Holocausto ha'e akuejejuka heta ojehuEurópape oiko ajaÑorairõ Guasu Mokõiha,Alemáña nási poguýpe. Opaite yvy pehẽngue Európape Alemáña oñembojarahague oiko akue jejuka. Nási rembipota, ojejapose ko jejuka heta, oñepyrũ arahaku paha ha araroguekúi ñepyrũ aja ary 1941-me ha ko ñeimo'ã oporojukarã oñembotuichave amo ary1942 arapotýpe —ary 1942 paha guive, nási kuéra opororaha py'ỹimba'yrumýi puku rupive tekoha manorãme, tapicha kuéra nomanóirõ mba'yrumýi nási kuéra orahauka chupekuéra tomano hag̃uakoty'i oporojukávape, oipurúva mba'etĩ ojukáva—.

Karai násiHeinrich Himmler niko oimo'ã mba'éichapa ojejapóta ko jejuka guasu, ha'e voi omoakã ha oma'ẽ ko tembiapóre oho hag̃ua hembipotáicha. Hi'ári,Adolf Hitler heta oñemoñe'ẽ oporomokyre'ỹ hag̃uatombojeguaru chupekuéra umi hudío, upéicha omokyre'ỹ tojejuka chupekuéra, omosẽgui aveiapoukapy tojejapo hag̃ua upéicha. Kóicha, ary 1941 guive 1945 peve, nasikuéra omuña ha ojuka opaitehudiokuérape Európape, kóva niko jejuka heta tuichavéva ijojaha'ỹvasaro'y XX pegua. Ndaha'éi ramo jepe hudiokuéra mante umíva nasikuéra ojukapase va'ekue, ojopy vai ha ojuka hikuái heta tapicha ambuévape, taha'e ha'éva hetã ambuégui térã ijerovia jokuaikuaáre ambuégui.

Ndaikatúigui ojeipapa porãmbaite mbovýpa omano oñemoĩ papapy techaukarã, 6.000.000 omanóva hudiokuéra apytépe. Oñeimo'ã amo 11 sua tapicha omano, ojeipapa porãitérõ, umíva apytépe peteĩ sua niko mitãnguéra ha peteĩ mbohapýgui omano umi hudío apytépe oiko va'ekue EurópapeHolocausto mboyve.

• 1738.— HeñóiJosé Gabriel Condorcanqui,Túpac Amaru II (ta'angápe),ínka ruvicha omotenonde va'ekue peAmérika ypykue ñepu'ã 1780-pe.
• 1885.— HeñóiMaría Collado Romero,momaranduhára hañe'ẽpapára ohekávakuñarekoKúva pegua.
• 1915.— Oñemoha'angafóto rupive pe yvóraPlutõ.
• 1932.— Ojepe'a opavavépe pehasaha yjere Sídney pegua, tetãAutarália rembiecharã ojekuaaitéva.
• 1999.— OmanoJaime Sabines,ñe'ẽpapára hapolítikoMéhiko pegua.

… karaiIsaac Newton (ta'angápe), herakuãite peteĩ tembikuaatyhára katupyryvéva ramo, oñemoarandu avei pealkímia rehe ha oguereko hógape heta aranduka oñe'ẽva alkímia rehegua.

… ikatu jahecha ñande resa añónte rupive peThiomargarita magnifica, techa mbotuichaha jeporu'ỹre, upéva hína pevakytéria ituichavéva.

… sa'ary XIX jave, karaiSimón Bolívar-gui oiko irundy tetã mburuvicha ramoÑemby Amérika-pe?

… ára14 jasyapy jave, ojegueromandu'aPi ára, ojoguaitégui mba'éichapa ojehaipapapy π (3,14) ha ojehai pe arange amoTetãvore Joapykuérape (3/14).

…Poyvi Paraguái ijojaha'ỹ ha'anga mokõivagui, tenondépe he'íva "República del Paraguay" (palma ha olivo ojejokuáva iguýpe, peteĩ mbyja sa'yju mimbíva apu'a hovy mbytépe), hapykuépe he'íva "Paz y Justicia" (peteĩ leõ ha peteĩgorro frigio).

Vikipetã ha'e tembiapo ohekáva jajapo hag̃ua oñondivepa peteĩñe'ẽryrupavẽ iñe'ẽ hetáva, opavavéva ikatu ohai ha oñemoarandu hese, oñemopyendávainternet-pewiki rembiporu rupive. Ko'ápe, roipota rejuhukuaaha opaite tembikuaa hekosãsóva, upéva he'ise marandu ndaijapúiva, ikatu jaikuaa moõguipa oúva, ha ikatúva oñemoambue térã ojehai jey. Ko tembiapo oguata umitekorã ombohapéva rupive ha opa imarandu oñemyasãiCreative Commons BY-SA rupive ha upe rupi ikatu ojepuru ojepotaháicha imarandu, oĩramotekorã jepururã guýpe. Nde avei ikatu ohai ha omoambue Vikipetã marandu,reike va'erãnte nde réra reheve ha remba'apo va'erã umi tekorã tenondeguáva, ha'éva "jahai va'erã mba'e ikatúva jaikuaa porãite iñañeteha" ha "marandu imba'eguasúva opavavépe".

Opa umi ohaíva ha omba'apóva ko'ápe oipytyvõ potahápe kyre'ỹ ha oñembyaty oñondive peteĩ aty oñepytyvõvape, tendota'ỹva, oiporavo ha omba'apo joáva. Ndahasýi reñepyrũ hag̃ua, rehaikuaa avañe'ẽme ha reporandu va'erãnte pe ndereikuaáiva. Iporãite ñañemongetávo, upéicha ñamba'apo porãve ha ituichavéta ko ñane rembiapo.