Նավի Մումբաի (մարաթհի՝नवी मुंबई,IAST:Navi Muṃbaī IAST), քաղաքՀնդկաստանի Մահարաշտրա նահանգի արևմտյան ափին։ Հիմնադրվել է 1972 թվականին որպես քաղաք-արբանյակ ։ Այս քաղաքը աշխարհի ամենամեծ «արհեստական» քաղան է, այն ընդգրկում է 344 կիլոմետր քառակուսի տարածք։
Նավի Մումբաի քաղաք-արբանյակի շինարարությունը «մեծ երկրի» վրա անհրաժեշտ էր կառուցել քաղաքի բնակչությունը նոսրացնելու համար։ Դրա հնարավորությունները սահմանափակում է այն կղզին, որի վրա այն գտնվում է։ Նավի Մումբայի քաղաքի նախագիծը սկսվել է գծագրվել դեռևս 1971 թվականին Չալզա Կորրեայի և Ր.Կ. Ջհի (գլխավոր ճարտարապետ) գլխավորությամբ։ Քաղաքի շինարարության համար օգտագործվել է Մահարաշտրա նահանգի Կոնկասյան ափի երկայնքով ձգվող 150 կմ երկարությամբ տարածք։ Մահարաշտրայի կառավարության կողմից գնվել է տարածքներ որոնք գտնվել են մասնավոր սեփականության տակ, 85 բնակավայրեր, ընդհանուր տարածքը կազմել է 15 954 հեկտար կիլոմետր քառակուսի։1972 թվականին սկսվեց նոր քաղաքի շինարարությունը։ 1973 թվականին կառուցվել է Վաշիի կամուրջը որը իրար է միացնում Մումբայը և Նավի Մումբային։ Սակայն բնակչության աճը և տնտեսության բուռն զարգացումը սկսվեց1990 թվականի շուկայի հիմնումից և1992 թվականին երկաթուղու կառուցումից հետո։ 1992 թվականին,հունվարի 1-ին ստեղծվեց Նավի Մումբաի քաղաքի գերագույն համայնքային կորպորացիան։ Քաղաքի բնակչությունը 1991 թվականից մինչև 2001 թվականը ընկած ժամանակաշրջանում 318 հազար մարդուց աճեց մինչև 704 հազար մարդ։
Նավի Մումաի քաղաքը տեղակայված է Արաբական ծովի ափին։ Այն արևմուտքից սահմանափակված է ծովով հիսկ արևելքից շրջապատված է Արևմտյան Հատեր լեռների լեռնալանջերով։ Քաղաքի տարածքում են գտնվում քսաներեք լճեր։ Քաղաքի ջրային ավազանի ընդհանուր մակերեսը կազմում է 333 023 կմ քառակուսի։
Նավի Մումբաի քաղաքի կլիման արևադարձային մուսոնային է։ Այստեղ օդի միջին ջերմաստիճանը կազմում է մոտ 22 °C-ից մինչև 36 °C: Ձմռանը այստեղ օդի ջերմաստիճանը իջնում է 17 °C-ից մինչև 20 °C, իսկ ամռանը այն տաքանում է 36 °C-ից մինչև 41 °C: Տարեկան տեղումների 80 %-ը թափվում է հուլիսից մինչև հոկտեմբեր ընկած ժամանակահատվածը։ Օդի 61-86 % խոնավության պայմաններում քաղաքի տարեկան թափվող տեղումների քանակը կազմում է 2842 մմ:
 Ջերմաստիճանի և տեղումների տարեկան միջին ցուցանիշները Նավի Մումբաի քաղաքի |
|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | տարին |
|---|
| միջին առավելագույնը (°C) | 28,9 | 29,6 | 31,6 | 33,1 | 33,8 | 32,3 | 29,8 | 29,7 | 30,0 | 32,3 | 32,0 | 30,6 | 31,14 |
|---|
| միջին ջերմաստիճանը (°C) | 23,5 | 24,1 | 26,6 | 28,7 | 30,1 | 29,2 | 27,4 | 27,1 | 27,1 | 28,1 | 26,7 | 24,8 | 27,0 |
|---|
| միջին նվազագույնը (°C) | 18,1 | 18,7 | 21,7 | 24,3 | 26,5 | 26,1 | 25,1 | 24,6 | 24,3 | 23,9 | 21,4 | 19,0 | 22,8 |
|---|
| տեղումների քանակը (մմ) | 0 | 0 | 0 | 1 | 12 | 569 | 1068 | 712 | 368 | 86 | 7 | 1 | 2842 |
|---|
| Աղբյուր՝[1] |
2011 թվականի մարդահամարի համաձայն քաղաքի բնակչությունը կազմում է 1 119 477, որից 611 501-ը տղամարդիկ են, իսկ 507 976-ը կանայք։ Այստեղ գրագիտության մակարդակը կազմում է 91, 57 %։ Սեռերի հարաբերությունը կազմու է 800:1000, որից 800-ը կանայք են իսկ 1000-ը տղամարդիկ։ Աղջիկների և տղաների թվաքանակի հարաբերությունը կազմու է 901:1000, որից 901-ը աղջիկների թիվն է իսկ 1000-ը տղաների։
Մումբայ քաղաքի ծայրամասային երկաթուղային ցանցը զբաղեցնում է այս քաղաքի մեծ մասը։ Համեմատաբար ավելի կարևոր երկաթուղային կայարաններից են Վաշի, Ներուլ, Բելապուր և Պանվել կայարանները։Պանվել շրջանում կառուցվել է Նավի մումբաի քաղաքի համաշխարհային օդանավակայնը։ Օդանավակայանի շինարարությունը սկսվել է 2007 թվականից։ Այն մոտակա գործող օդանավակայանից ՝Չատրապատի Շիվաջիից հեռու է մոտ երեսուն կիլոմետր։Նավի մումբաի քաղաքի Ուրան շրջանում է գտնվում Հնդկաստանի ամենամեծ բեռնափոխադրման նավահանգիստներից մեկը, որին անվանում են Ջավահարլալա Ներու անունով։ Այս նավահանգստին են պատկանում Հնդկաստանի բեռնափոխադրումների մեծ մասը ՝ 65 %-ը։
