Ten unha historia milenaria de orixes incertas e a súa lingua propia, oéuscaro[3], é a lingua máis antiga deEuropa falada hoxe en día e a única illada do continente. É considerado unhanacionalidade histórica recoñecida naConstitución española con estatuto de comunidade autónoma. A constitución tamén recoñece os seus foros históricos, de orixe medieval. Hai unha forte forza donacionalismo eindependentismo, tanto politicamente de esquerdas (chamadoabertzale) como de dereitas.
En Euskadi pódense distinguir a grandes liñas catro zonas climáticas: a vertente atlántica ao norte, unha zona de clima subatlántico (Vales occidentais deÁraba e a Chaira arabesa), unha zona de clima submediterráneo e, o extremo sur, entrando nadepresión do Ebro eRioxa Arabesa, onde se pasa xa a un clima con verán claramente seco e caloroso de tipo continental.
Esta rexión participou no Programa Mundial de Avaliación dos Recursos Hídricos (WWAP) daUnesco, razón pola cal instaláronse máis de 300 centros de información que serviron para elaborar un informe sobre a situación actual da rexión.
Divídese, á súa vez, en 251municipios (udalerriak), 51 en Áraba, 88 en Guipúscoa e 112 en Biscaia, que se agrupan en 20 comarcas. O territorio de Áraba divídese en setecuadrillas (eskualdeak). As comarcas de Guipúscoa eBiscaia, con todo, non conforman divisións administrativas.
Doutra banda, segundo as Directrices de Ordenación do Territorio do Goberno Vasco existen 15 áreas de funcionais no País Vasco que constitúen a base de referencia para o desenvolvemento harmónico e coordinado da Comunidade e fundaméntanse en criterios de interconexión e integración, de tal xeito que os plans territoriais e sectoriais, así como a achaiadura municipal, non sexan elaborados de forma independente entre si, senón que todos persigan obxectivos coherentes.
Grazas a ser un dos focos iniciais darevolución industrial en España, a poboación do País Vasco tivo un gran crecemento desde mediados doséculo XIX ata principios dos anos1970, recibindo unha grande inmigración doutras rexións españolas. Con todo, a reconversión industrial derivada da crise industrial da década de1980 e o descenso da natalidade provocaron que o País Vasco retrocedese demograficamente e fose unha rexión con crecemento negativo desde a Transición, manténdose esta tendencia a pesar da bonanza económica experimentada desde mediados da década de1990 con indicadores dePIB superiores á mediaeuropea.
Así, mentres no período 1981-2006 a poboación española crecía nun 18,46%, o País Vasco presentaba unha recesión demográfica do -0,05%. Áraba, a provincia que menos creceu en termos demográficos coa revolución industrial, é a única que non perdeu poboación desde1970, mentres que a que porcentualmente máis perdeu foi Biscaia, que foi a que máis creceu nesa época. A taxa de crecemento de poboación actualmente é do 0,54%, e a esperanza de vida é de 76,4 anos para os homes e 83,7 anos para as mulleres.[4]
Segundo o censo doINE de2007, Euskadi conta cun 4,6% de estranxeiros, o que representa unha das porcentaxes máis baixas do Estado español e constitúe menos da metade da media nacional (10,0%)[5]. Entre estes, son predominantes osiberoamericanos, osmarroquís, osromaneses e osportugueses.
Importantísimo centro industrial da península, basea a súa produción na siderurxia, nos bens de equipo como automóbiles, electrodomésticos (Fagor ou cooperativa Mondragón) ou industria pesada, noviño e a súa denominación de orixe "Rioxa arabesa", e na banca, con importantes entidades comoBBVA ou aKutxa. Por isto foi un importante centro de recepción da emigración galega na segunda metade doséculo XX.
O País Vasco alcanzou á media europea en gastoI+D+I/PIB en innovación (1,85% do PIB en 2007), superando a media atópase oterritorio histórico deGuipúscoa con 2.27% do PIB en 2008.[7] Grazas ao impulso da sociedade vasca, as súas institucións e organismos públicos e privados (empresas, universidades) o País Vasco será líder da innovación en Europa en 2020, grazas ás accións impulsadas pola fundaciónInnobasque.
O País Vasco concentra un gran volume deindustrias, é unha das rexións máis ricas de Europa e pasou do 89,6% en 1990, ao 117,1% da media europea dePIB per cápita no ano 2002, a un 125,6% no 2005 e a 137,2% en 2008 (industria e construción supón o 38,18% do PIB), segundo datos doEustat, crecemiento só superado naUnión Europea porLuxemburgo eIrlanda. A pesar da súa extensión relativamente pequena e unha poboación do 4,9% respecto de España, o País Vasco achega o 6,2% do PIB, o 10,45% do PIB industrial e o 9,2% das exportacións.[8]
A mediados dosanos oitenta, en plena crise económica, produciuse areconversión industrial e a reindustrialización, o cal produciu un importante receso e, xa recuperada desta situación desde hai anos, é na actualidade unha das rexións máis desenvolvidas de España atopándose á cabeza desta en renda per cápita con 32.133 euros, un 33,8% superior á media nacional e 1.023 euros por encima da seguinte comunidade,Madrid. Segundo un estudo doInstituto Vasco de Estatística seguindo metodoloxía da ONU a rexión alcanzou en2004 un dosÍndices de Desenvolvemento Humano máis altos do mundo.[9] O País Vasco tiña unha taxa de paro do 3,5%, que seguiu mantendo ata outubro de 2008 a pesar da desaceleración da economía. A taxa de paro segundo aEnquisa de Poboación Activa no segundo trimestre de 2010 era do 10,40%.[10]
O País Vasco accedeu á súa autonomía coa aprobación doEstatuto de Autonomía en 1979. Este Estatuto distínguese da maioría dos estatutos das autonomías españolas non no número das competencias transferidas ou transferibles antes no feito de que a autonomía vasca constitúa unha actualización do réxime foral das tres provincias vascas no marco daConstitución Española (segundo a disposición adicional primeira desta). Así, o País Vasco, ademais de recibir as competencias sobre a educación, obtén un procedemento de financiamento exclusivo baseado na actualización dosconcertos económicos das Provincias Vascongadas establecidos na abolición dos foros de 1876 e que se conservaron en Áraba, pero foron derrogados en Guipúscoa e Biscaia polo réxime franquista ao finalizar aGuerra Civil. O Estatuto permite, ademais, unha policía propia, aErtzaintza, un corpo de policía integral e despregado en todo o territorio. Ao tratarse dunha actualización dos réximes forais, as deputacións forais de cada unha das provincias que integran o País Vasco conservan unhas atribucións e competencias moi amplas con respecto ao propio Goberno Vasco.
Os poderes do País Vasco exércense pola vía do Parlamento, o Goberno e o seuLehendakari:
Parlamento Vasco (Eusko Legebiltzarra): é o órgano que exerce apotestade lexislativa do País Vasco. Aproba os orzamentos e impulsa e controla as accións do Goberno Vasco. Está integrado por 75 deputados, e por disposición estatutaria, cada provincia constitúe unha circunscrición electoral e elixe o mesmo número de representantes (25). Os representantes son elixidos pola vía da representación proporcional por un período de catro anos.
Goberno vasco (Eusko Jaurlaritza): é o órgano colexiado que ostenta as funciónsexecutivas e administrativas do País Vasco. Está integrado pololehendakari e por conselleiros.
Lehendakari: é oxefe de goberno. Elixe e cesa aos membros do seu goberno e dirixe a súa acción. Ostenta, ademais, a máis alta representación do País Vasco e a ordinaria do Estado español no territorio. É designado polo parlamento e nomeado polorei de España.
A opción política maioritaria desde a transición democrática é a donacionalismo vasco, nas súas diversas variantes desde as máis moderadas ata as máis radicais e coas súas diferentes concepcións para a configuración da actual Comunidade Autónoma (independentista, autonomista, federalista...). Devandita opción dispútase o mapa electoral con outras ideoloxías denominadas "non nacionalistas", de amplo apoio na provincia de Álava, tradicionalmente castelán-falante.
No País Vasco faláronse dúas linguas desde hai séculos, ocastelán e oéuscaro, sendo as dúas orixinarias da rexión, pois o primeiro xurdiu nunha zona ampla que abarcaba tamén territorios do occidente das actuaisÁraba eBiscaia. O éuscaro, a diferenza do resto de linguas españolas modernas, non procede dolatín nin pertence áfamilia indoeuropea.
"Lingua de uso na casa por territorios. CAV, 2006" Estudo do Goberno Vasco[11]
O castelán é a lingua maioritaria nos fogares do País Vasco: no ano2001, e era a lingua falada no fogar polo 83,0% da poboación, mentres que o éuscaro era a lingua falada polo 11,8% e un 5,2% usaba ambas as linguas por igual no fogar.[12] Estas porcentaxes varían dunha provincia a outra, sendoGuipúscoa onde máis se fala éuscaro eÁraba onde menos.
As poboacións gasconas asentadas enGuipúscoa trouxeron consigo a súa lingua, ogascón (xa desaparecido do País Vasco, aínda que se conservaron algunhas comunidades ata oséculo XX).[13]
O remo detraiñeiras podería considerarse un deporte tradicional pola súa orixe baleeira, pero coa competición daBandeira da Concha fíxose amplamente coñecido máis aló da Comunidade converténdose nun torneo amplamente seguido.
Tamén hai outros deportes tradicionais como oarrastre de pedra, en diferentes modalidades e tamén practicado máis aló dos lindes da Comunidade de Euskadi. Igualmente hai que destacar aos cortadores de troncos, chamadoaizkolari o que o practica, ou o acto do levantamento de pedras de grandes pesos por homes forzudos, chamadoharri-jasotze. É fácil ver exhibicións ou competicións destes deportes nas festas das vilas de Euskadi.
Asdanzas vascas son unha parte importante da cultura e folclore da rexión. Cada pobo ten a súa danza que se afai a bailar nas súas festas maiores. Algunhas delas son moi antigas perdéndose a súa orixe nos tempos, outras son recreacións máis ou menos modernas de vellas danzas e algunhas son novas coreográfias con base popular.
Dentro do sector do transporte marítimo destaca oporto de Bilbao, con 37,2 millóns de toneladas en2006,[14] sendo oReino Unido, resto deEspaña e aChina os principais lugares de orixe ou destino; o porto contribúe con 419 millóns de euros ao PIB vasco e xera 9.500 postos de traballo. Despois está oporto de Pasaia enGuipúscoa.
Os aeroportos vascos deVitoria,Bilbao, eDonostia sitúanse nun escaso raio de 60 quilómetros e desprazaron en 2006 a 4,41 millóns de viaxeiros.[15]
O transporte ferroviario da CAV está composto por varias operadoras.
Ademais, estase construíndo unhaliña ferroviaria de alta velocidade que unirá ás tres capitais provinciais entre si e co resto de España, e que conectarán coa rede europea. DenominouseY vasco debido á forma que adopta o seu percorrido.
Na Comunidade seguen estando presentes os dous corpos policiais do Estado (Corpo Nacional de Policía eGarda Civil) en labores antiterroristas e servizos policiais de carácter extracomunitario e supracomunitario.
AGarda Civil ten encomendados os labores de prevención e persecución docontrabando (tráfico ilícito de mercancías) e o resto de infraccións de carácter fiscal, a xestión sobrearmas e explosivos, a vixilancia deportos,aeroportos, costas e fronteiras, sendo o corpo policial que ostenta as competencias de seguridade cidadá nomar territorial.
.png)
.svg)
.svg)
.svg)
