Lurg traastaghNapoleon ayns nyCaggaghyn Napoleonagh, dirree yn RU dy ve ny phreeu-chummaght lhuingyssagh y 19oo eash as hannee yn stayd shen echey derrey yn 20oo eash meanagh. Daase yn Impiraght Ghoaldagh gys y cheim smoo ayns 1921, as hooar eh anneyLeeg ny h-Ashoonyn harrish shen-choloinyn ny Germaan as yn Impiraght Turkagh lurgy Chied Chaggey Dowanagh.
She trooid çhionnidyn broie ayns Nerin, haghyrrheynn magh yn ellan ayns 1920, as seyrsnysHeyr Steat Nerin ayns 1922 ny lurg. Hannee Nerin Hwoaie lesh yn RU. Myr eiyrtys, ayns 1927, va ennym formoil ny çheerey çhyndaait gys y lhieggan roie, Reeriaght Unnaneysit ny Bretyn Mooar as Nerin Hwoaie.[23]
Rish ny 1920yn, va'nBBC, kied ghreasane creeley eddyr-ashoonagh y theihll, currit er bun. Ren yn RU caggey rishy Ghermaan Natseeagh myr nane jeh cummaghtyn Cochaarjaghy Nah Chaggey Dowanagh as hug eh cooney da'n theihll heear-chaggeeagh. By chyndagh rish y Nah Chaggey Dowanagh va'n Reeriaght Unnaneysit jeeyllit rere argidys. Hug eeasaghtyn costallagh veih'nChanadey as veihny Steatyn Unnaneysit cooney da'n RU as eh geearree slaanaghey.
Ayns bleeantyn jeeragh ny lurg y chaggey, va'nsteat lhiasee Goaldagh currit er bun, goaill stiaghShirveish Ashoonagh ny Slaynt, nane jeh ny kied corysyn ooilley-ghoaillagh y torçh shen. Rere aggyrtysyn y claanaghey, haink earroo mooar dy 'leih veih'nCho-unnaneys as va'n Vretyn Vooar yl-chynneeagh currit er bun. Faagail magh dy row joaraghyn heear-chaggeeagh noa phaartpolitickagh ny Bretyn Mooar shickyrit liorishGeyre-ghaue Huez ny bleeaney 1956, va sheeyney magh eddyr-ashoonagh nyBaarle çheet er cleayney beaynaghlettyraght ascultoor Goaldagh. Veih ny 1960yn hooarcultoor phobble Ghoaldagh cleayney ass y çheer.
Lurg keyllaghey tarmaynagh dowanagh as boirey çhynskylagh ayns ny 1970yn, va bishaghey çheetyn stiaghooill Vooir Hostyn as lhiasaghey tarmaynagh ayns ny 1980yn. Car toshiaghysMargaret Thatcher va çhyndaa ayns troa politickagh as tarmaynagh y Reeriaght Unnaneysit; troa t'ayn derrey yn laa t'ain fo currym reiltysPhartee yn Lught Obbyr Noa fo stiureyTony Blair asGordon Brown veih 1997.
Ta'n Reeriaght Unnaneysit nane jeh tree çheeraghyn y theihill lesh bunraght nagh vel currit ayns coad.[27] TaBunraght y Reeriaght Unnaneysit jeant seose, son y chooid smoo, jeh geillyn screeuit, goaill stiagh slattysyn, leigh caseyn briwnyssit, as conaantyn eddyr-ashoonagh. Er y fa nagh vel anchaslysyn eddyr slattysyn cadjin as "leigh bunraghtoil", foddeeArd-whaiyl yn RU "aachroo bunraghtoil" y yannoo rere çheetAghtyn yn Ard-whaiyl ny hrooid, as myr shen ta niart echey geillyn screeuit ny neu-screeuit y vunraght dy cheaghley ny dy scryssey magh. Ansherbee, cha nel Ard-whaiylyn billaghyn goll er hrooid y yannoo as ad noi-cheaghlagh.[28]
Ta ynnyd ynArd-vinishter, fir toshee y reiltys, bentyn da Oltey yn Ard-whaiyl quoi ec ta smaght echey er y chooid smoo aynsQuaiyl Hostyn. Dy cadjin ta'n Ard-vinishter ny 'er toshee er y phartee politickagh smoo 'sy thie. Ta'n Ard-vinishter as Lugh ny h-Airaghtyn enmyssit ec y Venrein dy chrooReiltys yn Ard Ooashley. Ta olteynyn ny h-Airaghtyn reiht veih olteynyn partee yn Ard-vinishter ayns y daa hie slattyssagh, agh veihQuail Hostyn son y chooid smoo.
Er son reihysyn daQuaiyl Hostyn, ta'n RU rheynnit magh ayns646 co-heiyderysyn, lesh 529 jeu ayns Sostyn, 18 ayns Nerin Hwoaie, 59 ayns Nalbin as 40 ayns Bretin,[29] agh bee 650 co-heiyderysyn veih'n Ard-reihys s'niessey. Ta un Oltey yn Ard-whaiyl reiht ec dagh co-heiyderys rere yl-raght neuchramp. Ta ard-reihysyn eieit ec y Venrein lurg coyrle yn Ard-vinishter. Cha nel çheorey er traa yn Ard-whaiyl, agh rereAght yn Ard-whaiyl (1911) shegin reihysyn noa dy ve ayn çheusthie jeh queig bleeaney veih'n reihys jerrinagh.
Tareiltys ny kiannoortys ecBretin,Nalbin asNerin Hwoaie, as t'ad fo stiureyKied-vinishter, as quaiylun-hamyraghjee-veanit. Cha nel kiannoortys ny quaiyl jee-veanit ec Sostyn, y çheer smoo 'syn RU, as t'ee jeeragh fo reirey reiltys as parlamaid yn RU ayns dagh keisht. Ta'n stayd shen enmyssit myrFeysht Lodainn Heear as eh mychione y nhee dy vel OAyn veih Bretin, Nalbin as Nerin Hwoaie abyl votal, dy briwnyssagh ny keayrtyn,[31] er nheeghyn bentyn rish Sostyn quoi ta loaghtit liorish cruinnaghtyn jee-veanit da ny co-heiyderysyn oc hene.[32]
Tashennaghys gurneilys ynnydagh 'sy Reeriaght Unnaneysit cowrit liorish ceaghlaghyn beggey ayns reaghysyn roish yn Unnaneys derrey yn 19oo eash. Veih shen ta aafilley beayn ayns paart as obbraghey.[38] Cha haghyr ny ceaghlaghyn ayns oash cullee ayns Bretin, Nalbin, Nerin Hwoaie as Bretin as ta jee-veanaghey cummaght harrish gurneilys ynnydagh gys Bretin, Nalbin as Nerin Hwoaie keayllaghey nagh vel ceaghlaghyn ry-heet ayns oash cullee.
Ta reagheydysgurneilys ynnydagh ayns Sostyn co-chast, lesh livrey-ys obbraghey anchasley rere reaghysyn ynnydagh. Ta slattyssyn kianglt lesh gurneilys ynnydagh aynsSostyn reaghit liorish parlamaid yn RU asreiltys y Reeriaght Unnaneysit, er y fa nagh vel parlamaid jee-veanit ec Sostyn. Ta'd nyh-aarheynnyn ayns Sostyn na ny nuyardjyn oik y Reiltys ny ardjyn oik reiltys yn Unnaneys Oarpagh.[39] Ta cruinnaght as meoir jeeragh-reiht veih'n vlein 2000 ec un ard ny çheerey,Lught-reill Lunnin Vooar ny yei bhut er son y treealtys ayns refrane 'sy vlein 1998.[40] V'eh kiarit dy vel cruinnaghtyn ardjynagh ennagh ec ny h-ardjyn elley, agh va'n eie shen jiooldit ny yei refrane aynsShiar Hwoaie Hostyn 'sy vlein 2004.[41] Heese veih'n leval ardjynagh, ta Lunnin jeant seose jeh 32valley corpagh as ta'n chooid elley dy Hostyn jeant seose jehcoonseilyn coontae as coonseilyn ardjynagh nylught-reill unnaneagh. Ta ny cooinseilee reiht ayns wardysyn un-oltey as wardysyn yl-oltey.[42]
Tagurneilys ynnydagh ayns Nerin Hwoaie, veih'n vlein 1973, reaghit ayns 26 coonseilyn ardjynagh, as ad reiht liorishun-vote yn-astreeaghey lesh cummaghtyn ta jeorit da shirvishyn lheid as çhaglym smooirlagh, stiuree moddee, as meansalaght pairkyn as ruillickyn.[43] Er 13 Mart 2008, ansherbee, va'n kiannoortys ayns coardailys rish treealtysyn un choonseil jeig y chroo as ad y chur ayns ynnyd y chorys roie[44] as bee ny reihysyn s'niessey shlearit gys 2011 dy chooney lesh y çhyndaa.[45]
Tagurneilys ynnydagh ayns Nalbin rheynnit er bunneydys32 ard conseilagh lesh anchaslysyn mooarey ayns mooadys as earroo yn phobble. Ta ard-valjynGlaschu,Doon Edin,Aberdon asDùn Dèagh nyn ardjyn coonseilagh lhieu hene chammah asCooinseil ny Gaeltaght as goaill stiagh un trass eaghtyr ny h-Albey agh lesh 200,000 cummaltee. Ta'n cummaght currymit ayns ny lughtyn-reill ynnydagh fo stiurey coonseilee reiht, as ta 1,222[46] jeu ec y traa t'ayn. T'ad geddyn çheet stiagh paart-emshiragh. Ta ny reihysyn gurneilit liorishun-vote yn-astreeaghey ayns wardysyn yl-olteynagh as ad reih tree ny kiare coonseilee. Ta Smaghteyr ny Symneyder reiht dy stiurey cruinnaghtyn. Ta ny coonseilee biallagh da coad aghtey as eh currit ayns bree liorishCommishoon Stundayrtyn ny h-Albey.[47] SheCo-chruinnaght Lughtyn-reill Ynnydagh ny h-Albey (CLYA) sheshaght reihdagh coonseilyn ynnydagh ny h-Albey.[48]
Ta'n Reeriaght Unnaneysit mygeayrt 245,000 kilometeryn kerrinagh (94,600 mi ker) er eaghtyr slane as eshyn jeant seose jeh ellan ny Bretyn Mooar, çheu hiar hwoaie ellan Nerin (Nerin Hwoaie) as ellanyn beggey elley.[8] T'eh soit eddyry Cheayn Sheear asMooir Hostyn, as eh 35 kilometeryn magh veih slyst hwoaie ny Frank ec boayl unnaneagh. Eddyr y daa heer taMooir yn Eeaght.[8] Ta'n Vretyn Vooar soit ayns dowan-lheeadyn eddyr 49° as 59° Hwoaie (ta Shetlynn sheeyney magh da 61° Hwoaie), as ayns dowan-liuridyn eddyr 8° Heear gys 2° Hiar. She boayl meenaghey yPhreeu-linney Vunlaa Thie Rollageydys Reeoil Ghreenwich, faggys da Lunnin. Ta'n Vretyn Vooar beggan ny smoo na 1,100 km (700 mi) er liurid as begnagh 500 km (300 mi) er lheead ayns y boayl s'lhea, agh she 1,350 km (840 mi) yn 'oddeeaght s'liurey eddyr daa voayl as ee ny foddeeaght eddyrPenn an Wlas 'syChorn asThie Yuan Ghroat aynsGallaibh ny h-Albey. Ta'n joarey thallooin eddyr Nerin Hwoaie asPobblaght Nerin 360 kilometeryn (224 mi) er liurid.[8]
Taspeyr tempreilagh 'sy Reeriaght Unnaneysit, lesh palçhid dy 'liaghee car ny bleeaney.[8] Ta'n çhiassid arraghey rish ny raiee, agh t'eh neuchadjin çhiassidyn ny sloo na -10 °C (14.0 °F) ny ny smoo na 35 °C (95 °F) dy gheddyn. Ta ny geayaghyn baardee çheet veih'n sheear yiass, as ad cur emshyr fliugh as bog lheu veih'n Cheayn Sheear.[8] Ta ny ronnaghyn hiar ny smoo fasteeagh veih'n gheay shoh, as myr shen t'ad nyn muill smoo çhirrym. Ta ny strooghyn Atlantagh, as adsyn çhiowit liorishStroo yn Eearvooir, cur lheu geuraghyn boggey, ayns y çheu heear er lheh, raad dy vel ny geuraghyn fliughey, er thalloo ard er lheh. Ta ny souraghyn ny s'çhoe ayns shiar yiass Hostyn, as y boayl shen ny s'faggys da'n vooarheer Oarpagh, as ny s'feayrey ayns y twoaie. Ta'n ceau niaghtee jantagh 'sy gheurey as ayns arragh gheuree.
Ta lieh chooid eaghtyr y Reeriaght Unnaneysit jeant seose jehSostyn, as ee 130,410 kilometeryn kerrinagh (50,350 mi ker) er eaghtyr. Çheer injil t'aynjee son y chooid smoo agh ta çheer sleitagh ry gheddyn sheear hwoaie jehlinney Tees-Exe as goaill stiaghSleityn Cumbria ayns Slyst ny Loghyn,Sleityn Pennine as cruink chlagh eayil aynsSlyst ny Binn,Exmoor asDartmoor. Shey Thaimish,y Severn asy Humber preeu-awinyn as inveryn Hostyn. SheScafell Pike (978 m er yrjid), as eh soit aynsSlyst ny Loghyn, y slieau s'yrjey. Ta ram baljyn as ard-valjyn mooarey ayns Sostyn as, rereCryssyn Baljagh Mooarey, ta shey jeh ny 50 Cryssyn smoo yn Unnaneys Oarpagh soit aynjee.
Trass eaghtyr y Reeriaght Unnaneysit t'aynsNalbin as ee 78,772 kilometeryn kerrinagh (30,410 mi ker) er eaghtyr[52] as t'ee goaill stiagh begnagh 800 ellanyn, çheu heear as hwoaie jeh'n vooarheer son y chooid smoo,ny h-Ellanyn Heear,yn Orkaid asShetlynn er lheh. Ta boayloaylleeaght ny h-Albey cowrit liorishScoltey Joaree ny Gaeltaght - scoltey creggey creg-oaylleeagh – ta goll harrish mooarheer ny h-Albey veihBalley Eaylee gysCala na Creige. Ta'n linney scoltey rheynn magh daa ard anchasley;yn Ghaeltaght ayns y twoaie as y sheear asy Ghoaltaght ayns y jiass as y shiar. Ta'n Ghaeltaght chregganagh goaill stiagh y chooid smoo jeh çheer sleitagh ny h-Albey, goaill stiagh slieau s'yrjeyny h-Ellanyn GoaldaghBeinn Nivish as ee 1,343 m (4,406 tr) er yrjid.[53] Ta'n Ghoaltaght, y chryss cheyll eddyrKeyllys y Chleayee asLinne Foirthe enmyssit myr "y Chryss Veanagh", ny s'inshley as ny s'rea as ta'n chooid smoo dy 'leih nyn gummal ayn goaill stiaghGlaschu, yn ard-valley smoo ayns Nalbin, asDoon Edin, preeu-valley as ynnyd politickagh ny h-Albey.
Cha nelBretin agh 20,758 kilometeryn kerrinagh (8,010 mi ker) er eaghtyr, ny jeihoo eaghtyr y Reeriaght Unnaneysit. Çheer sleitagh t'aynjee son y chooid smoo, agh cha nel Bretin Jiass cho sleitagh na myr t'ayns y twoaie. Ta ny preeu-ardjyn çhynskylagh as y chooid smoo dy chummaltee ayns jiass Vretin, as ee goaill stiagh baljyn slystagh lheid asCayr Deeth (preeu-valley as ynnyd politickagh as tarmaynagh),Abertawe,Casnewydd asGlionyn Vretin Yiass. Ta ny sleityn s'yrjey ayns Bretin aynsEryri (Baarle:Snowdonia) as t'ad goaill stiaghyr Wyddfa as eh 1,085 m er yrjid – y slieau s'yrjey ayns Bretin. Ta ny smoo na 1,200 km (750 mi) oirr ny marrey ec Bretin. Ta shiartanse ellanyn magh ass mooarheer Vretin, as t'ehMoan (Bretnish:Ynys Môn, Baarle:Anglesey) yn ellan smoo as eh soit sheear hwoaie veih'n çheer.
Çheer sleityn beggey t'aynsNerin Hwoaie as ee 14,160 kilometeryn kerrinagh (5,470 mi ker) er eaghtyr. TaLogh Nay, as eh 388 kilometeryn kerrinagh, ny logh smoo ayns ny h-Ellanyn Goaldagh.[54] SheSlieau Dónairt (849 m) y slieau s'yrjey 'sy çheer.
T'ad preeu-valjyn ny çheeraghyn ennagh 'syn RU na: Beeal Feirshtey (Nerin Hwoaie), Cayr Deeth (Bretin), Doon Edin (Nalbin) as Lunnin (Sostyn); ta Lunnin ny phreeu-valley er y çheer slane.[8]
Rere coontey-pobble ny bleeaney 2001, va 58,789,194 cummaltee 'sy Reeriaght Unnaneysit, y treeoo çheer smoo 'synUnnaneys Oarpagh, y wheigoo çheer smoo 'syCho-unnaneys as y chied çheer as feed smoo er y theihll. Ec lieh vlein 2007, v'eh er credjal dy row 60,975,000 cummaltee 'sy çheer.[57] Ta'n inymmyrkey, ynleahys ruggyryn as jerkallys-vea ny share cur lesh bishaghey roie earroo yn phobble.[58] Hug staydraa shen er fys dooin, son y chied cheayrt, dy row ny smoo penshyneyryn na paitçhyn ny s'aa na 16 bleeaney d'eash.[59]
Rere staydraa ny bleeaney 2007, v'eh er credjal dy row 51.1 millioonyn dy chummaltee ayns Sostyn.[60] T'ee nane jeh ny çheeraghyn smoo clannit er feie ny cruinney lesh 383 cummaltee ayns dagh kilometer kerrinagh ayns 2003,[61] lesh co-ghlooaghey er lheh ayns Lunnin as y shiar yiass. Ta oolaghyn ny bleeaney 2007 cur sleih-earroo ny h-Albey ec 5.1 millioon dy chummaltee, Vretin ec 3 millioonyn as Nerin Hwoaie ec 1.8 millioonyn[60] lesh glooaghtyn foddey ny sloo na Sostyn. Cosoylit rish glooaght pobble Hostyn (383 cummaltee/km²) t'ad shoh ny h-earrooyn co-reggyrtagh: Bretin (142 cummaltee/km²), Nerin Hwoaie (125 cummaltee/km²) as Nalbin (65 cummaltee/km²).[61]
'Sy vlein 2007, v'eh mean-leahys slane troaraght (LST) harrish y Reeriaght Unnaneysit na 1.90 paitçhyn da dagh ben.[62] V'eh oolit 'sy vlein 2008 dy daase troaraght yn RU gys 1.91 paitçhyn ny ben.[63] Choud's ta'n leahys troaraght ta gaase cur lesh bishaghey earroo yn phobble, t'eh foddey ny sloo na binn "visheydys ny lhiennoo" ec 2.95 ayns 1964,[62] ny sloo na leahys son cur er ash (2.1), agh t'eh ny smoo na'n earroo ayns 2001 (1.63 – yn earroo s'loo).[62] She 1.92 as 1.90 ny leahysyn troaraght ayns Sostyn as Bretin, 1.73 ayns Nalbin, as 2.02 ayns Nerin Hwoaie.[62] Ta leahys ruggyryn ny s'yrjey mastey mraane joarree-ruggit na mraane Goaldagh, agh ta'n leahys gaase mastey mraane Goaldagh ynrican.[62]
Ta kiart ec seyraneeyn Unnaneys Oarpagh cummal as obbraghey 'sy Reeriaght Unnaneysit[64] agh ta oardee shallidagh currit ayns bree leshRomaainee asBulgeyree, çheeraghyn v'er heet stiagh ayns yn UO ayns Jerrey Geuree ny bleeaney 2007.[65]
Cosoylit rish çheeraghyn Oarpagh elley, ta'n inymmyrkey cur lesh bishaghey earroo yn phobble[66] as eh freggyrtagh er son lieh y visheydys ayns ny bleeantyn eddyr 1991 as 2001. Va nane ass shey jeh ny sthie-arree assyn Oarpey Hiar, lesh y chooid vooar çheet ass çheeraghyn yCho-unnaneys Noa.[67] Ta earrooyn oikoil taishbyney dy haink 2.3 millioonyn arree gleney[68] gys yn RU veih'n vlein 1997,[69] as va 84% jeu ass çheeraghyn çheumooie jeh'n Oarpey,[70] as ta 7 millioonyn ny smoo jeu jerkit roish ny bleeaney 2031.[71] Ta ny h-earrooyn by yerree (2006) taishbyney inymmyrkey glen gys yn RU fo 191,000, ny smoo na'n 185,000 'sy vlein 2005.[72][73][74] Ansherbee, rere yn arraghey magh, ta ny smoo na 5.5 millioonyn Goaldee nyn gummal ass y çheer,[75][76][77] as t'ad ny king jurnaa ennoil na'nAustrail,y Spaainey,y Rank,y Teelynn Noa asny Steatyn Unnaneysit.[78][79]
Ansherbee, ta studeyrys liorish faaishneyder yn ard-valley soilshaghey magh nagh vel earrooyn yn inymmyrkey shoh heose barrantoil as va mygeayrt 400,000 sthie-arree gleney 'sy vlein 2005.[80] Ta coreir 'ir quaagh 'sy Reeriaght Unnaneysit beggan ny sloo na t'ayns çheeraghyn Oarpagh ennagh elley, ansherbee.[81] Bee yn inymmyrkey daa cheayrt ny smoo harrish y daa yeihaght ry heet gys 9.1 millioonyn, er coontey veih 31 Jerrey Geuree ny bleeaney 2008.[82]
Ta pobble roie yn RU ny sluight jeh kynneeyn fuilleeaght anchasley,roie-Celtiee,Celtiee,Romanee,Anglo-Hostnee asNormanee son y chooid smoo. She sheckteraght kianglaghyn va crooit liorish ynImpiraght Ghoaldagh inymmyrkey soogh veih'nAffrick,y Charib asyn Aishey Yiass veih'n vlein 1945. Veih'n vlein 2004 haink mooarane dy 'leih veih'nOarpey Veanagh asyn Oarpey Hiar, agh, ays 2008, ta'n troa goll ergooyl as ta ram jeh ny sthie-arree shoh goll er ash dy valley, as adsyn faagail mooadys ny kynneeyn shen gyn fys.[83] Rere coontey-pobble ny bleeaney 2001, va 92.1% sleih-earroo ny çheerey nyn vir baney as 7.9%[84] cur enney orroo hene myr fir mestit ny jeh mynlagh kynneeagh.
Çheeraghyn as yVaarle loayrit ayndaue myr çhengey oikoilde facto nyde jure.
Cha nel çhengey oikoilde jure 'sy Reeriaght Unnaneysit agh sheBaarle,çhengey Ghermaanagh, preeu-çhengey ny çheerey. Myr eiyrtys yn Impiraght Ghoaldagh son y chooid smoo, ren y çhengey skeaylley tessen y dowan, as haink urree dy ve çhengey eddyr-ashoonagh dellal chammah as çhengey ynsit smoo lheeadagh.[90] Ta'nVaarle Albinagh, çhengey ta çheet magh assMean-Vaarle Hwoaie, er enney ec y leval Oarpagh[91] as cha nel ee ny h-abbyrt jeh'n Vaarle. Ta kiareçhengaghyn Celtiagh ymmydit 'syn RU:Bretnish,Cornish,Gaelg Albinagh asYernish. 'Sy vlein 2001 dooyrt 21% sleih-earroo Vretin dy row ad abyl loayrt trooid Bretnish,[92] earroo ta ny smoo na'n 18% ayns Coontey-pobble ny bleeaney 1991.[93] Chammah as shen, t'eh oolit dy vel 200,000 loayreyderyn ny Bretnish nyn gummal ayns Sostyn.[94] Va ablid ennagh ny Gaelg Albinagh ec 92,000 cummaltee ny h-Albey (ny begnagh 2% sleih-earroo ny h-Albey), goaill stiagh 72% dy chummaltee aynsny h-Ellanyn Heear.[95] Ta'n Vretnish as y Ghaelg Albinagh loayrit mygeayrt ny cruinney lesh begganGhaelg foast ry-gheddyn aynsNalbin Noa,y Chanadey, as y Vretnish aynsPatagonia nyh-Argenteen.
Harrish y Reeriaght Unnaneysit, dy chadjin t'eh eginagh da scollagyn studeyrys y yannoo er nah çhengey: gys 14 bleeaney d'eash ayns Sosyn,[96] as gys 16 bleeaney d'eash ayns Nalbin. T'adFrangish asGermaanish ny nah çhengaghyn smoo ynsit ayns Sostyn as Nalbin. Ayns Bretin ta lesoonyn gys 16 bleeaney d'eash ynsit trooid Bretnish ny ta'n Vretnish ynsit myr nah çhengey.[97]
Ta tradishoonyn foddey nyCreestiaght 'sy Reeriaght Unnaneysit as ayns ny çheeraghyn er gholl roish crooaght yn RU as ta kiangley eddyr yn agglish as y steat foast ayn. Ta ronsee coyrlaghey dy vel credjue aynsJee ec 38% sleih-earroo ny çheerey as dy vel 40% ny smoo credjal ayns "spyrryd ny bea-lajerys".[98] Ta'n pobble cur adsyn hene er enney leshcraueeaght er son cooishyn cultooragh as crauee as t'eh aahoilshit ayns meereggyraght eddyr earrooyn sleih as ad fockley magh credjue ayns Jee as sleih as ad cur adsyn hene er enney lesh craueeaght unnaneagh. Ta'nChreestiaght ny preeu-chraueeaght: er CreeareyTearfund ny bleeaney 2007[99] dooyrt 53% dy reggyrtee dy row ad nyn Greestee as ny h-earrooyn shen cosoylit rish creearey British Social Attitudes Survey ny bleeaney 2004,[100] as rish Coontey-pobble ny bleeaney 2001 as eh gra dy vel 71.6% sleih-earroo ny çheerey nyn Greestee,[101] (faagail magh dy vel y feysht 'sy Choontey-pobble ny s'boggey). Ny yei'n Chreestiaght ta'n Islam, y Hindooghys, y Seeckaghys as yn Ewaghys rere earroo eiyrtyssee.
Ta'nAgglish Albinagh (enmyssit dy neuformoil myr yKirk), quoi va scarrit magh veih'n Raue ayns 1560 (jeeagh erCalveenaghys asAachummey ny h-Albey) ny h-agglishPhresbyteyragh, as t'ee er enney myragglish ashoonagh ny h-Albey, as cha nel ee fo smaght y steat. Ta'n venrein ny h-oltey chadjin jeh'n Agglish, as ta shirreydys urree guee er shickyrys ny h-Agglish y choadey ec y chrooinaghey. TaAgglish Aspickagh ny h-Albey, quoi ta ny cooid jeh'n Chommeeys Anglicaanagh, goaill toshiaght veih bunneeaght yerrinagh ny Presbyteyraght ayns Nalbin ayns 1690 nar v'ee rheynnit magh veih'n Agglish Albinagh, as cha nel ee ny 'fo-agglish' Agglish Hostyn. Myr eiyrtys skeiltyn elley 'syn Agglish Albinagh, 'sy nuyoo eash jeig er lheh, va agglishyn Presbyteyragh anchasley elley, goaill stiaghAgglish Heyr ny h-Albey, currit er bun.
Ayns ny 1920yn, va'nAgglish ayns Bretin scarrit magh veih Agglish Hostyn as haink urree dy ve "jee-vunnit". Ta'n Agglish ayns Bretin foast 'syChommeeys Anglicaanagh. Ta'nSaasilaght as agglishyn seyrey elley troshtagh dy tradishoonagh ayns Bretin.
Va'n agglish Anglicaanagh,Agglish Nerin jee-vunnit 'sy nuyoo eash jeig. T'ee goaill stiagh ellan slaneNerin (Nerin Hwoaie hene asPobblaght Nerin hene). Ayns Nerin Hwoaie, ta nyProtestoonee nyn mooar-chooid.[102] agh ta Agglish ny Raue ny h-Agglish smoo. Ta'nAgglish Phresbyteyragh ayns Nerin, as ee bentyn rish yn Agglish Albinagh rere jeeoilys as shennaghys, ny h-Agglish Phrotestoonagh smoo.
Ta Agglish ny Raue ny nah rheynn chredjue ny Creestiaght smoo 'syn RU. Lurg ynAachummey Protestoonagh, va leighyn geyrey currit ayns bree nyn oi, agh v'ad scughit liorish leighynSeyrey ny Catolee ayns 1829. Ta reiltysyn Catoleagh er lheh ayn da Sostyn as Bretin, Nalbin, as Nerin.
T'ad agglishyn Creestee mooarey elley naSaasilee, bunnit ecJohn Wesley ayns Lunnin, asBashtee. Ta agglishynSushtallagh asKingeeshagh aasagh chammah, as y chooid smoo jeu bishaghey lesh inymmyrkey veih'nCho-unnaneys as çheu hoal. Ta ny h-agglishyn Kingeeshagh 'sy treeoo ynnyd ny yei Agglish Hostyn as Agglish ny Raue rere fieaumanys.[103]
T'eh er credjal dy vel mygeayrt 1.8 millioonynMoslymee.[104] Tamoskyn ry gheddyn ayns dagh ard. T'ad ny possanyn islamagh smoo jeh'n sluightPakistaanagh,Bengaalagh asInjinagh. Er y gherrid, ta kemmyrkee veih'nTomaal,y Chyprys Hwoaie,ny Çheeraghyn Balkanagh as çheeraghyn Arabagh cur lesh bishaghey mooad ny Moslymee Goaldagh. Ta arganys ny bleeaney 2006 fo'nburqa, ayns cohaggloo liorish y pholitickeyrJack Straw, aahoilshaghey scarrey eddyr Goaldee ennagh as ad cur feyshtyn er mestey stiagh ny Moslymee lesh y çheshaght Ghoaldagh, as ad t'er credjal dy vel ceau ny breid freggyrtagh lhee, 'syn RU.[105]
Ta craueeaghtyn Injinagh ry-gheddyn foast, lheid asHindooghys,Seeckaghys,Buddhaghys asJainaghys. Rere coontey-pobble ny bleeaney 2001, va mygeayrt 560,000 Hindooee as 340,000 Seeckee 'syn RU. Ta'n Buddhaghys cliaghtit ec 150,000 dy 'leih.[106] Ta un reagheydys neu-reiltysagh ooley dy vel 800,000 Hindooee 'syn RU.[107] Ta nane jeh ny çhiambleyn gonney çheu mooie jeh'nInjey soit aynsLeicester.[108]
Ta mygeayrt 270,000 Ewnyn 'sy Vretyn Vooar, rere coontey-pobble ny bleeaney 2001.[109]
Ta co-phobble anjee as meechredjuagh aasagh lesh mygeayrt 9.1 millioonyn dy 'leih (15% sleih-earroo yn RU) gaggyrt nagh vel craueeaght erbee oc ayns coontey-pobble ny bleeaney 2001.[110]
Ta Lunnin ny ynnyd argidoil smoo 'syn Oarpey as nane jeh ny tree ynnydyn argidoil smoo er y theihll myrane leshYork Noa asTokyo.[111]
Ta tarmaynys yn RU jeant seose (ayns oardagh lhargee mooadys) jeh tarmaynysynHostyn,ny h-Albey,Vretin asNerin Hwoaie. Rereleahysyn coonree margee, ta'n Reeriaght Unnaneysit ny wheigoo tarmaynys smoo er y theihll[112] as ny nah harmaynys moo 'syn Oarpey lurg yGhermaan.
Hosheeyn Çhyndaa Çhynskylagh 'sy Reeriaght Unnaneysit lesh co-ghlooaghey toshee er çhynskylyn eddrymey lheid as troggal lhongyn, meaineyrys geayil, obbragh staillin, as çhynskyl ny feederaght. Chroo yn impiraght margey har mooir da troaryn Goaldagh, as eh lhiggey da'n RU jannoo kioneys er traght eddyr-ashoonagh 'sy 19oo eas. Ansherbee, lesh çhynskylaghey çheeraghyn elley, myrane lesh parail tarmaynagh ny yei daa chaggey dowanagh, hoshee yn Reeriaght Unnaneysit e vondeish chohirreydagh y choayl as haghyr parail ayns çhynskyl eddrym veggan as ny veggan, trooid y 20oo eash. Ta'n jantyssaght foast ny chooid trome-cheeallagh y tarmaynys, agh cha row eh coontit agh er son sheyoo y troar ashoonagh 'sy vlein 2003.[113] Ta'n çhynskyl gleashtanagh Goaldagh ny vooar-chooid jeh'n ronney shoh, agh haghyr pareil ayn lesh cohuittym ynMG Rover Group, ansherbee, as ec y traa t'ayn ta'n chooid smoo jeh'n çhynskyl fo shellooderaght colughtyn joarree. SheBAE Systems, y colught OarpaghEADS, shellooderAirbus, ny colughtyn smoo ayns obbragh etlanyn theayagh as coadee. Ta ronney mooar margee jeshaghtyn etlanys y theihill ecRolls-Royce. Ta'n çhynskyl kemmigagh as potacareeagh lajer 'syn RU, lesh y nah as y sheyoo colught potacareeagh er y theihll,GlaxoSmithKline asAstraZeneca.[114]
Ta ronney shirveishyn yn RU bishaghey, ansherbee, as nish t'eh freggyrtagh son 73% LTS ny çheerey.[115] Ta'n ronney shirveishyn jannoo kioneys ershirveishyn argidoil, ayns bancaght as urryssaght er lheh. Ta Lunnin ny ynnyd argidoil smoo er y theihll leshBoorse Lunnin,Boorse Lunnin ry hoi Conaantyn ry-heet Argidoil as Reihyn Eddyr-ashoonagh (LIFFE), as y margey urryssaghLloyd's of London bunnit aynsArd-valley Lunnin. Ta Lunnin ny ynnyd scanshoil ry hoidellal eddyr-ashoonagh as cochionneeaght as t'eh ny valley toshee er tree "ynnydyn anney" ry hoiy tarmaynys dowanagh (myrane leshYork Noa asTokyo).[116] Ta'n co-ghlooaghey banglaneyn bancyn joarree smoo er y theihll ayn. 'Sy yeihaght jerrinagh, ta ynnyd argidoil trughanagh gaase ayns nyLhonglannyn, leshHSBC asBarclays Bank aahoiaghey ny h-ard-offishyn ayns shen. Ta mooarane colughtyn eddyr-ashoonagh nagh vel bunnit 'syn RU son y chooid smoo, lheid asCitigroup, aahoiaghey ny kione-cherrooyn Oarpagh gys Lunnin. Ta nane jeh ny h-ynnydyn argidoil smoo 'syn Oarpey 'sy phreeu-valley Albinagh, Doon Edin[117] as ta kione-cherroo ynRoyal Bank of Scotland Group, nane jeh ny bancyn smoo 'sy dowan, soit ayn.
Ta'n turrysid feer feer scanshoil da tarmaynys y Reeriaght Unnaneysit. Lesh çheet ny smoo na 27 millioonyn turryssee 'sy vlein 2004, ta'n Reeriaght Unnaneysit rang-oardraghit myr y sheyoo kione jurnaa smoo scanshoil 'sy dowan.[118] Ta Lunnin, er oirr mooar, ny valley smoo shirrit 'sy dowan lesh 15.6 millioonyn keayrtee ayns 2006, roish Bangkok (10.4 millioonyn) asPaarys (9.7 millioonyn).[119]
Ta ny çhynskylyn crootagh freggyrtagh son 7%LTF ny çheerey ayns 2005 as daase eh er mean-leahys 6% 'sy vlein eddyr 1997 as 2005.[120]
Ta ronney eirinagh yn RU coontit er son 0.9% LTS ny çheerey.[8]
Ta tashtey beg geayil 'syn RU myrane lesh tashtaghyn tuittymagh[121]gas najooragh astashtaghyn ooill. Ta ny smoo na 400 millioonyn thunnaghyn dy hashtaghyn geayil er enney 'syn RU.[122] 'Sy vlein 2004, va lane ymmyd geayil yn RU (goaill stiagh cooid kionnit stiagh) mygeayrt 61 millioonyn hunnaghyn,[123] as eh lhiggey da'n RU dy ve hene-haieagh ayns geayl er feie 6.5 bleeaney, ansherbee rere leahysyn tayrn magh roie, bee ny meainyn foast tayrn geayl magh ayns 20 bleeantyn.[122] She caghlaays lostit lectraghys gientyn geayl-lostit gasaghey geayil keillit (GGK). She tilgey stiagh gaal as ocsygien trooid towl meainey GGK, as eh tilgey magh gas veih'n gheayl as cur y mestey gys y thalloo - foddee saase seyrey geayil lesh towseyn injil carboan. T'eh er credjal dy vel eddyr 7 billioonyn as 16 billioonyn thunnaghyn GGK ayns eaghtyryn er çheer, foddee.[124] Er ymmyd roie geayil 'syn RU, ta ny towseyn shoh cowraghey tashtaghyn as ad abyl cour er feie 200 as 400 bleeantyn ec yn RU.[125]
Ta cassey yn reiltys 'sy tarmaynys fo stiureyShansyleyr y Rheynn Argidys as eh ny 'er toshee erStaaitchishtey yn AO, agh ta'nArd-vinishter nyChied-hiarn y Staaitchishtey; ta Shansyleyr y Rheynn Argidys ny Nah-hiarn y Staaitchishtey. Ayns ny bleeantyn jerrinagh, va'n RU stiurit ayns freggyrtys lesh prinsabylyn feoiltaghey margee as keeshyn as curmaghey injil. Veih'n vlein 1997, taBing Pholasee ArgidoilVanc Hostyn, fo stiureyChiannoort Vanc Hostyn, freggyrtagh son lhieleahysyn use ec cormidyn as ad ymmyrçhagh dy chooilleeney lane deanyn bolgey da'n tarmaynys. Ta ny leahysyn shen currit nyn lhie ec y Shansyler dagh blein.[126] Ta Reiltys ny h-Albey, rere lowal rish Parlamaid ny h-Albey, abyl leahys bunneydagh keeshyn er çheet stiagh ry-eeck ayns Nalbin y chaghlaa rere 3 pingyn ny smoo ny ny sloo 'sy phunt, agh cha row y cummaght shen cliaghtit derrey yn laa t'ayn.
Shepunt Sostynagh, cowrit liorish y chowrey£ argid oikoil yn RU. SheBanc Hostyn ybanc meanagh as t'eh freggyrtagh er son cur magh yn argid. Ta bancyn ayns Nalbin as Nerin Hwoaie freayll kiart noteyn hene y chur magh, as ad smaghtit fo freaylley mie dy liooar noteyn Vanc Hostyn ayns tashtaghyn. Ec launshey yneuro v'eh reiht ec yn RU çheet lesh yn argid shen, as er yn Ard-vinishter Goaldagh, Tony Brown, ta olteynys y phossan argidoil reillt magh lesh ny bleeantyn ry heet. Dooyrt eh dy re eshyn y briwnys kiart da'n Vretyn Vooar as yn Oarpey.[127] Ren reiltys Tony Blair gioal refrane y ghoaill er olteynys y phossan argidoil my vel "queig prowalyn tarmaynagh" er n'gheddyn. Ayns 2005, va 55% sleih-earroo yn RU noi'n argid, as va 30% son yn argid.[128]
TaScreeudeyr y Steat ry hoi Lhiennoo, Scoillyn as Lught-thie asScreeudeyr y Steat ry hoi Noaid, Ollooscoillyn as Schleiyn freggyrtagh sonynsagh ayns Sostyn, agh taLught-reill Ynnydagh Ynsee freggyrtagh ry hoi stiurey laa dy laa as argid. Va ynsagh steat cadjin currit stiagh ayns Sostyn as Bretin 'sy vlein 1870 da scollagyn ny bunscoillyn as 'sy vlein 1900 da scollagyn ny meanscoillyn.[129] Ta'n ynsagh anneydagh da scollagyn eddyr queig bleeaney as shey bleeaney jeig d'eash (15 my vel ad ruggit ayns Jerrey Souree jeianagh ny Luanistyn). Ta'n chooid smoo dy scollagyn ynsit ayns scoillyn y steat, as coreir beg jeu reih scoillyn er bun ablid acadoil. Faagail magh dy row parail ayns earrooyn ny scollagyn as ad goll gys scoillyn preevaadjagh, ta coreir scollagyn ayns Sostyn ayns ny scoillyn shen ny yei er heet ny smoo na 7%.[130] Va beggan ny smoo na lieh-chooid dy scollagyn ny h-ollooscoillynChambridge asAah yn Ollee nyn eear-scollagyn scoillyn y steat.[131] Ta shiartanse dy ny h-ollooscoillyn share er y theihll ayns Sostyn; taOllooscoill Chambridge,Ollooscoill Aah yn Ollee, asOllooscoill Lunnin rang-oardit mastey ny 20 ollooscoilyn share aynsTHES – QS World University Rankings ny bleeaney 2007.[132] Ansherbee, rere parail ayns earrooyn ny scollagyn ta gynsaghey çhengaghyn joarree, ta aggle ayn dy beagh eiyrtys jiooldagh er dellal, as nish ta yllee ayn tosheeaght ny smoo dy chur er çhengaghyn.[133]
TaScreeudeyr Arrey ry hoi Ynsagh as Ynsaght Seihill freggyrtagh sonynsagh ayns Nalbin, agh ta Lught-reill Ynnydagh freggyrtagh ry hoi stiurey laa dy laa as argid. Ta paartyn ogheragh ayns ynsagh ny h-Albey ec colughtyn theayagh neu-rheynnagh: taLught-reill Qualleeaghtyn ny h-Albey freggyrtagh er son lhiasaghey, credjoonaght, scrutaght as teishtys qualleeaghtyn faagail magh keimyn as ad seyrit ayns mean-scoillyn, colaashtaghyn ynsee sodjeyeear-vean-scoillaragh as ynnydyn elley;[134] as taLearning and Teaching Scotland kiarail coyrle, cooid as lhiasaghey fwirran da'n lught ynsee dy cur lhiasaghey coorse er oaie as dy chroo cultoor noaid, gloyrvian as erbaghtallys.[135] Va ynsagh anneydagh currit ayns leigh ayns Nalbin 'sy vlein 1496.[136] Ta beggan ny smoo na 4% dy scollagyn ny h-Albey, agh ta'n earroo shen gaase ayns ny bleeantyn jerrinagh.[137]
T'eh leshÇhionnal Ashoonagh Vretin freggyrtysynsee ayns Bretyn. Ta mooarane dy scollagyn ynsit dy bollagh ny son y chooid smoo aynsBretnish;ta lessoonyn ayns Bretnish anneydagh da scollagyn ny s'aa na 16 bleeaney d'eash. Ta planyn ayn bishaghey kiarail scoillyn Bretnish dy chur ayn as y plan shen ny choid jeh'n pholasee Bretin ghaa-hengagh y chroo.
Ta'nJantys Raaidyn Mooarey ny jantys obbree ry hoi raaidyn mooarey as bayryn gleashtanagh ayns Sostyn faagail magh y raad preevaadjaghM6 Keesh.[142] Ta'n Rheynn Arraghey gra dy vel gloo traght nane jeh ny crampysyn traght smoo trome-chooishagh, as mannagh vel red erbee jeant ayn, bee eh costal Sostyn £22 villioon brash rere traa juaillit.[143] Reretuarastyl y reiltys Eddington ny bleeaney 2006, bee yn tarmaynys jeeyllit liorish y ghloo traght, mannagh vel laue currit rish liorish priseil raaidyn as bishaghey yn voggyl arraghey.[144][145]
Harrish yn RU, ta moggyl raaidyn lieh-chrantessenagh lesh 46,904 kilometeryn (29,145 mi) dy raaidyn mooarey as moggyl bayryn gleashtanagh ta 3,497 kilometeryn (2,173 mi) er lhiurid. Ta 213,750 kilometeryn (132,818 mi) dy raaidyn peamadit ayn foast. Ta'nmoggyl raaidyn yiarn, ta 16,116 km (10,072 mi) er lhiurid 'sy Vretyn Vooar as 303 km (189 mi) er lhiurid ayns Nerin Hwoaie, ymmyrkey ny smoo na 18,000 traenyn troailtee as 1,000 traenyn traghtee dagh laa. Ta moggylyn raaidyn yiarn baljagh mie lhiasit ayns Lunnin as ayns baljyn elley. Va ny smoo na 48,000 km (30,000 mi) dy raaidyn yiarn 'syn RU, agh eddyr ny bleeantyn 1955 as 1975, va'n chooid smoo jeh'n voggyl leodit, as y leodaghey shen lurg tuarastyl liorish yn 'er-choyrlee reiltysRichard Beeching ayns ny mean 1960yn (currit er enney myrGiarrey Beeching). Ta'n lught reill smooinaghtyn er raaidyn yiarn ard-vieauid dy hroggal roish ny bleeaney 2025.[148]
TaPurt Aeragh Lunnin-Heathrow, ta soit 24 km (15 mi) eear veih'n phreeu-valley, ny purt aeragh smoo tarrooagh 'syn RU as ta ny smoo troailtee eddyr-ashoonagh aynjee na t'ayns purt aeragh elley erbee er feie ny cruinney.[140][141]
Ta sheshaght sockyr, fwirran ashoonagh as corys leeg ec dagh çheer yn RU, agh ta clubyn ennagh cloie magh veih ny corysyn ashoonagh oc er oyryn shendeeagh as losteeagh, ansherbee.
TaSostyn,Nalbin,Bretin asNerin Hwoaie cloie myr çheeraghyn ennagh ayns cohirraghyn eddyrashoonagh as, myr eiyrtys, cha nel fwirran sockyr er lheh ec yn RU. Ta treealtysyn ayn fwirran ashoonagh sockyr da'n RU dy chroo ayns Cloiaghyn Olympagh ny bleeaney 2012 agh ta sheshaghtyn ny h-Albey, Vretin as Nerin Hwoaie ny yei commeeys y yiooldey, as ad credjal dy vel y stayd oc er nyn maggyrt – baggyrt ta feeraghit liorish eaghtyrane FIFA, Sepp Blatter.[151] Ta Sostyn ny fwirran ashoonagh smoo ladoosagh mastey ny çheeraghyn thie, lesh Cappan y Dowan ny bleeaney 1966 cosnit eck. Ta trughanys lajer ayns soccer eddyr Sostyn as Nalbin.
Ta corys leeg sockyr Hostyn goaill stiagh keeadyn dy leegyn eddyr-chianglt as ad jeant seose jeh thousaneyn dy rheynnyn. TaPreeu-rheynn Hostyn (Premiership) ec baare y leeg ny leeg smoo ard-ghooagh er feie ny cruinney[152] as t'eh feer ennoil 'synAishey.[153] Sheese, ta'nLeeg Sockyr (The Football League) jeant seose jeh tree rheynnyn as ta rheynn ashoonagh ec yFootball Conference lesh daa leeg ardjynagh artagh. Ny yei shen ta'n structoor ny smoo ardjynagh. Ta clubyn mooarey ennoil lheid asLiverpool,Manchester United,Chelsea, asArsenal. Va clubyn Sostynagh feer ladoosagh ayns Cohirraghyn Oarpagh lheid as cosneyderyn y Chappan Oarpagh/Leeg Fenee UEFA:Liverpool (queig keayrtyn),Manchester United (tree keayrtyn),Nottingham Forest (daa cheayrt) asAston Villa. Ta'n Cappan Oarpagh cosnit ec ny smoo clubyn Sostynagh na ec clubyn ass çheeraghyn elley (kiare fwirranyn cosoylagh rish tree ass yn Iddaal, y Ghermaan, as y Çheer Injil). Erskyn ooilley, ta Sostyn 'sy nah rhenk ayns rolley cosneyderyn cappanyn Oarpagh lesh 35 cohirraghyn cosnit oc (ta 36 ec clubyn ny h-Iddaal). Ta cohirrey yn Chappan Oarpagh çheet magh myr eiyrtys speeideilys club Sostynagh elley,Wolverhampton Wanderers noi clubyn Oarpagh mooarey[154] ayns ny 1950yn. SheStaid Wembley, lesh soiagyn da 90,000 cronneyderyn, preeu staid spoyrtagh Hostyn.
Ta daa leeg ashoonagh ayns corys leeg sockyr ny h-Albey:Preeu-rheynn ny h-Albey, yn ard rheynn, asLeeg Sockyr ny h-Albey, lesh tree rheynnyn. Sheese jeu, ta tree leegyn ardjynagh ayn agh cha nel ad kianglt lesh ny leegyn ashoonagh:Leeg Sockyr ny Gaeltaght,Leeg Sockyr ny h-Albey Hiar asLeeg Sockyr ny h-Albey Yiass. Ta un chlub Sostynagh,Berwick Rangers, cloie ayns y chorys Albinagh. Ta daa chlub mooarey ard-ghooagh ayns Nalbin as enney orroo er feie ny cruinney,Celtic asRangers. Ta clubyn Albinagh lesh speeideilys ayns Cohirraghyn Oarpagh goaill stiagh lheid asCeltic (y Cappan Oarpagh ayns 1967),Rangers (Cappan Cosneyderyn Cappanyn UEFA ayns 1972) asAberdeen (Cappan Cosneyderyn Cappanyn UEFA ayns 1983 as Ard-chappan Oarpagh ayns 1983). Va Celtic ny chied chlub Goaldagh y Cappan Oarpagh y chosney.
TaRuggyr yn Unnaneys reaghit er bun er lheh daSostyn,Nalbin,Bretin asNerin as ta corys leeg as fwirran eddyr-ashoonagh er lheh oc, agh dagh kiare bleeaney ta fwirran nyLeionyn Goaldagh as Yernagh cloie 'syn Austrail, 'sy Teelynn Noa ny 'syn Affrick Yiass, as ny cloiederyn reiht veih ny h-Ashoonyn Thie. Va Cappan Ruggyr Unnaneys y Dowan cosnit ec Sostyn ayns 2003, agh she yn treeoo ynnyd y boayl s'yrjey ec Bretin, as y kiaroo ynnyd ec Nalbin. Cha jagh Nerin gys ny kerrooghyn-yerrinagh rieau. Ta bunRuggyr y Leeg aynsSostyn Hwoaie as va fwirran singyl 'ny Bretyn Mooar' cloie ayns Cappan Ruggyr Leeg y Dowan derrey 2008, tra chloie Sostyn, Nalbin as Nerin myr fwirranyn er lheh.[155]
Va'ncriggad currit er bun ayns Sostyn as shefwirran criggad Hostyn, ta fo stiureyBoayrd Criggad Hostyn as Vretin,[156] fwirran ashoonagh ynrican 'syn RU lesh stayd prowallagh. Ta ny h-olteynyn çheet magh ass ny fwirranyn coontae mooarey, as t'ad goaill stiagh criggadee Sostynagh as Bretnagh. Ta'n criggad anchasley rish Soccer as Ruggyr c'raad dy vel fwirranyn ashoonagh er lheh cloie. Chloie criggadeeYernagh asAlbinagh lesh fwirran Hostyn er y fa nagh vel stayd prowallagh ecNalbin ny ecNerin. Er y gherrid, hoshee ad cloie ayns Cloiaghyn Eddyr-ashoonagh Un-laa. Chloie Nalbin, Sostyn (goaill stiagh Bretin), as Nerin (goaill stiagh Nerin Hwoaie) aynsCappan Criggad y Dowan, as raink Sostyn tree keayrtyn gys y kione-chloie. Ta feniaghtys leeg gerrymoil ayn c'raad dy vel clubyn ass 17 coondaeghyn Sostynagh as 1 choontae Bretnagh cohirrey.
Tasnooker nane jeh assphurtanyn ny Bretyn Mooar. Ta feniaghtysyn y dowan cloiet dagh blein aynsSheffield. Ta'n spoyrt bishaghey er feie ny cruinney, lesh bishaghey mooar 'sy Çheen.
Vatennys currit er bun aynsBirmingham eddyr ny bleeantyn 1859 as 1865. TaThe Championships, Wimbledon ny taghyrtyn tennys aynsWimbledon ayns jiassLunnin dagh sourey as t'eh er credjal dy vel ad nyn daghyrt smoo ooashley ayns lioar imbee tennys ny cruinney.
Va'n Reeriaght Unnaneysit cummaghtagh ayns lhiasaghey ny scannaneaght, leshEaling Studios gaggyrt dy vel ad nyn seyrlanyn shinney er y theihll. Faagail magh dy vel shennaghys fillmyn scanshoil as ladoosagh 'syn RU, ta'n çhynskyl cowrit lesh resoonaght veayn er yn enney echey, as cleayney ny scannaneaght Americaanagh as Oarpagh.
Ta "lettyraght Ghoaldagh" cur sheese da'n lettyraght ta kianglt lesh y Reeriaght Unnaneysit,Mannin as Ellanyn Vooir Eeaght, chammah as da'n lettyraght t'er heet magh ass Sostyn, Bretin as Nalbin roish crooaght y Reeriaght Unnaneysit. Ta'n chooid smoo jeh'n lettyraght Ghoaldagh aynsBaarle.
'Sy vean-eash lheah, screeu screeudeyryn Bretnagh yMabinogi. 'Syn eash noa-emshiragh, hug ny bardynR. S. Thomas asDylan Thomas cultoor Vretin gys y lught eaishtagh eddyr-ashoonagh.
TaThe Beatles nane jeh ny bannyn smoo scanshoil as ennoil er feie ny cruinney, lesh ny smoo na billioon recortyssyn er ny creck eu.[163]
Ta aghtyn eigsoylagh kiaull ennoil 'sy Reeriaght Unnaneysit,kiaull çheerey Hostyn, Nerin Hwoaie, Vretyn as ny h-Albey, as kiaull veain hrome ny mast'oc. Va cohortysGlaschu ayns kiaull currit er enney 'sy vlein nar v'eh enmyssit myr Ard-valley Kiaull jeh cooid ny h-Ashoonyn Unnaneysit, as eh nane jeh tree ard-valjyn ynrican er feie ny cruinney lesh yn aundyr shen.[164]
↑She "God Save the King" ("Dy Sauail Jee yn Ree" 'sy Ghaelg) ynarrane ashoonagh rere cadjin-chliaghtey, cha rere yn leigh, as cha nel lhieggan eaghtyrit ayn. Dy cadjin, cha nel agh y chied rane er ghoaill, ga dy vel y nah rane er ghoaill keayrtyn ec taghyrtyn steat as theayagh.[1] Ta ny focklynKing, he, him, his, ta ymmydit jiu, scughit as ny focklynQueen, she, her currit stiagh 'syn ynnyd oc tra she ben y monark.
↑Marranys: Cha nel yn imraa taishbynit dy kiart. Jeeagh er ydocamadys son sonreeaghtyn.
↑abcdefghiCIA World Factbook[Rang-oardraghey Gini]Cite error: Invalid<ref> tag; name "factbook" defined multiple times with different content
↑"Encyclopaedia Britannica".Island country located off the north-western coast of mainland Europe{{cite web}}:Unknown parameter|accessdaymonth= ignored (cooney);Unknown parameter|accessyear= ignored (|access-date= suggested) (cooney)
↑"Key facts about the United Kingdom".Government, citizens and rights.Directgov. Er ny hashtey veihyn lhieggan bunneydagh er 2008-11-15. Feddynit magh er2008-11-14.The full title of this country is 'the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland'. 'The UK' is made up of England, Scotland, Wales and Northern Ireland. 'Great Britain' (or just 'Britain') does not include Northern Ireland. The Channel Islands and the Isle of Man are not part of the UK.{{cite web}}:Unknown parameter|accessdaymonth= ignored (cooney);Unknown parameter|accessyear= ignored (|access-date= suggested) (cooney)
↑Hearn, Jonathan (2002).Claiming Scotland: National Identity and Liberal Culture. Edinburgh University Press. dg. 104.ISBN1902930169.Inevitably, James moved his court to London
↑"The Government is now expected to tear up its twelve-year-old plan to create eight or nine regional assemblies in England to mirror devolution in Scotland and Wales.""Prescott's dream in tatters as North East rejects assembly". The Times. Er ny hashtey veihyn lhieggan bunneydagh er 2010-05-25. Feddynit magh er2008-11-15.{{cite web}}:Unknown parameter|accessdaymonth= ignored (cooney);Unknown parameter|accessyear= ignored (|access-date= suggested) (cooney)
↑"How do I vote?". www.aboutmyvote.co.uk. Er ny hashtey veihyn lhieggan bunneydagh er 2008-10-19. Feddynit magh er2008-11-15.{{cite web}}:Unknown parameter|accessdaymonth= ignored (cooney);Unknown parameter|accessyear= ignored (|access-date= suggested) (cooney)
↑Sassen, Saskia (2001).The Global City: New York, London, Tokyo (2nd edition ln.). Princeton University Press.{{cite book}}:|edition= has extra text (cooney)
↑Lazarowicz (Labour MP), Mark (2003-04-30)."Financial Services Industry". United Kingdom Parliament. Feddynit magh er2008-10-17.
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
