դէմ կը սկսին պայքարիլ Թեպէի շուրջ համախմբուած նոմերը, որոնք կը յաջողին վտարել հիքստերն ու հիմնադրել Եգիպտոսի նոր թագաւորութիւնը։
Աւելի ուշ, Եգիպտոսի տարածքը կ'ասպատակենլիպիացիները,նուպիացիները եւասորիները, որոնք ժամանակ առ ժամանակ կը խարխլեն թագաւորական իշխանութիւնն ու պետականութիւնը։ Այնուամենայնիւ, վերջիններուս դէմ պայքարելով յաղթանակ կը տանին եգիպտացիները՝ ազատագրելով իրենց երկիրը[13]։ Պսամետիկոս I փարաւոնը եւ իր յաջորդները սերտ առեւտրական յարաբերութիւններ կը հաստատենյոյներու,փիւնիկեցիներու,հրեաներու եւ այլ ժողովուրդներու հետ։
Քաղաքակրթութեան յետագայ ծաղկումը կը վերաձեւէ արեւելքի քաղաքական սահմանները։ Մասնաւորապէս,Իրանական բարձրավանդակին մէջ աննախադէպ զարթօնք կ'ապրիպարսից թագաւորութիւնը՝ Աքեմենեան տէրութիւնը, որ զավթողական նկրտումներ ունէր իր հարեւաններուն նկատմամբ։Մ․թ․ա․ 525 թուականին աքեմենեան բանակը՝ արքայից արքայԿամբիւսես II-ի գլխաւորութեամբ, կ'արշաւէ Եգիպտոս։Նեղոսի տելդային մէջ՝ Պելուսիոնի մօտ, պարսից բանակը յաղթանակ կը տանի փարաւոն Պսամմետիկոս III-ի նկատմամբ։ Գրաւելով մայրաքաղաքՄեմփիսը՝ Կամբիւսեսն ինքզինք կը հռչակէ փարաւոն՝ հիմնելով նոր՝ քսանեօթերորդ տինասդիան։ Շուտով սակայն Կամբիւսեսը ստիպուած կ'ըլլայ վերադառնալՇոշ՝ Եգիպտոսը ձգելովսատրապութեան կարգավիճակի։ Քսանեօթերորդ արքայատոհմի բոլոր փարաւոնները (բացառութեամբ՝ Պետուբաստիս III-ի), որոնք կ'իշխանավարեն մ․թ․ա․ 525-402 թուականներու միջեւ, ինքնին Աքեմենեան տէրութեան արքայից արքաներն էին, որոնք կը ժառանգէինեգիպտական փարաւոնի տիտղոսը աքեմենեան թագի հետ միաժամանակ։ Ժամանակ առ ժամանակ եգիպտացիները կը կարողանան հուժկու ապստամբութիւն բարձրացնել օտարի տիրապետութեան դէմ, որոնք սակայն որեւէ հիմնարար արդիւնք չեն ունենար[14]։
Երեսուներորդ տինասդիան փարաւոններու ժամանակաշրջանի վերջին տինասդիան է, որ մեծապէս կը կառավարուի տեղացիներու կողմէ։ Մ․թ․ա․ 343 թուականին պարսից բանակը կը ջլատէ արքայատոհմի վերջին փարաւոնի՝Նեկտանեբ II-ի ուժերը։ Այնուամենայնիվ, այս միջադէպէն շատ չանցած տարածաշրջանը կը յայտնուի արտաքին լուրջ սպառնալիքներու առջեւ, որոնք ալ Աքեմենեան տէրութեան արքայից արքան կը ստիպեն պատրաստուիլ վճռական պատերազմի։
Գիզայի հնագիտական համալիրի համայնապատկերը։ Երևում է Քեոփսի բուրգը և Մեծ սֆինքսը
«Ալեքսանդր Մակեդոնացին հիմնադրում է Աղեքսանդրիան»։ Հեղինակ՝ իտալացի նկարիչ Պլաչիդո Կոստանցա։ Աղեքսանդրիան Մակեդոնացու կողմից հիմնադրված առաջին խոշոր քաղաքն էր։
Իսոսի ճակատամարտէն յետոյ Եգիպտոս կը ներխուժէԱղեքսանդր Մակեդոնացին՝ յունամակեդոնական բանակի գլուխն անցած։ Պարսից լուծին տակ գտնուող այս երկրին մէջ արեւմտեան նուաճողը կ'ընդունին որպէս ազատարար եւ նոյն օրն ալ վերջինս կը հռչակեն փարաւոն։ Աղեքսանդր Մեծը մ․թ․ա․ 332 թուականին ձեռնամուխ կ'ըլլայմիջերկրածովեան Աղեքսանդրիա քաղաքի հիմնադրման, որ այնուհետեւ կը դառնայհելլենիստական աշխարհի կեդրոններէն մէկը։ Նշանաւոր զօրավարի մահուան յաջորդածԴիադոքսներու պատերազմի արդիւնքով Եգիպտոս կը հասնի Աղեքսանդրի հաւատարիմ զօրավարներէնՊտղոմէոսին։ Վերջինս կ'ընդունի եգիպտական բարքերն ու արարողակարգերը՝ հռչակուելով երկրի նոր փարաւոն։Պտղոմէոսեան հարստութեան առաջին ներկայացուցիչներու օրօքհելլենիստական Եգիպտոսը կը համարուէր Արեւելքի հզօրագոյն պետութիւններէն մէկը, իսկ անոր մայրաքաղաք Աղեքսանդրիան՝Արեւելեան Միջերկրականի մեծագոյն նաւահանգիստն ու առեւտրա-արհեստաւորական մշակութային կեդրոնը[15][16]։
Հռոմէացիներու դաւադրութիւններուն հետեւանքով մ․թ․ա․ 88 թուականինԵգիպտոսէն կը հեռանայ արքայազնՊտղոմէոս Դիոնիսոսը, որուն փոխարէն Սենատը այս երկրի ղեկավարի պաշտօնին կը նշանակէ իր կամակատար Պտղոմէոս XVI-ը (վերջինս իր կառավարման սկիզբը Եգիպտոսը կը կտակէհանրապետական Հռոմին)։ Իրավիճակը կը հարթուիՄեծ Հայքի թագաւորութեանարքայից արքայՏիգրան Մեծի ջանքերով, որ կ'օգնէ գահի օրինական ժառանգորդին հաստատուիլ սեփական երկրին մէջ։ Անկէ յետոյ Հայաստանը կարճ ժամանակ ազդեցութիւն ձեռք կը բերէ Եգիպտոսի մէջ։ Պտղոմէոսեան տինասդիայի վերջին ներկայացուցիչը հանդիսացողԿլէոպատրա VII-ը ինքնասպան կ'ըլլայ իր սիրեցեալի՝ Հռոմի եռապետՄարկոս Անտոնիոսի մահուընէն յետոյ։ Կարճ ժամանակ անց Եգիպտոսը կը նուաճէՕգոստոս Օկտավիանոսը՝ զայն դարձնելով հռոմէական նահանգ։ Հռոմէական բռնագրաւումէն յետոյ անգամ հելլենիստական մշակոյթը կը շարունակէ բարգաւաճիլ այս երկրին մէջ։
Այս ժամանակաշրջանին Եգիպտոսի մէջ տեղի կ'ունենան դարակազմիկ փոփոխութիւններ, որոնք կը նպաստեն երկրի էթնիկական եւ կրօնական կազմի շրջադարձային փոփոխութեան։ Մասնաւորապէս, ինչպէս այստեղ, այնպէս ալ նուաճեալ այլ տարածքներու մէջ, կը սկսին իսլամականացման եւ արաբականացման հարկադիր եւ կամընտրական գործընթացներ, որոնք առաւել ցայտուն կերպով կ'արտայայտուին Եգիպտոսի պարագային։ 639 թուականին 4000-նոցՕմայեան խալիֆայութեան զօրախումբերը՝Ամր իպն ալ-Ասի հրամանատարութեամբ, կ'արշաւեն Եգիպտոս։ Հելիոպոլիսի ճակատամարտին արաբական բանակը վճռական յաղթանակ կը տանի բիւզանդացիներուն դէմ՝ ամրապնդելով իրենց դիրքերը նուաճուածհիւսիսափրիկեան տարածքներուն մէջ։ Աղեքսանդրիան մուսուլմաններէն վերադարձնելու վերջին փորձը կը կատարէ Բիւզանդիայի կայսրԿոստանդ Բ-ն, որու նաւատորմը եւս ջախջախուած էՄիջերկրական ծովուն մէջ։
Վաղ միջնադարուն Դեղոսի տելդային մէջ կը հիմնադրուիՖուստատ քաղաքը, որ, սակայն, կ'աւերուիԽաչակրաց արշաւանքներու ժամանակ։ Աւելի ուշ՝ 986 թուականին, կը հիմնադրուի Եգիպտոսի ներկայիսմայրաքաղաք Գահիրէն, որ կը յաւակնէր դառնալ խալիֆայութեան ամէնահարուստ եւ ընդարձակ քաղաքը։
Աբբասեան խալիֆաները Եգիպտոսի մէջ կը սկսին վարել հարկային կոշտ քաղաքականութիւն, որու պատճառով վերջիններուս տիրապետութեան չորրորդ տարին այստեղ կը բռնկի ղպտական մասշտապային ընդվզում։ Ապստամբութիւնը ճնշելու նպատակով Աղեքսանդրիա կը ժամանէ Խորասանի կառավարիչ Ապտալլահ իպն Թահիր ալ-Խուրասանին, որ կը յաջողի պարտութեան մատնել ղպտի ապստամբական ուժերը։ Յաջորդիւ ղպտական ընդվզումներ տեղի կ'ունենան նաեւ 828 եւ 831 թուականներուն։
Եգիպտոսը գլխաւորապէս կը գտնուի հիւսիսային լայնութեան 22-32 աստիճաններու եւ արեւելեան երկայնութեան 25-35 աստիճաններու միջեւ։ Ունի 1,001,450 քառ. քմ. տարածք (386, 660 քառակուսի մղոն)[19], որու շնորհիւ 30-րդն է՝ամէնամեծ տարածք ունեցող պետութիւններու շարքին։ Եգիպտոսի չափազանց չոր կլիմային պատճառով՝ երկրի բնակչութեան ճնշող մեծամասնութիւնը կեդրոնացած էՆեղոսի հովիտի եւտելդայի շրջանը, ինչ որ ենթադրել կու տայ թէ բնակչութեան 99 %-ը կը բնակի երկրի տարածքի 5.5% վրայ[20]։ Եգիպտացիներուն 98 %-ը կը բնակի երկրի տարածքի 3 %-ի վրայ[21]։
Բացառութեամբ Նեղոսի հովիտին, Եգիպտոսի ռելիեֆի մեծ մասը կը կազմեն անապատները, որոնք ունին քանի մը ովասիսներ։ Քամիները կը ստեղծեն խոշոր աւազէդիւներ, որոնց բարձրութիւնը կը հասնի մինչեւ 100 ոտք (30 մետր)։ Եգիպտոսի մէջ կը գտնուիՍահարայի եւԼիպիական անապատներու մէկ մասը։ Այս անապատները պաշտպանած են արեւմտեան սպառնալիքներէն, պաշտպանած են Փարաւոններու թագաւորութիւնը եւՀին Եգիպտոսի մէջ համարուած՝ որպէս «կարմիր հողեր»։
Եգիպտոսի ներկայացուցիչներու պալատը, որու անդամները կ'ընտրուին հինգ տարի ժամկէտով, երկրի գլխաւոր օրէնսդիր մարմինն է։ 2010 թուականէն յետոյ երկրին մէջ խորհրդարանական առաջին ընտրութիւնները տեղի ունեցած են 2011 թուականի Նոյեմբերի եւ 2012 թուականի Յունուարի միջեւ, որու արդիւնքով ձեւաւորուած խորհրդարանը յետագային ցրուած է։ Յայտարարուած է, որ յաջորդ ընտրութիւնները տեղի կ'ունենան Սահմանդրութեան վաւերացումէն 6 ամիս անց՝ 2014 թուականի Յունուար 18-ին։ Այդ ընտրութիւնները տեղի ունեցած են երկու փուլով՝ 2015 թուականի Հոկտեմբեր 17-էն Դեկտեմբեր 2-ի միջեւ[23]։ Եգիպտական օրէնսդրութեան համաձայն՝ երկրի խորհրդարանը կը ձեւաւորուի նախքան նախագահի ընտրութիւնը, սակայն ժամանակաւոր նախագահԱտլի Մանսուրը տեղափոխած է ընտրութիւններու ժամկէտները[24]։ Եգիպտոսի նախագահական ընտրութիւնները տեղի ունեցած են 2014 թուականի Մայիսի 26-28-ը։ Մասնակցութեան ընդհանուր ցուցանիշը կազմած է 25,578,233 կամ ընտրողներու ընդհանուր թիւի 47.5%։ Մօտ 23 միլիոն 780 000 քուէ ստացած էԱպտըլ Ֆաթթահ Ալ-Սիսին կամ ձայներու ընդհանուր թիւի 96․9 %-ը, այն պարագային, երբՀամտեն Սապահին ստացած է 757,511 կամ ձայներու ընդհանուր թիւի 3.1%-ը[25]։
ՆախագահՄուհամմատ Մուրսիի գլխաւորածՄուսուլման եղբայրներու բռնապետական կառավարութեան դէմ տեղի ունեցած զանգուածային բողոքի ցոյցերէն յետոյ[26], 2013 թուականի Յուլիս 3-ին գեներալ Ապտըլ Ֆաթթահ Ալ-Սիսին յայտարարած է իշխանութենէն Մուրսիի տապալման եւ 2012 թուականին ընդունուած Սահմանադրութեան կասեցման մասին։ Ձեւաւորուած է 50 հոգիէ բաղկացած սահմանադրական կոմիտէ, որ պէտք է զբաղեր Սահմանադրութեան բարեփոխմամբ։ Աւելի ուշ, Սահմանադրութեան նոր տարբերակը դրուած է հանրաքուէի եւ ընդունուած 2014 թուականի Յունուար18-ին[27]։
2013 թուականին«Freedom House-ը» Եգիպտոսի մէջ քաղաքական իրաւունքներու ազատութիւնը 7 բալանոց համակարգով գնահատել է 5 միաւոր (գնահատման աղիւսակին մէջ 1-ը կը նշանակէ բացարձակ ազատ, իսկ 7-ը՝ բացարձակ ոչ ազատ), իսկ քաղաքացիական ազատութիւնները՝ դարձեալ 5, ինչ որ կը նշանակէ, թէ Եգիպտոսն ազատութիւններու տեսանկիւնէն «մասամբ ազատ» պետութիւն է[28]։
Եգիպտական ազգայնականութիւնը, ի տարբերութիւն արաբական ազգայնականութեան, ունի աւելի հին պատմութիւն։ Անիկա սկսած է դեռեւս 19-րդ դարուն եւ դարձած արտայայտման դոմինանտ ձեւ 20-րդ դարու առաջին կիսուն՝ դրսեւորուելով հակագաղութատիրական պայքարի եւ մտաւորականութեան շրջանակներուն մէջ[29]։ Իսլամիստական գաղափարախօսութեան կրող հանդիսացողՄուսուլման եղբայրներուն գլխաւորաբար կ'աջակցին Եգիպտոսի միջին ցած խաւի ներկայացուցիչները[30]։
Արաբական աշխարհին մէջ Եգիպտոսը ունի ամէնահին շարունակուող խորհրդարանական կարգերու աւանդոյթը[31]։ Առաջին հանրային խորհրդարանը հիմնադրուած է 1866 թուականին։ Լուծարուած է 1882 թուականին՝ բրիտանական բռնագրաւման պատճառով։ Բռնագրաւումէն յետոյ բրիտանացիները թոյլատրած են միայն խորհրդատուական մարմնի գործունէութիւն։ 1923 թուականին, այդուհանդերձ, երբ հռչակուեցաւ երկրի անկախութիւնը, նոր սահմանադրութեամբ երկրին մէջ հաստատուեցաւ խորհրդարանական միապետութիւն[31]։
«Լրագրողներ առանց սահմաններիու» միջազգային ոչ կառավարական կազմակերպութիւնը 2017 թուականին, խօսքի ազատութեան համաշխարհային ինդեքսին մէջ, Եգիպտոսը 180 երկիրներու շարքին դասակարգած է 160-րդ հորիզոնականը։ 2015 թուականի Օգոստոս ամսուայ դրութեամբ՝ Եգիպտոսի մէջ դատապարտուած է 18 լրագրող։ 2015 թուականի Օգոստոսին ընդունուած հակաահաբեկչական նոր օրէնսդրութիւնը, ահաբեկչութեան թեմայով կեղծ տեղեկատուութիւն տարածելու համար, որ « կը տարբերի Եգիպտոսի պաշտպանութեան դեպարտամենտի տեսանկիւնէն», լրագրողներուն կը սպառնայ նախկին 25 000 ԱՄՆ տոլարի համար տուգանել 60 000 ԱՄՆ տոլարով[32]։
Եգիպտոսի պատվո պահակախմբի զինծառայողները ԱՄՆ ռազմածովային ուժերի ծովակալ Մայք Մյուլենի այցի ժամանակ։
Զինուորականները մեծ ազդեցութիւն ունին Եգիպտոսի քաղաքական եւ տնտեսական կեանքին վրայ եւ անոնք ենթակայ չեն հանրային կեանքի այլ հատուածներու վրայ գործադրուող օրէնքներուն։Զինուած ուժերը ունին բաւականաչափ իշխանութիւն, ազդեցութիւն եւ անկախ են պետութենէն։ Զինուած ուժերը կը համարուին եգիպտական «խոր պետութեան» բաղկացուցիչ մաս[33][34][35]։
Համաձայն Իսրայէլի Քնեսեթի Արտաքին յարաբերութիւններու եւ պաշտպանութեան կոմիտէի նախկին ղեկավարԵուվալ Շտայնիցի՝ Եգիպտոսի ռազմաօդային ուժերն ունեն նոյնքան ժամանակակից ռազմական ինքնաթիռներ, որքանԻսրայէլի ռազմաօդային ուժերը։ Շտայնիցի խօսքերով՝ Եգիպտոսն ունի արեւմտեան աւելի շատ թանկեր, հրետանի, հակաօդային պաշտպանութեան միջոցներ եւ ռազմանաւեր, քանԻսրայէլի զինուած ուժերը[36]։ Իսրայէլը կ'ենթադրէ, որ Եգիպտոսը տարածաշրջանի երկրորդ պետութիւնն է, որն ունի լրտեսական արբանեակ՝EgyptSat 1-ը[37], որ, ի յաւելումնEgyptSat 2-ի, արձակուած է 2014 թուականի Ապրիլ 16-ին[38]։
Ամերիկայի Միացեալ Նահանգները տարեկան Եգիպտոսին կը տրամադրէ ռազմական օգնութիւն, որ 2015 թուականի տուեալներով, կազմած է 1,3 միլիարդ տոլար[39]։ 1989 թուականին Եգիպտոսը յայտարարուած է ԱՄՆ-ի ՆԱԹՕ-ի ոչ անդամ գլխաւոր դաշնակիցը[40]։ Այնուամենայնիւ, երկու երկիրներուն միջեւ առկայ յարաբերութիւնները վատացած են 2013 թուականին տեղի ունեցած եգիպտական յեղաշրջման պատճառով, երբ երկրին մէջ իշխանութեան եկան Մուհամմատ Մուրսին եւ «Մուսուլման եղբայրները»[41]։ Իսլամիստական ուժերու իշխանութեան գալէն յետոյ՝ Պարաք Օպամայի վարչակազմը դատապարտեց երկրին մէջ ոչ ժողովրդավարական իշխանութեան հաստատումը եւ չեղարկեց երկու երկիրներու միջեւ նախատեսուող ռազմական զօրավարժութիւնները[42]։ Այդուհանդերձ, երկու երկիրները կ'իրականացնեն որոշակի քայլեր՝ կարգաւորելու ԱՄՆ-ի եւ Եգիպտոսի յարաբերութիւնները։ Երկու երկիրներու կառավարութիւններն ալ կոչ կ'ընեն ընդհանուր ուժերով պայքարիլ ահաբեկչութեան եւ ահաբեկչական գործողութիւններու դէմ[43][44][45]։ Այդուհանդերձ,ԱՄՆ 2016 թուականի նախագահական ընտրութիւններու ժամանակ հանրապետականՏոնալտ Թրամփի ԱՄՆ նախագահ ընտրուելէն յետոյ, կարծես թէ, ջերմացած են երկու երկիրներու փոխյարաբերութիւնները։ Ալ- Սիսին եւ Թրամփը հանդիպած են 2016 թուականի Սեպտեմբերին, ՄԱԿ-ի Գլխաւոր Ասամպլիայի 71-րդ լիագումար նիստի բացման ժամանակ[46]։ Նախագահ Թրամփի կողմէ, մուսուլմանական 7 երկիրներ ճամբորդութիւններու արգելքին գծով՝ Եգիպտոսի բացակայութիւնը, նկատառուած է Ուաշինկթընի մէջ, չնայած Գոնկրէսը մտահոգութիւններ յայտնած էր Եգիպտոսի մէջ մարդու իրաւունքներու կոպտագոյն խախտումներու վերաբերեալ՝ յատկապէս այլախոհներու նկատմամբ[47]։ 2017 թուականի Ապրիլ 3-ին Ալ-ՍիսինՍպիտակ տան մէջ հանդիպած է Թրամփին, որ վերջին 8 տարուայ մէջ Եգիպտոսի նախագահի առաջին պաշտօնական այցն էր Ուաշինկթըն։ Թրամփը շնորհաւորած է Ալ-Սիսին Եգիպտոսի նախագահ ընտրուելու առիթով եւ շեշտած, որ ժամանակն է կարգաւորելու երկու երկիրներու յարաբերութիւնները[48]։
Եգիպտոսի զինուած ուժերն ունին զէնքի եւ զինամթերքի, ինչպէս նաեւ սպառողական ապրանքներու արտադրութեան բազմաթիւ գործարաններ։ Զինուած ուժերու զինանոցին մէջ առկայ են աշխարհի տարբեր պետութիւններու մէջ արտադրուած զինթեխնիկա եւ զինամթերք։ ՆախկինԽորհրդային Միութեան սարքաւորումները փոխարինուած են ամերիկեան, ֆրանսական եւ բրիտանական ժամանակակից սարքաւորումներով, որոնց մեծ մասը, յատուկ արտօնագրի առկայութեան ներքոյ, արտադրուած են Եգիպտոսի մէջ, ինչպէս օրինակԱբրամս Մ1 տիպի ամերիկեան թանկերը։ Մուհամմատ Մուրսիի տապալումէն յետոյ՝ Եգիպտոսի եւ Ռուսաստանի յարաբերութիւնները էականօրէն բարելաւուած են[49]։ Երկու երկիրները կը ձգտին զարգացնել ռազմական[50] եւ առեւտրական յարաբերութիւնները[51], որոնք կ'իրականացուին համագործակցութեան տարբեր ուղղութիւններով։ Վերջին տարիներուն էականօրէն զարգացած են նաեւՉինաստանի հետ յարաբերութիւնները։ 2014 թուականին Եգիպտոսը եւ Չինաստանը հաստատած են «բազմակողմ ռազմավարական գործակցութիւն»[52]։ 2019 թուականի Յուլիսին, ՄԱԿ-ի 37 երկիրներու դեսպաններ, ներառեալ Եգիպտոսը, ստորագրած են ՄԱԿ-ի մարդու իրաւունքներու յանձնակատարին ուղղուած միացեալ նամակ, որ կը սատարէր Չինաստանի գործողութիւններունույկուրներու նկատմամբ, որոնք տեղի կ'ունենային ՉինաստանիՍինծիան նահանգին մէջ[53]։
Արաբական պետութիւններու լիկայի գլխաւոր գրասենեակը կը գտնուիԳահիրէի մէջ, իսկ կազմակերպութեան գլխաւոր քարտուղարը սովորաբար կ'ըլլայ եգիպտացի։ Այդ պաշտօնը ներկայիս կը զբաղեցնէ երկրի արտաքին գործոց նախկին նախարարԱհմետ Ապտուլ Կեյթը։ 1978 թուականին Արաբական պետութիւններու լիկայի գրասենեակը Եգիպտոսէն տեղափոխուած էԹունուս՝ ի բողոք Իսրայէլա-եգիպտական խաղաղութեան պայմանագրին։ Սակայն 1989 թուականին վերադարձած է Գահիրէ։Պարսից ծոցի միապետութիւնները, ներառեալԱրաբական Միացեալ Էմիրութիւնները[54] եւՍէուտական Արաբիան[55], միլիոնաւոր տոլարներ կը տրամադրեն Եգիպտոսին՝ տնտեսական դժուարութիւնները յաղթահարելու համար, որոնք առաջացած էին 2013 թուականի յեղաշրջումէն յետոյ[56]։
Նախագահ Ալ-Սիսին ԱՄՆ նախագահԴոնալդ Թրամփի հետ, 2017 թուականի մայիսի 21։
1973 թուականիԱրաբա-Իսրայէլական պատերազմէն եւ անոր յաջորդած խաղաղութեան պայմանագիրէն յետոյ, Եգիպտոսը դարձած է արաբական առաջին պետութիւնը, որ դիւանագիտական յարաբերութիւններ հաստատած է Իսրայէլի հետ։ Այդուհանդերձ, շատ եգիպտացիներու կարծիքով Իսրայէլը կը շարունակէ դիտարկուիլ որպէս թշնամի պետութիւն[57]։ Պատմականօրէն Եգիպտոսն ունեցած է միջնորդի դեր՝ Մերձաւոր Արեւելքի մէջ առկայ հակամարտութիւններու կարգաւորման գործընթացին մէջ։ Վերջինս աշխոյժօրէն ներգրաւուած էԻսրայէլա-պաղեստինեան հակամարտութեան եւ խաղաղութեան գործընթացի կազմակերպման մէջ[58]։Կազայի մէջ հրադադարի պահպանման եւ միջնորդութեան Եգիպտոսի ջանքերը, կարծես թէ կը խաթարուէին, երբ 2005 թուականին Իսրայէլը սկսաւ առաջնագիծէն տեղահանել իր բնակավայրերը, չնայած, Մուհամմատ Մուրսիի տապալումէն յետոյ, Կազայի մէջ Համասի կառավարութեան նկատմամբ հասունցող դժգոհութիւններուն[59]։ Այդ ընթացքին այնպիսի պետութիւններ, ինչպիսին Թուրքիան եւ Քաթարը, կը ցանկային ստանձնել միջնորդի դերը[60]։
Եգիպտոսի եւՄերձաւոր Արեւելքի ոչ արաբական միւս պետութիւններու յարաբերութիւնները, այդ կարգին նաեւԻրանի եւԹուրքիայի հետ, յաճախ կը լարուէին։ Իրանի հետ յարաբերութիւններու լարումը գլխաւորաբար պայմանաւորուած է Եգիպտոսի եւ Իսրայէլի միջեւ առկայ խաղաղութեան պայմանագրով եւ Պարսից ծոցին մէջ Եգիպտոսի աւանդական դաշնակիցներով, որոնք թշնամական յարաբերութիւններ ունին Իրանի հետ[61]։ Թուրքիայի կողմէ, ներկայիս արգիլուած, «Մուսուլման եղբայրներուն» աջակցութիւնը եւ ներգրաւումըԼիպիայի քաղաքացիական պատերազմին մէջ, երբեմն կը լարէ Եգիպտոսի հետ վերջինիս յարաբերութիւնները[62][63]։
2008 թուականին Եգիպտոսի մէջ հաշուարկուած է շուրջ երկու միլիոն Ափրիկեցի փախստականներ, ներառեալՍուտանի շուրջ 20,000 քաղաքացիներ, որոնքՄԱԿ-ի Փախստականների հարցերով գերագոյն յանձնակատարի գրասենեակի կողմէ գրանցուած են որպէս փախստականներ, որոնք փրկուած են զինուած հակամարտութենէն կամ կը հայցեն ապաստան։ Եգիպտոսը, սահմանային վերահսկողութեան ժամանակ, յաճախ կը կիրառէ «կտրուկ, երբեմն մահացու» մեթոտներ[64]։
Եգիպտոսը բաժնուած է 27 մուհաֆազաներու։ Իրենց հերթին մուհաֆազաները բաժնուած են շրջաններու։ Շրջանները ունին քաղաքներ եւ գիւղեր։ Իւրաքանչիւր մուհաֆազա ունի մայրաքաղաք եւ կեդրոնական քաղաք, որ շատ յաճախ կը կրէ մուհաֆազայի անունը[65]։
↑Bowman Alan K (1996)։Egypt after the Pharaohs 332 BC – AD 642 (2nd հրտրկթն․)։ Berkeley: University of California Press։ էջեր 25–26։ISBN0-520-20531-6
↑Stanwick Paul Edmond (2003)։Portraits of the Ptolemies: Greek kings as Egyptian pharaohs։ Austin: University of Texas Press։ISBN0-292-77772-8
↑«Egypt»։ Berkley Center for Religion, Peace, and World Affairs։ արխիւացուած էբնօրինակէն-էն՝ 2011 թ․ դեկտեմբերի 20-ին։ արտագրուած է՝ 2011 թ․ դեկտեմբերի 14|url-status= պարամետրը գոյություն չունի (օգնութիուն) See drop-down essay on "Islamic Conquest and the Ottoman Empire"
↑Kamil, Jill.Coptic Egypt: History and Guide. Cairo: American University in Cairo, 1997. p. 39
↑«Background Note: Egypt»։ United States Department of State Bureau of Near Eastern Affairs։ 10 November 2010։ Վերցված է5 March 2011|df= պարամետրը գոյություն չունի (օգնություն)
↑Pierre Crabitès (1935)։Ibrahim of Egypt։ Routledge։ էջ 1։ISBN978-0-415-81121-7։Արխիվացված օրիգինալից 9 May 2013-ին։ Վերցված է10 February 2013։ «... on July 9, 1805, Constantinople conferred upon Muhammad Ali the pashalik of Cairo ...»|df= պարամետրը գոյություն չունի (օգնություն)
↑«Egypt»։Freedom in the World 2013։ Freedom House։ արխիւացուած էբնօրինակէն-էն՝ 2013 թ․ փետրվարի 4-ին։ արտագրուած է՝ 2013 թ․ փետրվարի 7|url-status= պարամետրը գոյություն չունի (օգնութիուն)
↑Jankowski, James. "Egypt and Early Arab Nationalism" in Rashid Khalidi, ed.The Origins of Arab Nationalism. New York: Columbia University Press, 1990, pp. 244–45
↑Steinitz Yuval (2006 թ․ դեկտեմբերի 4)։«Not the peace we expected»։Haaretz։ արխիւացուած էբնօրինակէն-էն՝ 2009 թ․ ապրիլի 17-ին։ արտագրուած է՝ 2013 թ․ փետրվարի 8|url-status= պարամետրը գոյություն չունի (օգնութիուն)
↑Sharp, Jeremy M. (2014 թ․ հունիսի 5)։«Egypt: Background and U.S. Relations»։ Congressional Research Service։ արխիւացուած էբնօրինակէն-էն՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 9-ին։ արտագրուած է՝ 2014 թ․ հոկտեմբերի 8|url-status= պարամետրը գոյություն չունի (օգնութիուն)
↑Reuters. (10 February 2017). "Analysis: Trump presidency heralds new era of US-Egypt ties ". (Jerusalem)Jerusalem Post websiteArchived 15 April 2017 at the Wayback Machine. Retrieved 10 February 2017.
↑Naumkin, Vitaly (2014 թ․ օգոստոսի 13)։«Russia, Egypt draw closer»։ Al-Monitor։ արխիւացուած էբնօրինակէն-էն՝ 2014 թ․ օգոստոսի 17-ին։ արտագրուած է՝ 2014 թ․ հոկտեմբերի 8|url-status= պարամետրը գոյություն չունի (օգնութիուն)
↑"Massive Israel protests hit universities" (Egyptian Mail, 16 March 2010) "According to most Egyptians, almost 31 years after a peace treaty was signed between Egypt and Israel, having normal ties between the two countries is still a potent accusation and Israel is largely considered to be an enemy country"
↑Hanna, Michael W. (2014 թ․ օգոստոսի 13)։«The Sisi Doctrine»։Foreign Policy։ արխիւացուած էբնօրինակէն-էն՝ 2014 թ․ հոկտեմբերի 13-ին։ արտագրուած է՝ 2014 թ․ հոկտեմբերի 8|url-status= պարամետրը գոյություն չունի (օգնութիուն)
↑Shama, Nael (2013)։Egyptian Foreign Policy: Against the National Interest։ Routledge։ էջեր 129–131
↑Soussi, Alasdair (2008 թ․ նոյեմբերի 9)։«Desperate on the Border»։Jerusalem Report։ արխիւացուած էբնօրինակէն-էն՝ 2012 թ․ հոկտեմբերի 31-ին։ արտագրուած է՝ 2012 թ․ սեպտեմբերի 30|url-status= պարամետրը գոյություն չունի (օգնութիուն)
.svg)
.jpg)
.jpg)
