Oplutonismo outeoría plutónica é unha teoríaxeolóxica proposta polo xeólogoescocésJames Hutton a finais delséculo XIX, que definía a xeración das rochas como o resultado de procesosvolcánicos.
A teoría recibiu o seu nome do deus romano das profundidades (e o inferno)Plutón. O plutonismo gozou de certa aceptación entre a comunidade científica, desacreditando aoneptunismo deAbraham Gottlob Werner, quen defendía a orixe submarina das rochas mediantesedimentación.
Os partidarios do plutonismo eran no científico completamente opostos aos do neptunismo: Estes defendían a formación submarina de minerais e o concepto dun "océano universal", que aqueles negaban; os plutonistas, de feito, negaban a idea de que a auga puidera producir efecto ningún sobre os minerais.
A teoría, por tanto, resultou moi polémica, principalmente porque negaba implicitamente o concepto deDiluvio universal e, polo tanto, a validez histórica dos textosbíblicos. Así, cando en 1788 aRoyal Society Transactions deEdimburgo publicou a teoría,James Hutton foi acusado de ateísmo.[1]
Algúns autores sinalaron que quizais fora precisamente o contrario: A teoría de Hutton baseábase en parte na convicción dunha orde natural equilibrada. Para Hutton, o proceso de erosión e destrución de material xeolóxico superficial debería necesariamente verse correspondido por un proceso análogo de xeración de novos materiais. Este proceso só podía producirse no núcleo terrestre a moi elevadas temperaturas, que eran as responsábeis das elevacións do terreo, movemento de terras etc.
Pero a notábel tensión entre neptunistas e plutonistas tiña un segundo aspecto de confrontación: O tempo xeolóxico. Os partidarios do neptunismo —entre os que se contaban científicos do prestixio deAlexander von Humboldt— admitían a certeza histórica da narración do libro daXénese; e a súa datación do mundo rondaba os 6.000 anos. Os plutonistas, polo contrario, non só negaban a validez histórica do diluvio senón que consideraban os procesos xeolóxicos como un conxunto de fenómenos moito máis lento, polo que a historia da Terra debería de ser de millóns de anos.
Entón cuñouse o termoidade xeolóxica, para definir as amplas marxes de tempo necesarias para calquera fenómeno xeolóxico. Este novo concepto coñeceríase comouniformismo, e baseábase sinxelamente en que os procesos xeolóxicos que interviran en épocas moi remotas seguían actuando no presente.[2]
A perspectiva deste "envellecemento" do mundo resultaba unha idea chocante para a sociedade da época, que só puido asimilala progresivamente, tal como indican as seguintes referencias:
Nos albores doséculo XX esta estimación subira xa até os 1.500 millóns de anos, e para candoArthur Holmes descubriu ladatación xeolóxica medianteradiación, esta cifra disparouse até 4.500 millóns de anos, que é a que se considera na xeoloxía contemporánea.
Tanto o plutonismo como o neptunismo considéranse actualmente posturas extremistas e obsoletas. Os xeólogos contemporáneos definiron tres procesos de xeración de rocha:ígneo,sedimentario emetamórfico.
