| Centro histórico de Pontevedra | |
|---|---|
 Praza da Leña co seucruceiro | |
.png) | |
| Concello | Pontevedra |
| Provincia | Pontevedra |
| Coordenadas | 42°25′58″N8°38′44″O / 42.432732,-8.6455 |
| Poboación | 2.100,[1][2] hab. (2022) |
| [ editar datos en Wikidata ] | |
Ocentro histórico dePontevedra é a parte máis antiga da cidade correspondente ao primitivo asentamento urbano. É o segundo casco antigo máis importante deGalicia despois do de Santiago de Compostela[3][4] e foi declaradoConxunto Histórico-Artístico o 23 de febreiro de1951.[5]
O centro histórico da cidade posúe unha gran riqueza arquitectónica e conserva numerosos restos das épocas medieval, moderna e contemporánea.
O centro histórico de Pontevedra está delimitado principalmente polas rúas que coinciden co trazado daantiga muralla, situándose a súa parte norte na marxe esquerda dorío Lérez que atravesa a cidade.[6] O casco antigo está delimitado pola rúa Serra ao norte, a rúaArcebispo Malvar ao leste, a rúa Michelena ao sur e as rúasCobián Roffignac ePadre Amoedo Carballo ao leste. AAlameda e aGran Vía de Montero Ríos coasRuínas do Convento de San Domingo e os edificios institucionais oficiais de finais do século XIX considéranse como unha prolongación do centro histórico cara ao oeste.
Foi probablemente noséculo IX cando a poboación de Pontevedra comezou a reunirse en torno á antiga ponte e enclave romanos. En1169, o reiFernando II de León e Galicia concedeulle a categoría de cidade.[7] Iniciouse a construción da nova ponte medieval (actualponte do Burgo) e a poboación foise asentando no que hoxe é o centro histórico.[8]
Pontevedra dotouse dunha muralla fortificada que se desenvolveu en tres fases sucesivas a partir do núcleo orixinal situado nas inmediacións daBasílica de Santa María a Maior, a zona máis alta e facilmente defendible. A planta da primeira muralla é a dunha bastida preplanificada, organizada en tres rúas paralelas (Pratería Vella, Amargura-San Martiño e rúa Alta-Sor Lucía) e unha transversal central correspondente á parte alta da rúaIsabel II.[9]
Noséculo XIII, o recinto amurallado ampliouse como consecuencia do paulatino crecemento económico e demográfico xerado polos privilexios reais concedidos á cidade (en1229,Afonso VIII de León e Galicia outorgoulle un privilexio exclusivo para a elaboración e distribución de peixe en todo o reino, e en1238,Fernando III de Castela concedeulle a fabricación de graxa de saín).[10] Nos últimos anos do século XIII chegaron as ordes mendicantes dosdominicos, as clarisas[11] e os franciscanos; estes últimos construíron o seuconvento no outro punto alto do casco antigo, ao leste.
.jpg)
Noséculo XIV produciuse unha segunda fase de ampliación da muralla, que discorre pola rúa Pasantería e apraza da Ferrería ata a súa confluencia coa rúa Michelena. Neste século o francésJean Froissart alcumou a cidadea Boa Vila (La Bonne Ville) nas súas crónicas[12][13] pola súa magnífica situación xeográfica e o seu esplendor económico.[14] Noséculo XV, o crecemento da cidade fixo necesaria unha última ampliación da muralla. En1452,Xoán II de Castela concedeu a Pontevedra o título deporto de carga e descarga de Galicia e, en1467,Henrique IV de Castela premiouna coa autorización para establecer unhafeira franca anual de 30 días.[15] Era necesario dispoñer dun espazo suficientemente amplo e controlado para celebrar a feira (correspondente á actual praza da Ferrería).[16] A nova muralla completouse en1480.[17]
Noséculo XVI, o poder económico do Gremio de Mareantes levou á construción daBasílica de Santa María a Maior. Ao longo do século XVI, o armazón de rúas, prazas e edificios cubriu parte dos espazos baleiros do interior das murallas de Pontevedra. En1719, a invasión inglesa causou grandes danos á cidade.[18] Durante este século leváronse a cabo reformas urbanas con novas prazas e rúas e construíronse novos edificios relixiosos, como aIgrexa de San Bartolomeu e oColexio da Compañía de Xesús, así como novos pazos urbanos como o deMugartegui e a remodelación do dosCondes de Maceda. Preto do recinto amurallado, construíuse en1792 aIgrexa da Virxe Peregrina.
Noséculo XIX derrubouse amuralla medieval, comezando en 1852 coa porta de Trabancas e terminando co tramo da rúa do Rouco e da rúa Cobián Roffignac en 1875.[19] Tamén se derrubaron astorres arcebispais e a fortaleza dos Churruchaos, e construíuse opalacete das Mendoza.[20]
En1880 construíuse a novaCasa do concello, urbanizouse apraza de España e ampliouse aAlameda (antiga horta dos dominicos), fronte á cal se construíron os edificios administrativos oficiais, sede das institucións da capital da provincia, outorgada en 1833. En1951, o centro histórico de Pontevedra foi declarado conxunto histórico-artístico.[21] En 1999, o centro histórico peonalizouse e levouse a cabo unha profunda renovación urbana.[22][23]
Abasílica de Santa Maria A Maior e oconvento de San Francisco marcan os puntos estratéxicos de oeste a leste do casco antigo sobre dous outeiros. Entre eles, configurouse a cidade medieval co seu labirinto de rúas e prazas medievais. As rúas estruturáronse ao redor dun eixo principal que corresponde ás actuaisrúas Sarmiento eIsabel II, e a partir de aí dividíronse o resto das rúas, formando un exemplo clásico de cidade medieval con planta en espiña de peixe, onde as rúas estrutúranse a partir dun único eixo central sobre o que se enxertan as rúas secundarias.[24] Arúa Real atravesa parte do casco antigo de norte a sur. Entre as rúas, o centro histórico está salpicado de prazas de proporcións regulares, cadradas ou rectangulares, con moitas casas nobres con escudos de pedra, que airean o tecido urbano e danlle elegancia.
O principal espazo verde do casco antigo son os xardíns deCasto Sampedro, anexos áigrexa e ao antigo convento de San Francisco, no centro dos cales está afonte renacentista da Ferrería. Ao oeste atópase o Campiño de Santa María cos restos daantiga muralla, e ao suroeste do casco antigo está aAlameda de Pontevedra, antiga horta dos dominicos.
O centro histórico organízase ao redor de distintas prazas. Estas prazas medievais do casco antigo de Pontevedra destacan como pequenas estancias de proporcións regulares e xeométricas.[25] Moitas delas evocan cos seus nomes comerciais as actividades que alí se desenvolvían hai séculos: a praza da Leña, a da Verdura, a da Pedreira, a da Ferrería...[26] As prazas máis importantes son: ada Verdura, ada Ferrería, ada Leña, ado Teucro, ada Pedreira, ade Méndez Núñez e ade Curros Enríquez. Outras prazas importantes do casco antigo son:Cinco Rúas,Peirao ouAlonso de Fonseca e na beira do centro histórico apraza da Peregrina e apraza de España.
Os edificios relixiosos máis representativos do casco antigo foron construídos por ordes mendicantes (dominicos, franciscanos),[27] polo poderoso gremio dos mareantes, polos xesuítas e pola confraría da nosa Señora do Refuxio e Divina Peregrina. Estes edificios son: asruínas do convento gótico de Santo Domingo, aigrexa gótica de San Francisco, abasílica gótico-renacentista de Santa María a Maior, aigrexa barroca de San Bartolomeu, ocolexio barroco da Compañía de Xesús e aigrexa barroca da Virxe Peregrina. No casco antigo tamén hai varias capelas, como ado Nazareno e adas Ánimas e oSantuario das Aparicións, e fóra do casco antigo, a poucos metros ao leste das antigas murallas, atópase oconvento gótico de Santa Clara.
Pontevedra foi un lugar privilexiado de residencia da nobreza e de poderosas familias galegas.[28] Ningunha outra cidade galega posúe tal riqueza de escudos nas fachadas de moitas casas nobres e pazos. No centro histórico hai máis de 200 escudos tallados en pedra.[29]
Edificios civís importantes son: aCasa das Campás, oPazo dos Condes de Maceda, o Pazo de Gago e Montenegro, oPazo de Mugartegui, oPazo de García Flórez, oPazo de Castro Monteagudo, aCasa das Caras, aCasa dos Vaamonde, oTeatro Principal de Pontevedra e oLiceo Casino, o Pazo do Marqués de Aranda, acasa do Correo Vello, aCasa Consistorial de Pontevedra, opalacete das Mendoza, oedificio do Colexio Oficial de Aparelladores e Arquitectos Técnicos de Pontevedra, oPazo da Deputación de Pontevedra, oIES Valle Inclán, oMercado de Abastos de Pontevedra e oEdificio Castelao.
As estatuas do centro histórico renden homenaxe a personaxes importantes da historia da cidade:O Fiel contraste, oMonumento aos heroes de Ponte Sampaio ou aEstatua de Valle-Inclán, así como a figuras populares como oPapagaio Ravachol ou ás Mulleres Galegas (Muller con galiñas).
Aponte do Burgo é a ponte medieval en arco que permite acceder ao centro histórico desde o norte e que deu nome á cidade (Pontis Veteris). Por ela pasa ocamiño portugués.
Os seguintes museos atópanse no centro histórico da cidade:
O conxunto de monumentos do centro histórico que desde1951 foi protexido patrimonialmente, ao abeiro de distintas figuras legais que en1985 quedaron unificadas baixo a categoría deBen de Interese Cultural, froito da entrada en vigor da Lei 16/1985, de Patrimonio Histórico Español son:[32]
Fóra da cidade vella atópase tamén oMosteiro de Lérez e arredores declarado Monumento Histórico-Artístico e Paraxe Pintoresca o21 de xuño de1946.
No centro histórico da cidade celébrase aFeira Franca de Pontevedra, o enterro dopapagaio Ravachol,os Maios e diversos eventos das festas patronais da Virxe Peregrina.
.jpg)
.jpg)
 | Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Centro histórico de Pontevedra |
Barrios dePontevedra | ||
|---|---|---|
 | ||