Homo novus (թարգմանաբար՝լատիներենից «նոր մարդ», հոգնակի թիվ՝homines novi),Հին Հռոմում սովորական և քիչ հայտնի ընտանիքից կամպլեբներից բարձրագույն մագիստրատուրա («ազնվական մագիստրոս») սերած անձին տրվող անուն[1]՝ ի տարբերությունազնվականության (հին հռոմեական աղբյուրներում նոր մարդկանց և ազնվականության հստակ սահմանազատում չի եղել)[2]։
Հին Հռոմի ժամանակներումnovus բառն ուներ արհամարհանքի իմաստ, որը դժվար է ընկալել ժամանակակից լեզուներով[3] (ի համեմատություն՝ «նոր ռուս», «նովոդել»,«նուվորիշ»)։
«Նոր մարդկանց» թվում ենԳայոս Մարիոսը,Մարկուս Տուլիուս Կիկերոնը (homo novus Arpinas-ն ընդգծել է իր գավառական ծագումը[3]),Մարկոս Պորկիոս Ավագը,Մարկոս Վիպսանիոս Ագրիպպան,Գայոս Ֆլամինիուսը,Գնեուս Մալիուս Մաքսիմուսը։Կայսրության օրոք ծագման ազնվականության մասին տեսակետների ազատականացման պատճառով «նոր մարդկանց» թիվն ավելացել է։
19-րդ դարումռուսաց լեզվում արտահայտությունն օգտագործվում էր որպես մարդու հատկանիշ, որը հաջողության է հասել ինքնուրույն, առանց ծագման հետ կապի։
- ↑Новый человек // Реальный словарь классических древностей / авт.-сост. Ф. Любкер ; Под редакцией членов Общества классической филологии и педагогики Ф. Гельбке, Л. Георгиевского, Ф. Зелинского, В. Канского, М. Куторги и П. Никитина. — СПб., 1885.
- ↑P. A. Brunt. Nobilitas and Novitas. // The Journal of Roman Studies. Vol. 72, (1982), pp. 1-17
- ↑3,03,1homo novus. // Christopher Francese. Ancient Rome in So Many Words. Hippocrene Books, 2007.
- Новый человек(չաշխատող հղում). // Михельсон М. И. Русская мысль и речь: Своё и чужое: Опыт русской фразеологии: Сборник образных слов и иносказаний: В 2 т. Т. 1. — СПб.: [Тип. Имп. Акад. наук, 1903 (или 1904)]. — [4], VIII, 779 с. Т. 2. — СПб.: [Тип. Имп. Акад. наук, 1903 (или 1904)]. — 580, 250 с.
- Homo novus // Латинско-русский и русско-латинский словарь крылатых слов и выражений. — М.: Русский Язык. Н. Т. Бабичев, Я. М. Боровской. 1982.
- D. R. Shackleton Bailey. Nobiles and Novi Reconsidered. // The American Journal of Philology. Vol. 107, No. 2 (Summer, 1986), pp. 255—260.
- Leonhard A. Burckhardt. The Political Elite of the Roman Republic: Comments on Recent Discussion of the Concepts «Nobilitas and Homo Novus». // Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte, Bd. 39, H. 1 (1990), pp. 77-99.(անգլ.)
