ʻOMekiko (ʻōlelo Paniolo:México; n/Nahua:Mēxihco), kapaʻia hoʻiMekiko Hui Pū ʻia (ʻōlelo Paniolo:Estados Unidos Mexicanos) kekaumokuʻāina i ka ʻāpana Hema oʻAmelika ʻĀkau. Noho ʻo Amelika Hui Pū ʻIa i ka ʻākau o Mekiko; ka Moana Pakipika i ka Hema a i ke komohana; Kuatemala, Belize, a me ke kai Karebiana i ka Hikina hema; a ke Kai Kūʻono o Mekiko i ka hikina.[1] Aia kahi Mekiko he 1,964,375 km[2], ke aupuni nui 13 ma ka honua i kona nui; a he akahi a 126,014,024 mau poʻe kanaka i loko o ke aupuni, ke aupuni 10 nui loa i ka lehulehu, a ke aupuni ʻŌlelo Paniolo (Sepania) nui loa i ka lehulehu ma ka honua.[3] He aupuni ʻo Mekiko me nā mokuʻāina 31 a me Ke Kūlanakauhale o Mekiko[4], ke kapikala a me ke kūlanakauhale nui loa ma ke aupuni. He mau kūlanakauhale ma ia aupuni, e like me, Gudalajara, Monterrey, Puebla, Toluca, Tijuana, Ke Kūlanakauhale o Juarez, a me Leon.[5]
Ua noho nā poʻe ma Mekiko mai ka makahiki 8,000 BC, a he hoʻokahi a nā kahua ʻeono o ke aokanaka;[6] home i nā aokanaka nui o nā poʻe ʻōiwi o Mekiko, o nā mea kikoʻī nā poʻe Maia a me nā poʻe ʻAteteka. I ka makahiki 1521, ua lawe pio a hoʻokolonaio ke Aupuni ʻEmepela Sepania i Mekiko, a ua kūkulu i ka panālaʻau hou ʻo Sepania hou. Ua kikoʻī ka ʻEkalesia Katolika i loko o ka hāliʻi ana o ka Hoʻomana Kristiano a me ka ʻŌlelo Paniolo, a ua hoʻomau kekahi o nā ʻano moʻomeheu ʻōiwi[7]. Ua haʻakoi ʻo Sepania i nā poʻe ʻōiwi e lua ʻeli gula, a he kaulana o Sepania no nā kenekulia ʻekolu.[8] A hala ʻia lā, ua hānau he ʻike aupuni hou nō nā poʻe o Mekiko, he huihui o nā nohona Mekiko ʻŌiwi, a me nā nohona ʻEuropa; a ua kōkua kēia me Ke Kaua Kūʻōkoʻa o Mekiko kūʻē Sepania i ka makahiki 1821.[9]
- Mexico
Mexico City
Teotihuacan
Toluca
Mitla
Palenque
Uxmal
Chichen-Itza
Isla Mujeres
Guadalajara
-blue.svg)
