Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Saltar ao contido
Wikipediaa Wikipedia en galego
Procura

Palau

Coord.:7°28′00″N134°33′00″L / 7.46667,134.55
Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Modelo:Xeografía políticaPalau
Republic of Palau (en)
Belau (pau)Editar o valor en Wikidata

HimnoHino nacional de Palau(pt)TraducirEditar o valor en Wikidata

Lema«sen valor»
«Paradwys Perffaith Palaw»Editar o valor en Wikidata
Localización
Editar o valor en WikidataMapa
 7°28′00″N134°33′00″L / 7.46667,134.55
CapitalNgerulmud(2006–)Editar o valor en Wikidata
Contén a división administrativa
Poboación
Poboación21.729(2017)Editar o valor en Wikidata (46,67hab./km²)
Lingua oficiallingua inglesa
palauano
lingua xaponesaEditar o valor en Wikidata
Xeografía
Parte de
Superficie465,550362 km²Editar o valor en Wikidata
Bañado porOcéano PacíficoEditar o valor en Wikidata
Punto máis altoMonte Ngerchelchuus(pt)Traducir (242 m)Editar o valor en Wikidata
Punto máis baixoOcéano Pacífico (0 m)Editar o valor en Wikidata
Comparte fronteira con
Creación 1 de outubro de 1994IndependenciaEditar o valor en Wikidata
Organización política
Órgano executivoGovernment of Palau(en)TraducirEditar o valor en Wikidata
• PresidenteEditar o valor en WikidataSurangel Whipps Jr.(pt)Traducir(2021–)Editar o valor en Wikidata
Órgano lexislativoCongresso Nacional do Palau(pt)Traducir ,Editar o valor en Wikidata
Máxima autoridade xudicialSupreme Court of Palau(en)TraducirEditar o valor en Wikidata
Membro de
PIB nominal217.800.000 $ (2021)Editar o valor en Wikidata
Moedadólar estadounidenseEditar o valor en Wikidata
Identificador descritivo
Fuso horario
Dominio de primeiro nivel.pwEditar o valor en Wikidata
Prefixo telefónico+680Editar o valor en Wikidata
Teléfono de emerxencia911Editar o valor en Wikidata
Código de paísPWEditar o valor en Wikidata
Outro
Irmandado con

Sitio webpalaugov.pwEditar o valor en Wikidata

Palau[1][2] (enpalauano:Belau),[a] oficialmente aRepública de Palau[b][3] e historicamenteBelau,Palaos ouPelew, é unpaís insular no oeste doPacífico. A nación ten aproximadamente 26 illas e 340 illotes e conecta a cadea occidental dasIllas Carolinas con partes dosEstados Federados de Micronesia. Ten unha superficie total de 466 kilometros cadrados (180 sq mi).[4] A illa máis poboada éKoror, onde se atopa a cidade máis poboada do país,o mesmo nome. A capitalNgerulmud está situada na illa próxima deBabeldaob, noEstado de Melekeok. Palau compartelímites marítimos conaugas internacionais ao norte, osEstados Federados de Micronesia ao leste,Indonesia ao sur eFilipinas ao noroeste.

O país habitouse orixinalmente hai aproximadamente 3.000 anos por emigrantes doSueste asiático marítimo.[5][6] Palau foi debuxado por primeira vez nun mapa europeo polo misioneiroChecoPaul Klein[7] baseado nunha descrición dada por un grupo dePalauenses naufragados na costa de Filipinas enSamar. As illas Palau pasaron a formar parte dasIndias Orientais Españolas en 1885. Tras a derrota de España naGuerra hispano-estadounidense en 1898, as illas foron vendidas áAlemaña en 1899 baixo os termos doTratado alemán-español, onde foron administrados como parte daNova Guinea alemá. Despois daprimeira guerra mundial, as illas pasaron a formar parte doMandado dos Mares do Sur gobernado polos xaponeses polaLiga das Nacións. Durante asegunda guerra mundial, libráronse escaramuzas, incluíndo a principalBatalla de Peleliu, entre as tropas estadounidenses e xaponesas como parte dacampaña das Illas Marianas e Palau. Xunto con outrasIllas do Pacífico, Palau pasou a formar parte doTerritorio fiduciario das illas do Pacífico gobernado polos Estados Unidos en 1947. Tras votar nun referendo en contra da adhesión aos Estados Federados de Micronesia en 1978,[8][9] as illas lograron asoberanía total en 1994 baixo unPacto de Asociación Libre cos Estados Unidos.

Politicamente, Palau é unharepúblicapresidencial enlibre asociación cos Estados Unidos, que proporciona defensa, financiamento e acceso aos servizos sociais. O poder lexislativo concéntrase nobicameralCongreso Nacional de Palau.A economía de Palau baséase principalmente no turismo, aagricultura de subsistencia e a pesca, cunha parte importante doproduto nacional bruto (PNB) derivada da axuda exterior. O país usa odólar dos Estados Unidos como moeda das illas

Historia

[editar |editar a fonte]


Historia antiga

[editar |editar a fonte]
galeón de Manila nasMarianas eCarolinas, c. 1590Códice Boxer.

Palau foi habitado orixinalmente entre o e o2º milenio a.C., moi probablemente desde Filipinas ou Indonesia.[10]Sonsorol, parte dasIllas do suroeste, unha cadea de illas de aproximadamente 600 km. da principal cadea de illas de Palau, foi avistado polosespañois xa en 1522, cando amisión española doTrinidad, o buque insignia da viaxe de circunnavegación deFernão de Magalhães, avistou dúas pequenas illas ao redor doparalelo 5 norte, nomeándoas "San Juan".[11] Foron redescubertas polos españois no1543 porRuiz López de Villalobos.

Despois do século XVI

[editar |editar a fonte]

A seguinte gravación da existencia de Palau por parte dos europeos chegou un século despois, en 1697, cando un grupo de palaueses naufragou na illa filipina deSamar ao noroeste. Foron entrevistados polo misioneirochecoPaul Klein o 28 de decembro de 1696. Klein puido debuxar o primeiro mapa europeo coñecido de Palau baseándose na representación dos habitantes de Palaus das súas illas de orixs que fixeron a cambio de 87 seixos de praia. Klein informou dos seus descubrimentos aoSuperior Xeral dos Xesuítas nunha carta enviada en xuño de 1697.[12]

Época española

[editar |editar a fonte]
Artigos principais:Nova España, Capitanía xeneral de Filipinas e Indias Orientais Españolas.
Un mapa de 1888 que mostra as illas Palau das Indias Orientais españolas (excluídas as illas Filipinas).
Palau baixo o dominio alemán; pintura deRudolf Hellgrewe c. 1908
Koror xefes en 1915.


Este mapa e a carta provocaron un amplo interese nas novas illas. Outra carta escrita polo P. Andrés Serrano enviouse aEuropa en 1705, copiando esencialmente a información dada por Klein. As cartas resultaron en tres intentos xesuítas de viaxar a Palau desde asFilipinas españolas en 1700, 1708 e 1709. As illas foron visitadas por primeira vez pola expedición xesuíta dirixida por Francisco Padilla o 30 de novembro de 1710. A expedición rematou co naufraxio dos dous sacerdotes, Jacques Du Beron e Joseph Cortyl, na costa de Sonsorol, porque o barco naiSantísima Trinidad foi conducido aMindanao por unha tormenta. Outro barco foi enviado desdeGuam en 1711 para salvalos só para envorcar, causando a morte de tres sacerdotes xesuítas máis. O fracaso destas misións deu a Palau o nome orixinal españolIslas Encantadas (Illas Encantadas).[13] Visitadas polos británicos e logo ocupadas porEspaña no1875 baixo o nome deIslas Palaos (o papaLeón XIII confirma a soberanía española sobre as Carolinas en1885, en detrimento de Alemaña). España evanxelizou a poboación autóctona a traves dos capuchos, quen introducen a alfabetización, ata a súa derrota cando a guerra hispano-norteamericana, onde as Palau son vendidas aAlemaña no1899 coas outras illas Carolinas.

Época das transicións

[editar |editar a fonte]
Palau no mandato xaponés

Os comerciantes británicos convertéronse en visitantes habituais de Palau no século XVIII (o barco de paquetes da Compañía Británica das Indias OrientaisAntelope naufragou nailla de Ulong en 1783, o que levou aPríncipe Lee Boo a Londres), seguida da expansión da influencia española no século XIX. Palau, baixo o nome dePalaos, foi incluído noCongreso de Malolos en 1898, o primeiro congreso revolucionario deFilipinas, que quería a total independencia dos colonialistas. Palau, nese momento, formaba parte dasIndias Orientais Españolas con sede enFilipinas. Palau tiña un membro designado para o Congreso, converténdose no único grupo de illas de todas as Illas Carolinas que tiña unha alta representación nun Congreso filipino non colonial. O Congreso tamén apoiou o dereito de Palau á autodeterminación se algunha vez quixo seguir ese camiño.[14] Máis tarde, en 1899, como parte dasIllas Carolinas, Palau foi vendida poloImperio Español aoImperio Alemán como parte deNova Guinea alemá noTratado xermano-español (1899). Durante aprimeira guerra mundial, oImperio Xaponés anexionou as illas despois de apoderarse delas aAlemaña en 1914. Despois daprimeira guerra mundial, aLiga das Nacións puxo formalmente as illas baixo administración xaponesa como parte doMandado dos Mares do Sur. Na segunda guerra mundial, o Xapón utilizou Palau para apoiar a súainvasión de Filipinas en 1941, que tivo éxito en 1942. A invasión derrocou aMancomunidade Filipina instalada polos estadounidenses e instalou aSegunda República Filipina apoiada polo Xapón en 1943.[15]

Época dos Estados Unidos

[editar |editar a fonte]

Durante asegunda guerra mundial, os Estados Unidos capturaron Palau ao Xapón (15 de setembro ao10 de outubro do1944) despois da custosaBatalla de Peleliu, cando máis de 2.000 estadounidenses e 10.000 xaponeses morreron e máis tarde aBatalla de Angaur. En 1945–1946, os Estados Unidos restableceron o control de Filipinas, e xestionaron Palau a través da capital filipina deManila. No último semestre de 1946, con todo, Filipinas obtivo a total independencia coa formación daTerceira República de Filipinas, trasladando a capital do Extremo Oeste do Pacífico dos Estados Unidos aGuam. Palau pasou formalmente aos Estados Unidos baixo os auspicios das Nacións Unidas en 1947 como parte doTerritorio fiduciario das Illas do Pacífico establecido de conformidade coaResolución 21 do Consello de Seguridade.

Independencia

[editar |editar a fonte]
TTPI High Commission and staff, 1960s.

Catro dos distritos do territorio formaron un estado federal en1979 osEstados Federados de Micronesia, pero os distritos de Palau e dasillas Marshall votaron en contra da constitución proposta. Palau aproba entón, nun referendo, a súa independencia en1979, aproban unha nova constitución que entra en vigor o1 de xaneiro do1981[16] e asinan un tratado de libre asociación cosEstados Unidos no1982. Despois de oito referendos e unha emenda á Constitución das Palau, a Libre Asociación é ao fin ratificada no1993 e entra en vigor o1 de outubro do1994[17] facendo Palaude iure independente, aínda que erade facto independente desde o 25 de maio de 1994, cando rematou a tutela. As relacións diplomáticas formais coasFilipinas restablecéronse no mesmo ano, aínda que as dúas nacións xa tiñan canles diplomáticas de respaldo antes de 1994.[Cómpre referencia] Palau tamén se fixo membro doForo das Illas do Pacífico, pero retirouse en febreiro de 2021 tras unha disputa sobre a elección deHenry Puna como secretario xeral do Foro.[18][19]

A lexislación que convertía a Palau nun centro financeiro "offshore" foi aprobada poloSenado dos Estados Unidos en 1998.[20]

En 2001, Palau aprobou a súa primeiraregulación bancaria e leis contra obranqueo de capitais.[Cómpre referencia]

En 2005, Palau liderou odesafío de Micronesia, que conservaría o 30% das augas costeiras próximas á costa e o 20% dos bosques dos países participantes para 2020. En 2009, Palau creou o primeirosantuario de quenllas , prohibindo a pesca comercial de quenllas nas súas augas. En 2012, asIllas Rocks de Palau foron declaradas comoPatrimonio da Humanidade daUNESCO.[21]

En 2015, Palau converteuse en membro doClimate Vulnerable Forum baixo a presidencia de Filipinas e, ao mesmo tempo, o país protexeu oficialmente o 80% dos seus recursos hídricos, converténdose no primeiro país en facelo.[22] A protección dos seus recursos hídricos provocou importantes incrementos na economía do país en menos de dous anos.[23] En 2017, a nación converteuse na primeira en establecer unha ecopromesa, coñecida comoPalau Pledge, que están seladas nos pasaportes locais e estranxeiros.[24] En 2018, Palau e Filipinas comezaron a reconectar as súas relacións económicas e diplomáticas. Filipinas apoiou a Palau para converterse nun estado observador naASEAN, xa que Palau tamén ten orixes étnicas do sueste asiático.[25]

En novembro de 2020,Surangel Whipps Jr foi elixido novopresidente de Palau para suceder ao presidenteTommy Remengesau.[26]

Política

[editar |editar a fonte]

Oparlamento nacional da República de Palau denomínase Olbiil Era Kelulau (OEK), o que signifia aCasa das decisións paroladas. Este parlamento consta de dúas cámaras renovadas cada 4 anos. A cámara dos delegados tén 16 membros, un de cada estado de Palau. O Senado tén 9 senadores que son elixidos en función da poboación de cada distrito.

O poder executivo (goberno) de Palau consta dun Presidente, un Vicepresidente e un Consello dos Xefes. O vicepresidente é un dos ministros.

O Consello das xefes está composto por un dos xefes de cada estado da República. O Consello consella ao Presidente en canto a dereito en relación coa constitución e leis de Palau.

A Constitución de Palau dá o poder xudiciario supremo á Corte suprema. Baixo a súa xurisdición, ten a Corte nacional (Nacional Court).

Estados federados

[editar |editar a fonte]
Os dezaseis estados de Palau
República de Palau.

Palau está dividido en dezaseisestados (e 1984 municipios). A continuación móstranse as súas superficies (en quilómetros cadrados) e as poboacións estimadas de 2012 e do censo de 2015:


EstadoCapitalSuperficie
(km2)
Poboación
(Censo 2015)
Norte deBabeldaob
KayangelKayangel354
Babeldaob
AimeliikMongami52334
AiraiNgetkib442,455
MelekeokMelekeok28277
NgaraardUlimang36413
NgarchelongMengellang10316
NgardmauUrdmang47185
NgeremlenguiImeong65350
NgatpangNgereklmadel47282
NgchesarNgersuul41291
NgiwalNgerkeai26282
Suroeste deBabeldaob
AngaurNgaramasch8119
KororNgerbeched6511,444
PeleliuKloulklubed13484
illas do suroeste
HatohobeiHatohobei325
SonsorolDongosaru340
Organización territorial

Historicamente, asIllas Rock formaron parte do Estado de Koror. As illas do suroeste (Estados de Sonsorol e Hatohobei) non falanPalauan, senón asonsorolense-tobiana (relacionada coawolea do atolWoleai,Estado de Yap)

Xeografía

[editar |editar a fonte]

É un arquipélago do océano Pacífico, ao sur do mar de Filipinas e ao norte da Papuasia. O arquipélago fai parte do conxunto chamadoMicronesia.

As illas principais de Palau sonAngaur,Babeldaob,Koror ePeleliido que están preto da mesma barreira de coral. Case dous terzos da poboación vive en Koror. Ao norte destas illas está oatol Kayangel. As illasChelbacheb ouRock islands (aproximadamente 70) están deshabitadas. Forman igualmente parte das Palau un grupo illado de seis illas, a máis de 600 km das illas principaisIllas suroeste, formando os estados deSonsorol eHatohobei.

Mapa de Palau

Economía

[editar |editar a fonte]
Artigo principal:Economía de Palau.

A economía consiste principalmente noturismo, naagricultura de subsistencia e napesca. O goberno é o principal empregador da forza de traballo, confiando fortemente na axuda financeira dosEstados Unidos. As visitas por negocios e turismo chegaron a 50.000 persoas no ano financeiro 2000/2001. A poboación goza dun ingreso per cápita dúas veces maior que o de Filipinas e de gran parte deMicronesia. Propostas clave de longa duración para o sector turístico foron moi alentadas pola expansión do transporte aéreo no Pacífico, a crecente prosperidade dos países líderes do leste de Asia, e a vontade dos estranxeiros por financiar o desenvolvemento da infraestrutura.

En xullo de 2004,Micronesia Air foi lanzada con servizos desde Palau a Yap,Guam, Micronesia,Saipán,Australia, e asFilipinas.

Cultura

[editar |editar a fonte]

A lingua principalmente falada nas Palaus, opalauano, é unhalingua austronesia; mais, contrariamente á maior parte das linguas faladas enOceanía, é máis próxima das linguas faladas en Asia do Sueste (en especial enFilipinas) que das doutras linguas daMicronesia.

Notas

[editar |editar a fonte]
  1. Escoitari/pəˈl/;Modelo:Lang-pau,Modelo:IPA-xx,xaponés:パラオ
  2. Modelo:Lang-pau,xaponés:パラオ共和国
Referencias
  1. "Listaxe de países participantes en Rio2016, ordenados por continente"(PDF).Portal das Palabras. Consultado o 16 de agosto de 2016. 
  2. "Entrada palauano en Digalego". Arquivado dendeo orixinal o 08 de outubro de 2018. Consultado o 12 de xuño de 2017. 
  3. Constitución de PalauArquivado 2013-05-26 enWayback Machine.. (PDF). palauembassy.com. Consultado o 1 de xuño de 2013.
  4. "Statistical Yearbook 2015". República de Palau Oficina de Orzamento e Planificación Ministerio de Facenda (1 de febreiro de 2016). Consultado o 21 de agosto de 2018.
  5. Clark, Geoffrey;Anderson, Atholl; Wright, Duncan (2006). "Human Colonization of the Palau Islands, Western Micronesia".Journal of Island & Coastal Archaeology1 (2): 215–232.doi:10.1080/15564890600831705. 
  6. Smith, Alexander D. (2017). "The Western Malayo-Polynesian Problem".Oceanic Linguistics56 (2): 435–490.doi:10.1353/ol.2017.0021. 
  7. Francis X. Hezel, SJ."Catholic Missions in the Carolines and Marshall Islands". Consultado o 15 de xaneiro de 2015. 
  8. Ming-chao, Tang (25 de setembro de 1978)."Referendum on the draft constitution for the Federated states of Micronesia, xullo 1978"(PDF).United Nations. p. 5. Consultado o 12 de xuño de 2021. 
  9. Nakayama, Tosiwo; Henry, Bethwel (14 de setembro de 1978)."Letter to the United Nations"(PDF).United Nations. pp. 8–10. Consultado o 12 de xuño de 2021. 
  10. Palau – Historical Boys' Clothing. Consultado o 25 de maio de 2012.
  11. PalauArquivado 10 de maio de 2012 enWayback Machine. – Foreign Ships in Micronesia. Consultado o 25 de maio de 2012.
  12. Serrano, Andres (1707).Los siete principes de los Angeles: validos del Rey del cielo. Misioneros, y protectores de la Tierra, con la practica de su deuocion. por Francisco Foppens. pp. 132–. 
  13. Francis X. Hezel, SJ, Catholic Missions in the Carolines and Marshall Islands. Micsem.org. Consultado o 12 de setembro de 2015.
  14. Balabo, Dino (10 de decembro de 2006)."Historians: Malolos Congress produced best RP Constitution".Philippine Star. Consultado o 12 de agosto de 2013. 
  15. Perkins, Dorothy (1997).Japan Goes to War: A Chronology of Japanese Military Expansion from the Meiji Era to the Attack on Pearl Harbor (1868–1941). DIANE Publishing. p. 166.ISBN 9780788134272.Admiral Takeo Takagi led the Philippines support force to Palau, an island 800 kilometers (500 miles) east of the southern Philippines where he waited to join the attack. 
  16. "Pacific Island Battleground Now the Republic of Belau". Bangor, Maine, USA. Associated Press. 23 de xaneiro de 1981. 
  17. "Palau obtén a súa independencia o sábado". Salt Lake City, Utah, EUA. Associated Press. 30 de setembro de 1994. 
  18. Cave, Damien (5 de febreiro de 2021)."Pacific Islands' Most Important Megaphone Falls Into Discord".The New York Times.ISSN 0362-4331. Consultado o 8 de febreiro de 2021. 
  19. "Key Pacific body in crisis as Palau walks out".France 24. 5 de febreiro de 2021. Consultado o 8 de febreiro de 2021. 
  20. "Palau (11/03)".U.S. Department of State. Consultado o2022-04-13. 
  21. Centre, UNESCO World Heritage."Palau – UNESCO World Heritage Centre".whc.unesco.org. 
  22. "Tiny Island Nation's Enormous New Ocean Reserve is Official". 28 de outubro de 2015. 
  23. "This Small Island Nation Makes a Big Case For Protecting Our Oceans". 3 de abril de 2017. 
  24. "Pacific island forces visitors to sign eco-pledge".South China Morning Post. 8 de decembro de 2017. 
  25. "PH, Palau agree to enhance ties".Manila Bulletin. 16 de febreiro de 2018. Arquivado dendeo orixinal o 22 de decembro de 2019. Consultado o 12 de setembro de 2022. 
  26. "Surangel Whipps Jr to be Palau's new president".RNZ.co.nz. 6 de novembro de 2020. Consultado o 24 de agosto de 2021. 

Véxase tamén

[editar |editar a fonte]
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  PalauModificar a ligazón no Wikidata

Ligazóns externas

[editar |editar a fonte]

Goberno

[editar |editar a fonte]

Medios informativos locais

[editar |editar a fonte]

Información xeral

[editar |editar a fonte]
Estado soberanos
Enteiros
En parte
Dependencias e
outros territorios
Australia
Estados Unidos
Francia
Nova Zelandia
Reino Unido
Control de autoridades
Identificadores taxonómicos
Identificadores
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Palau&oldid=6924276»
Categoría:
Categorías agochadas:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp