| Xurelo | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| Clasificación científica | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Nome binomial | |||||||||||||||
| 'Trachurus trachurus' (Linnaeus, 1758) | |||||||||||||||
| Sinonimia[1] | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Oxurelo ouchicharro (taménxixí ouchincho cando son xuvenís) é unpeixe mariño, de nome científicoTrachurus trachurus (Linné, 1758), pertencente áfamilia dosCarangidae.
O xurelo vive noocéano Atlántico, desde omar do Norte atéSuráfrica, penetrando noÍndico até a altura deMaputo. Así mesmo ocupa todo omar Mediterráneo.
Por profundidades, os individuos máis novos ocupan zonas de ata uns 20 m de fondo, mentres que os adultos de maior idade móvense entre 225 e 300 m. Excepcionalmente poden achegarse até os 1 000 m de profundidade.
Reúnese en grandes bandos nas augas costeiras superficiais durante a época estival, e nos fondos daplataforma continental en inverno. Os individuso novos agrúpanse baixo aumbrela de grandesmedusas (sobre todo da especieRhizostoma pulmo), na que achan protección e sen perigo, pois son inmunes ao veleno dosnematocistes, comportamento que se observa noutros Carangidae.
É un peixe fusiforme e algo comprimido, que cando adulto adoita alcanzar un talle medio de 20 a 30 cm aproximadamente. O tamaño máximo pode chegar até 70 cm e 2 kg de peso[2]. A cor do dorso é negro azulado ou verdoso, con flancos prateados e ventre abrancazado. Ten unha mancha negra na marxe superior do opérculo. As aletas son grises e vermellizas.
Está cuberto de pequenasescamas lisas. Na liña lateral, de cor verdosa e irisacións vermellas, presenta unha serie de escudetes, nunha cantidade de entre 66 e 76. A boca é grosa e oblicua, con queixo inferior prominente, e dentes pequenos nunha soa fileira. O primeiro arcobranquial posúe de 15 a 18 branquiespiñas superiores e de 41 a 48 inferiores. Ten dúas aletas dorsais, a primeira formada por espiñas, a segunda cunha espiña e de resto raios. A aleta anal é relativamente curta, con tres espiñas, dúas delas pouco visíbeis, e o resto son raios. Os pectorais son falciformes e a aleta caudal en forcada.
A época dereprodución pode variar segundo as zonas: é de xaneiro a febreiro nas latitudes altas e entre novembro e decembro na zona do Atlántico Centro-Leste. A femia pon até 140 000 ovos de cada[2], pero afecundidade absoluta varía segundo temperaturas: a óptima para os xurelos é de 18 °C a 21 °C, polo que pode efectuar postas que varían entre 22 e 345 millóns de ovas. As postas son peláxicas e as ovas miden entre 0,9 e 1,1 mm.[3].
As crías ao cabo dun ano miden sobre 12 cm. O tamaño medio alcánzase con maior rapidez arredor dos trópicos, onde veñen a alcanzalo ó cabo de 2 e 3 anos, en tanto que noGrand Sol tardan entre 4 e 5 anos[4].
Aliméntase deinvertebrados (crustáceos,cefalópodos), doutros peixes e defitoplancto.
Xurelo echicharro son os nomes habituais galegos desta especie. En termos de repartición xeográfica, pódese dicir que o primeiro é máis propio da costa sur, das grandes rías, entanto chicharro é usual nasRías Altas e costa deLugo. Pola contra a variantexurela para indicar o individuo de gran tamaño é propia da zona entreMuxía e aría de Ortigueira; nas rías meridionais adoita denominarsemoscón. A designación dechincho para o xurelo pequeno é propia das Rías Baixas, mentres na Costa da Morte o sinónimo éxixí. De resto poden usarse os diminutivosxureliño echicharriño[5].
Chicharro presenta un étimo pouco claro. É posíbel que veña dobretónchinchard e desde aí polas linguas do litoral atlántico e cantábrico (francés, gascón, vasco) pasou ao galego e outros idiomas.Chincho sería unha formación regresiva de chicharro.Xurelo é remisíbel ao latín vulgar *sorellus, diminutivo desaurus, e este do gregosaûros "lagarto e xurelo". Fronte á anterior, esta variante é claramente mediterránea, como pode observarse no apartado seguinte[6].
 | Commons ten máis contidos multimedia sobre: Xurelo |
 | Vexa a entrada doGalizionario acerca de Xurelo |
