Շիլոնգ (անգլ.՝Shillong,հինդի՝शिलांग,բենգալերեն՝ শিলং), քաղաքՀնդկաստանի հեռավոր հյուսիս-արևելքումՄեգհալայա նահանգի մայրաքաղաքն է, Կհասի արևելյան լեռների վարչական կենտրոնը։ Համարվում է, որ Շիլոնգը շրջապատող լեռները նման ենՇոտլանդիայի լեռներին, այդ պատճառով Շիլոնգը ստացել է «Արևելքի Շոտլանդիա» անվանումը։
Տեղական ավանդույթների համաձայն՝ Շիլոնգ քաղաքն անվանվել է տեղական աստվածուհի Շիլոնգի անունով, որը, ըստ լեգենդի, ծնվել է կույս՝ Բիսիի մերձակայքում գտնվող գյուղում։
Շիլոնգի արագացված զարգացումը սկսվել է այն բանից հետո, երբ1864 թվականին այստեղ բրիտանացիները կառուցեցին քաղաքացիական կայան։1874 թվականին՝ Ասսամի տարածքի ձևավորման ժամանակ, գավառական կոմիսարը ընտրեց Շիլոնգը՝ որպեսԱսսամի մայրաքաղաք, ինչպեսԲրահմապուտրա և Սուրամ գետերի ձորերի միջև հարմար դիրք ունենալու, այնպես էլ բարենպաստ կլիմայի պատճառով, որը շատ ավելի զով է, քան արևադարձային Հնդկաստանի մեծ մասի կլիման։1878 թվականին ձևավորվեց Շիլոնգի քաղաքապետարանը[1]։
Քաղաքը տուժել է 1879 թվականի հունիսի 12-ին Մեծ Ասսամյան երկրաշարժի ժամանակ․ քաղաքի 27 բնակիչ մահացել և անհետացել է[2]։
Շիլոնգը եղել է Ասսամի մայրաքաղաքը մինչև1972 թվականը, երբ հունվարի 21-ին ձևավորվեցՄեգհալայա նոր նահանգը։ Շիլոնգը դարձավ նոր նահանգի մայրաքաղաքը, իսկ Ասսամի մայրաքաղաքը տեղափոխվեց Դիսպուր։
Շիլոնգը տեղակայված է Ասսամյան լեռներում՝ Շիլոնգ սարահարթի կենտրոնական մասում՝ Հնդկական վահանի հյուսիսային մասում գտնվող միակ բարձր լեռնային կառույցի վրա[3]։ Շիլոնգը շրջապատված է սոճու անտառներով։ Ծովի մակարդակից միջին բարձրությունը 1 496 մ է։ Քաղաքի ամենաբարձր կետը Շիլոնգ գագաթն է՝ 1 966 մ բարձրությամբ։ Շիլոնգից 60 կմ հեռավորության վրա է գտնվում աշխարհի ամենախոնավ վայրերից մեկը՝Չերապունջի քաղաքը, որտեղ տարեկան նկատվում են 12 հազար մմ տեղումներ, չնայած որ հենց Շիլոնգում տարեկան տեղումների քանակը 2400 մմ է։ Հունվարի միջին ջերմաստիճանը +4 … +16 է, իսկ հուլիսինը՝ +18 … +24։ Լեռնակլիմայական հանգստավայր է։
Կյոպպենի կլիմայի դասակարգման համաձայն՝ Շիլոնգը բնութագրվում է բարձրալեռնային մերձարևադարձային կլիմայով (Cwb)՝ տաք և անձրևոտ ամառներով և զով ու չոր ձմեռներով։ Մուսսոնների սեզոնը տևում է հունիսից մինչև օգոստոսի վերջ։ Շիլոնգ այցելելու լավագույն ժամանակը հոկտեմբեր-նոյեմբեր և մարտ-ապրիլ ամիսներն են։
| Շիլոնգ (1971–2000)ի կլիմայական տվյալները |
|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
|---|
| Ռեկորդային բարձր °C (°F) | 24.9
(76.8) | 26.1
(79) | 28.1
(82.6) | 29.8
(85.6) | 29.5
(85.1) | 29.5
(85.1) | 28.2
(82.8) | 28.4
(83.1) | 28.0
(82.4) | 27.8
(82) | 24.5
(76.1) | 22.5
(72.5) | 29.8
(85.6) |
|---|
| Միջին բարձր °C (°F) | 14.6
(58.3) | 16.8
(62.2) | 21.0
(69.8) | 23.3
(73.9) | 23.3
(73.9) | 23.7
(74.7) | 23.7
(74.7) | 24.2
(75.6) | 23.2
(73.8) | 21.7
(71.1) | 19.1
(66.4) | 15.9
(60.6) | 20.8
(69.4) |
|---|
| Միջին ցածր °C (°F) | 5.7
(42.3) | 7.2
(45) | 11.0
(51.8) | 13.9
(57) | 15.4
(59.7) | 17.4
(63.3) | 17.8
(64) | 17.6
(63.7) | 16.6
(61.9) | 14.2
(57.6) | 10.7
(51.3) | 7.1
(44.8) | 12.9
(55.2) |
|---|
| Ռեկորդային ցածր °C (°F) | −0.9
(30.4) | −2.4
(27.7) | 2.7
(36.9) | 6.6
(43.9) | 8.5
(47.3) | 10.0
(50) | 12.3
(54.1) | 10.0
(50) | 10.7
(51.3) | 6.7
(44.1) | −0.5
(31.1) | −3.3
(26.1) | −3.3
(26.1) |
|---|
| Անձրևի տեղումներ մմ (դյույմ) | 12.5
(0.492) | 20.2
(0.795) | 42.4
(1.669) | 116.0
(4.567) | 266.1
(10.476) | 430.0
(16.929) | 461.7
(18.177) | 296.6
(11.677) | 289.6
(11.402) | 186.1
(7.327) | 30.1
(1.185) | 16.2
(0.638) | 2167,4
(85,331) |
|---|
| Միջ. անձրևոտ օրեր | 1.4 | 2.2 | 3.7 | 9.0 | 16.3 | 17.9 | 18.2 | 16.1 | 15.9 | 8.4 | 2.4 | 1.3 | 112.7 |
|---|
| աղբյուր: India Meteorological Department (record high and low up to 2010)[4][5] |
Ըստ 2011 թվականի մարդահամարի տվյալների՝ քաղաքի բնակչությունը կազմում է 143 007 մարդ[6]։ Շիլոնգի քաղաքային ագլոմերացիայի բնակչությունը կազմում է7005354325000000000♠354 325 բնակիչ (2011)[7], որից 176 591-ը տղամարդիկ են, իսկ 177 734-ը՝ կանայք։ Գրագիտության մակարդակը 86 % է, որից՝ տղամարդկանց շրջանում 85 %, կանանց շրջանում՝ 92,34 %։ Բնակչության 13 %-ը մինչև 6 տարեկան երեխաներ են։
Շիլոնգի բնակչության մեծ մասը կազմում են կհասիները, բայց բնակչության շրջանում նրանց մասնաբաժինը կրճատվում է Հնդկաստանի այլ նահանգներից գաղթականների զգալի քանակի ներհոսքի հետևանքով։ Հավատացյալներից շատերը քրիստոնյաներ են։ Քրիստոնյաներին ներկայացնում են երիցականներն ու այլբողոքականները, ինչպես նաև հռոմեականկաթոլիկները։
Շիլոնգը մայրուղիներով հյուսիսում միանում է Գուվահաթին, հարավում՝Ագարթալային։ Քաղաքից 30 կմ հեռավորության վրա գտնվում է Ամրոյի օդանավակայանը (կոդ ԻԿԱՕ = VEBI, կոդ ԻԱՏԱ = SHL)[8]։ Այն նաև Բարապանիի ավիաբազան է՝ Հնդկական օդուժի Արևելյան հրամանատարության շտաբը։
Շիլոնգը համարվում է հնդկականռոք երաժշտության ինքնահռչակ մայրաքաղաքը[9][10]։
- Краткая географическая энциклопедия, Том 4/Гл.ред. Григорьев А. А. М.:Советская энциклопедия — 1964, 448 с. с илл., 10 л. карт
