|
|---|
 |
| Ծնվել է | հուլիսի 28,1902(1902-07-28)[1][2][3][…]Վիեննա,Ավստրո-Հունգարիա[4][2][5] |
|---|
| Մահացել է | սեպտեմբերի 17,1994(1994-09-17)[1][2][3][…](92 տարեկան)Kenley,Քրոյդոն,Մեծ Լոնդոն,Անգլիա,Միացյալ Թագավորություն |
|---|
| Գերեզման | mortuary Lainzer Friedhof |
|---|
| Բնակության վայր(եր) | Վիեննա |
|---|
| Քաղաքացիություն |  Ցիսլեյտանիա,  Ավստրիա և  Միացյալ Թագավորություն |
|---|
| Ուղղություն | ազատականություն |
|---|
| Մասնագիտություն | փիլիսոփա, գիտության փիլիսոփա, գրող, համալսարանի դասախոս, սոցիոլոգ, մաթեմատիկոս և ուսուցիչ |
|---|
| Հաստատություն(ներ) | Քենթերբերիի համալսարան[6], Լոնդոնի տնտեսության և քաղաքական գիտությունների դպրոց[7], Լոնդոնի թագավորական քոլեջ և Լոնդոնի համալսարան[7] |
|---|
| Գործունեության ոլորտ | փիլիսոփայություն[2], իմացաբանություն, Ռացիոնալություն, Գիտության փիլիսոփայություն[2], տրամաբանություն, քաղաքական փիլիսոփայություն[8], Սոցիալական փիլիսոփայություն, կյանքի ծագում և քվանտային մեխանիկա |
|---|
| Անդամակցություն | Լոնդոնի թագավորական ընկերություն, Բրիտանական ակադեմիա[9], Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Լինչեի ազգային ակադեմիա, «Մոն Պելերին» համայնք, Գիտության պատմության միջազգային ակադեմիա և ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա |
|---|
| Ալմա մատեր | Վիեննայի համալսարան[7], Քեմբրիջի համալսարան և Վիեննայի համալսարան (1928)[7] |
|---|
| Կոչում | պրոֆեսոր և ակադեմիկոս |
|---|
| Գիտական աստիճան | փիլիսոփայության դոկտոր |
|---|
| Տիրապետում է լեզուներին | անգլերեն[1][10], Գերմաներեն լեզվի ավստրիական տարբերակ և գերմաներեն[10] |
|---|
| Գիտական ղեկավար | Կարլ Բյուլեր[11][7] և Մորից Շլիկ[11] |
|---|
| Եղել է գիտական ղեկավար | A. I. Sabra?[12] և Charles Leonard Hamblin?[11] |
|---|
| Ազդվել է | Սոկրատես, Lycophron?, Արիստոտել, Ռենե Դեկարտ, Արթուր Շոպենհաուեր, Jakob Friedrich Fries?, Գեորգ Վիլհելմ Ֆրիդրիխ Հեգել, Սյորեն Կիերկեգոր, Ալբերտ Այնշտայն[7], Վիեննական խմբակ և Հանս Վայհինգեր[8][13] |
|---|
| Պարգևներ | |
|---|
| Ամուսին(ներ) | Josefine Anna Henninger?[7] |
|---|
| Հայր | Simon Siegmund Carl Popper?[24][5] |
|---|
| Մայր | Jenny Popper?[24] |
|---|
| Աշակերտներ | W. W. Bartley III?, Իմրե Լակատոս, Թոմաս Կուն, Պոլ Ֆայերաբենդ, Hubert Kiesewetter?, David William Miller?, John W. N. Watkins?, Joseph Agassi? և Alan Musgrave? |
|---|
|
 Karl Popper Վիքիպահեստում |
ՍըրԿարլ Ռեյմունդ Փոփեր (գերմ.՝Karl Raimund Popper,հուլիսի 28,1902(1902-07-28)[1][2][3][…],Վիեննա,Ավստրո-Հունգարիա[4][2][5] -սեպտեմբերի 17,1994(1994-09-17)[1][2][3][…],Kenley,Քրոյդոն,Մեծ Լոնդոն,Անգլիա,Միացյալ Թագավորություն),ավստրիացի և բրիտանացի փիլիսոփա և սոցիոլոգ։ XX դարի գիտության ամենաազդեցիկ փիլիսոփաներից մեկը։ Հայտնի է քաղաքական և սոցիալական փիլիսոփայությանը նվիրված իր աշխատություններով։ Քննադատել է գիտական մեթոդի դասական հասկացությունները, ինչպես նաև պաշտպանել է ժողովրդավարության ու սոցիալական կրիտիցիզմի սկզբունքները, որոնց նա առաջարկում էր հետևել «բաց հասարակության» կայացմանը հասնելու համար։
1934 թ.-ին լույս տեսած «Հետազոտության տրամաբանություն» գրքով հիմնադրել է քննադատական ռացիոնալիզմի փիլիսոփայական ուղղությունը, ըստ որի՝ վերջնական ճշմարտություններ չկան։ Մարդկային գիտելիքը զարգանում է քայլ առ քայլ հերքելով սխալ վարկածները։ «Բաց հասարակությունն ու նրա թշնամիները» դասական դարձած գրքում (թարգմանված է հայերեն[25][26]), որը գրել է 1945 թ.-ին Նոր Զելանդիայում, ուր արտագաղթել էր նացիստական տիրապետության տակ գտնվող Ավստրիայից, Փոփերը քննադատության է ենթարկում բոլոր ամբողջատիրական համակարգերը։
1937-1946 թվականներին եղել է համալսարանի դասախոսՆոր Զելանդիայում,1946-1949 թվականներին՝Լոնդոնի համալսարանի տնտեսագիտության դպրոցի դասախոս,1949 թվականից՝Լոնդոնի համալսարանի պրոֆեսոր, բնագիտության զարգացմանը նպաստող թագավորական ընկերության անդամ։ Իր ուսմունքը Պոպպեր անվանում է քննադատական ռացիոնալիզմ՝ ի հակադրություն հյումիզմից սերող տրամաբանական էմպիրիզմի և շեշտելով իր հարազատությունը Ի․ Կանտի գիտաբանական գաղափարներին։ Մեթոդաբանության մեջ Պոպպերը առաջադրել էֆալսիֆիկացման սկզբունքը, գիտության էվոլյուցիոն զարգացման տեսակետը, ճանաչող սուբյեկտից օտարված օբյեկտիվ գիտելիքի («երրորդ աշխարհի») գաղափարը։ Գիտության զարգացումը Պոպպերը ներկայացնում է որպես միմյանց անընդհատ հաջորդափոխող տեսությունների շարք։
Տեսությունը փորձի ընդհանրացում չէ, այլ հիպոթեզ է, որը լուծում է որոշակի պրոբլեմ և «բաց է» քննադատության ու հերքման համար, էմպիրիկ գիտություններում՝ փորձնական հերքման համար։ Գիտելիքի բովանդակության այս չափանիշներով Պոպպերը պահպանում է ընդհանրական օրենքներն ու տեսությունները, բայց մերժում է «ամեն ինչ բացատրող» տեսական ուսմունքները(օրինակ՝մարքսիզմը)։ Պոպպերը ժխտում է պատմականության սկզբունքը՝ գտնելով, որ այն բնության և հասարակության զարգացումը ներկայացնում է իբրև կանխորոշված ընթացք։
- ↑1,01,11,21,31,41,5Bibliothèque nationale de Francedata.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑2,002,012,022,032,042,052,062,072,082,09Encyclopædia Britannica
- ↑3,03,13,23,33,4RKDartists (նիդերլ.)
- ↑4,04,14,2Поппер Карл Раймунд (ռուս.) — 3-е изд. —М.:Советская энциклопедия, 1969.
- ↑5,05,15,25,3Գերմանիայի ազգային գրադարանի կատալոգ (գերմ.)
- ↑http://popper-prior.nz/home
- ↑7,07,17,27,37,47,57,67,77,8Thornton S.Stanford Encyclopedia of Philosophy —Stanford University,Center for the Study of Language & Information, 1997. — ISSN1095-5054
- ↑8,08,18,28,3Internet Encyclopedia of Philosophy,The Internet encyclopedia of philosophy /J. Fieser,B. Dowden —Martin: 1995. — ISSN2161-0002
- ↑9,09,19,2https://www.thebritishacademy.ac.uk/documents/1391/94p645.pdf
- ↑10,010,1CONOR.Sl
- ↑11,011,111,2Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑https://histsci.fas.harvard.edu/ai-sabra
- ↑13,013,113,2JSTOR — 1995.
- ↑Sir Karl Popper —Pour le Mérite for Sciences and Arts order.
- ↑https://dgvn.berlin/2017/03/01/verleihung-der-otto-hahn-friedensmedaille/
- ↑http://web.gencat.cat/ca/generalitat/premis/pic/
- ↑https://uni-tuebingen.de/fakultaeten/evangelisch-theologische-fakultaet/fakultaet/lucas-preis/preistraeger/bisherige-preistraeger/
- ↑https://www.goethe.de/resources/files/pdf290/liste_preistraegerinnen_goethe-medaille_1955-20222023.pdf
- ↑http://geschichte.univie.ac.at/en/persons/sir-karl-popper-prof-dr
- ↑http://www.ucm.es/doctores-honoris-causa
- ↑Karl Raimund Popper —Inamori Foundation.
- ↑https://www.royalsociety.org.nz/who-we-are/our-people/our-fellows/all-honorary-fellows/
- ↑https://www.canterbury.ac.nz/about-uc/our-structure/leadership-and-governance/university-council/council-committees/professores-emeriti-hon-docs-and-distinguished-professors
- ↑24,024,1https://www.famousscientists.org/karl-popper/
- ↑Կառլ Ռեյմունդ Պոպեր, Բաց հասարակությունն ու դրա թշնամիները, Հատոր 1-Պլատոնը, Երևան, «Հայաստան» հրատարակչություն,2001 թ., 431 էջ։
- ↑Կառլ Ռեյմունդ Պոպեր, Բաց հասարակությունն ու դրա թշնամիները, Հատոր 2, Երևան, «Հայաստան» հրատարակչություն,2006 թ., 408 էջ։
| |
|---|
| | Բառարաններ և հանրագիտարաններ | |
|---|
| |
|
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկվածՀայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 9, էջ 381)։ |
.svg)
