Wuhlikowy monoksid (chemiska formula:CO) je (podnormalnych wuměnjenjach) bjezbarbny, njewonjatypłun. Wón je tróšku ćeši hač powětr, ale ma samsnu molekularnu wahu každusyk. Skapalnjuje so při temperaturje wot -192 °C (81K) při atmosferiskim ćišću a stwjerdnje při temperaturje wot -205 °C (68 K), a we wodźe lědma so pušće.
Zapalo, pali z módrojtym płomjenju kwuhlikowemu dioksidej.
2 CO + O2 -> 2 CO2
Wón je dobreredukowadło, wužiwany wemetalurgiji. Worganometaliskej chemiji wuhlikowy monoksid funguje kažligand na př. k metalam kažrodium,wolfram a wjele druhe.
Za ludźi a zwěrjata je wuhlikowy monoksid smjertnyjěd, dokelž so zwjazuje khemoglobinej wo wjele sylnišo hač přatykislik, a tak transport kislika w ćěle blokuje. To je strašnje jeli hdźe wokachle złe wothladowane, dokelž njekompletne palenjepalidło móže wuhlikowy monoksid twori.Nacisća su židow z nim zamordowali prjedy hač wužiwaliwodźikowy cyanid.
| Tutón zapisk wochemiskej temje je hišće jara krótki. Móžeš pomhaćjón dale wutwarjeć. Za to stłóč horjeka naWobdźěłać. Jeli maja w druhej rěči hižo wobšěrniši zapisk wo samsnej temje, móžeš tutón tež přełožić. |
Jeli ma zapisk wjace hač jedyn njedostatk, wužij prošu předłohu{{Předźěłuj}}. Nimo toho so awtomatisce kategorijaKategorija:Zarodk wo chemiji doda. |
