Teis
Igrexa parroquial de San Salvador de Teis.[1]
Concello	Vigo[2]
Provincia	Pontevedra
Coordenadas	42°15′27″N8°41′12″O / 42.257516666667,-8.6866305555556
Poboación	2.227 hab. (2022)
Entidades de poboación	41[2]
[ editar datos en Wikidata ]

San Salvador de Teis é unha parroquia do concello deVigo, cuxa partemeridional forma parte do núcleo urbano. Segundo oIGE,^[3] en2022 tiña 2.227 habitantes (1.121homes e 1.106mulleres). Limita coas parroquias deCandeán,San Paio ea cidade de Vigo e pertence óarciprestado de Vigo-Teis.

Ten 6 entidades de poboación (A Mouta, A Paradela, O Paraixal, A Presa, O Pugariño, e Rorís) e 35 lugares (Arnela, Cacharela, A Calzada, Cancelo, Os Caños, A Chumba, As Coutadas, O Espiñeiro, A Ferreira, As Flores, Foxos, Frián, A Guía, Guixar, A Igrexa, A Lagoa, O Laranxo, Maceiras, O Montecelo, A Oliveira, Padín, Poulo, A Punta, A Ribeira, Ríos, A Rotea, Santa Trega, Tizón, Tobel, O Toural, Trapa, Travesán, O Troncal, Valbarda e A Xorxa).

Está situada nas abas domonte da Guía e domonte da Madroa.

No barrio de Teis atopáronse restospaleolíticos (bifaces) que datan a presenza de grupos de colleitadores ecazadores na zona. Tamén foron achados restosneolíticos (petróglifos datados nocalcolítico). Non obstante, descoñécese exactamente cando se asentou permanentemente a poboación no lugar. Sábese de asentamentoscastrexos (romanizados coma o da Guía) eromanos no barrio. Durante a década de1950 atopáronse restos romanos, entre os que salienta unha prensa deaceite que probablemente pertencía a unhavila romana, localizada precisamente nun lugar chamado hoxe en día a Oliveira. Os primeiros datos históricos conservados son de1145 d.C.

Nos séculosXVI eXVII, Teis vivía baixo o señorío de Pedro Fernández de Castro e Andrade,conde de Lemos. Noséculo XIX pasaría ó Cabido deTui.

Orixinariamente, Teis foi un barrio de pescadores localizado en Guixar. Pronto o lugar foi ocupado porestaleiros debarcos demadeira e outras manufacturas do mar. Aínda hoxe, malia o avance dos edificios, poden atoparse loxas derruídas onde se acubillaban aqueles estaleiros. Son casas e obradoiros construídos durante os séculosXVIII e XIX. Teis sufriu o embate da frota do pirataDrake no século XVI e foi asolado.

Dende o foco de Guixar, Teis estendeuse rapidamente pola faldra do monte da Madroa. Progresivamente, Teis foi abranguido por Vigo, perdendo toda posibilidade de crecemento autónomo. Converteuse axiña nunha barriada obreira e mariñeira. Durante o crecemento da cidade de Vigo ó longo dos séculos XIX eXX, Teis foi o barrio ó que acudían en aluvión osemigrantes procedentes maioritariamente deOurense e, en menor medida, deLeón, que chegaban á cidade. Así, por exemplo, en1914 construíuse otranvía que unía Teis e Chapela con Vigo, co obxectivo declarado de transportar os traballadores ata Vigo.

No século XX a franxa litoral de Teis foi invadida polos estaleiros, entre os que cabe salientarVulcano, aberto en1940 e dedicado principalmente á construción de buques pesqueiros, eAscón (Astilleros y Construcciones), no lugar de Ríos, empresa fundada en1969 e cuxo peche foi decretado polo Goberno deFelipe González (PSOE) en1984, en plena crise do sector naval. Nas súas instalacións xurdiu o estaleiroRodman, hoxe en actividade.

A mediados do século XX naceu, na aba domonte da Guía, o arrabalde marxinal deWichita, no Espiñeiro.

Durante un breve período no ano1936, Teis acadou a condición deconcello, segregándose doconcello de Lavadores. Non obstante, a finais de 1936 foi restituído a Lavadores. Precisamente, Teis, xunto a Lavadores, foron os derradeiros redutos de resistencia aogolpe de estado de 1936, o cal orixinou en ambos barrios unha forte represión que duraría toda aguerra e gran parte da posguerra. A progresiva proletarización do barrio converteuno en foco das loitas obreiras contra ofranquismo. Acosado pola crise depetróleo de1972 e polo previsible fin do franquismo, xurdiron diversas organizacións de xénesemarxista-leninista que se enfrontaron ao réxime. OsGRAPO,Organización Obreira (OO) e outrossindicatos ilegais contaban con afiliados no barrio e influían poderosamente sobre os traballadores do metal. Algúns dos militantes clandestinos, comaMoncho Reboiras,Abelardo Collazo e o seu irmán Anxo, Alonso Riveiro ou Xosé González (Pepiño), vivían ou traballaban en Teis. Abelardo Collazo e Alejandro López Vilas crearon aAsociación Cultural de Teis por eses anos. Neste cadro de contestación social e política constitúese en1976 aAsociación de Veciños de Teis, sendo a primeira asociación veciñal de Vigo legalmente establecida.

Coa chegada da restitucióndemocrática, a loita obreira devalou no seu sentido político. Así e todo, continuou a conflitividade laboral. Os estaleiros de Vigo, e entre eles, Vulcano e Ascón, sufriron unha dura reconversión ordenada en 1982 polo goberno dirixido polo PSOE. As protestas e manifestacións repetíronse no barrio durante anos. Finalmente, pouco se conseguiu e os estaleiros de Teis foron practicamente desartellados.

Todas estas reivindicacións, tanto durante o franquismo como durante a restauraciónborbónica, crearon no ánimo dos habitantes de Teis o convencemento de seren un barrio marxinado e esquecido, no que abondaban instalacións perigosas como os depósitos da CAMPSA, en Guixar, ou enclaves como os extensos terreos ocupados pola Armada española naEscuela de Transmisiones y electricidad de la Armada (ETEA) ó tempo que existía unha manifesta carencia de servizos e instalacións públicas. Esta soterrada conflitividade estoupou violentamente cando o concello de Vigo, presidido porCarlos González Príncipe (PSOE), ordenou, en contra do parecer dos veciños, a instalación dunha planta compactadora delixo no peirao de Guixar. Era1994, e pronto o conflito converteuse nunha revolta veciñal que se prolongou durante meses e que provocou unha forte represiónpolicial, que espertou nos veciños o recordo dos peores tempos. Finalmente, a revolta desgastou o prestixio do PSOE local e trouxo o goberno municipal doPP, partido que prometeu retirar a planta compactadora. Esta promesa nunca se cumpriu.

Trátase dun dos barrios históricos de Vigo. Teis alóngase dende o comezo da rúa Sanjurjo Badía ata a parroquiaredondelá deChapela de oeste a leste e dende a beiramar, enGuixar, ata a Travesía de Vigo de norte a sur. O barrio de Teis espállase por uns 5,80 quilómetros cadrados costeiros e ten unha poboación duns 25.000 habitantes. É un dos barrios vigueses máis densamente poboados.

O barrio artellouse arredor do mercado de abastos, situado no lugar doToural. Consta dun casco urbano antigo practicamente desaparecido e unha aglomeración urbana caótica e desordenada arredor da avenida Sanjurjo Badía, que divide o barrio en dúas metades. A súa orografía é ben complicada e está atrapado entre a beiramar e o voluminosomonte da Madroa. O barrio, deitado nesta estreita franxa, presenta un elevado desnivel, pois pasa do nivel do mar aos 350 metros de altitude da Madroa en escasos quilómetros. Omonte da Guía, que descende ata o mar, ten 100 metros de altura.

Malia estar plenamente integrada no casco urbano da cidade máis populosa deGalicia, Teis conserva trazos dunha distante orixe rural e mariñeira. A carón de modernas edificacións e de vías públicas tan importantes no territorio, como asliñas férreas e asautoestradasAP-9 eRande-Puxeiros, conviven vivendas unifamiliares, minúsculas explotacións agrarias, leiras ehortas, chalés e descampados. A zona de Guixar, por exemplo, non tiña sumidoiros ata finais da década de1990. Ademais o barrio, principalmente a rúa Sanjurjo Badía, sofre un intenso tráfico, tanto de turismos coma decamións, por ser ruta cara aPontevedra así como a situación de zonas industriais na súa costa. Sanjurjo Badía está considerada unha das rúas máis ruidosas, por mor do tráfico rodado, tanto de Galicia como deEspaña.^{[Cómpre referencia]}

Xosé Luís Méndez Ferrín sitúa ao seu heterónimo Dosinda Areses, veterana galeguista fundadora daUPG, en Espiñeiro. As crónicas de Dosinda Areses, asinadas en Teis, foron publicadas entre1979 e1983 enEl Pueblo Gallego,Hoja del Lunes eA Nosa Terra, sendo compiladas porXerais en1998.

O Teis dos anos 70 e 80 do século XX é escenario e protagonista da novela publicada en2004 porGalaxia,Xeración Perdida, deFrancisco Castro.

Teis pertence adiocese de Tui-Vigo e aoarciprestado de Vigo-Teis. De feito, en Teis está situada a sé do Bispado, concretamente, na rúaDoutor Corbal. A parte, Teis ten algúns dos templos máis interesantes de Vigo. Entre eles, destacan aermida da Nosa Señora das Neves, un pequeno templo proxectado porManuel Gómez Román en1951 e erixido no curuto domonte da Guía, e aigrexa da Nosa Señora das Neves, da que depende a ermida. Esta igrexa organicista de1968 é obra doarquitecto galegoXosé Bar Boo sendo un magnífico exemplo da arquitectura funcional.

No barrio atópanse tamén as parroquias de SantoIgnacio de Loyola, a de Santo Cura de Ars, de recente construción, ou a de San Francisco Xavier. Destaca igualmente omosteiro das Salesas Reais, sorprendente obra do arquitectoAntonio Palacios. Camiño de Chapela, encóntrase o fogar dos Irmáns Misioneiros dos Enfermos Pobres, que naceu en1967 e acolle a vagabundos e marxinados.

Teis tamén tenáreas verdes moi importantes e, nalgún caso, conservadas nun estado semisalvaxe. No barrio poden visitarse a centenaria carballeira daGuía, oparque da Riouxa, deseñado polo arquitectoRicardo Bofill, o parque da Madroa cun inmensopiñeiral e exemplos desobreiras,carballos,bidueiros,castiñeiros etc. Teis tamén ten algúns dos miradoiros máis fermosos sobre aría de Vigo, como o da ermida domonte da Guía, ofaro situado no mesmo monte ou omonte da Madroa.

En cambio, o litoral de Teis está moi deteriorado. Dende mediados da década de 1990 diversos colectivos, entre eles a Asociación de Veciños do barrio, reivindican a recuperación e conservación dos escasos areais que aínda perduran. O resto de litoral de Teis xace baixo recheos e peiraos, principalmente o peirao de Guixar, construído a finais da década de 1980 e actualmente infrautilizado. En 2005 o litoral de Teis sufriu unha importante agresión cos aterramentos ilegais e construción, coa oposición de boa parte da veciñanza,^{[Cómpre referencia]} dun macroporto deportivo na Lagoa promovido pola Autoridade Portuaria. A máis sonada praia do barrio, A Punta, fora xa alterada na súa morfoloxía, a finais de 1990, logo da controvertida construción dun paseo marítimo.

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Teis, Vigo

• Concello de Teis
• Lugares de Vigo
• Estación de Vigo - Guixar
• Correndo por Vigo
• Arciprestado de Vigo-Teis

• Site da Asociación Veciñal de Teis
• Páxina do Concello de Vigo.
• Imaxe de cámaras web en directo:Rotonda Sanjurjo Badía eTravesía de Vigo (a escena pode refrescarse cada cinco segundos).

• Teis, Vigo

• Todos os artigos con ligazóns externas rotas
• Artigos con ligazóns externas rotas desde setembro de 2018
• Vigo sen datos de superficie
• Vigo poboación 2022
• Wikipedia:Todos os artigos que requiren referencias
• Wikipedia:Artigos que requiren referencias desde unha data descoñecida