Reconstrución do templo deZeus en Olimpia.Durante meses antes dosXogos Olímpicos, diferentes deportistas relévanse para levar a chama Olímpica desde Olimpia ata o sitio da apertura dos xogos.
Olimpia (engrego ΟλυμπίαOlympía ou ΟλύμπιαOlýmpia) é unha pequena cidade da antigaGrecia na prefectura deÉlide, na península doPeloponeso, famosa polo próximo xacemento arqueolóxico do mesmo nome, principal santuario relixioso Panhelénico daAntiga Grecia, onde se levaron a cabo osXogos Olímpicos da Antigüidade. O sitio estaba dedicado principalmente aZeus e atraía a visitantes de todo o mundo grego como un grupo de centros "Panhelenicos" que axudaron a construír a identidade dos antigos gregos como nación. Malia o nome, non se atopa preto do Olimpo no norte de Grecia, onde se cría que vivían osDeuses olímpicos, as principais divindades daRelixión da Grecia antiga. A cidade atópase ó pé domonte Cronio e na beira dereita dorío Alfeo.
Os Xogos Olímpicos disputáronse cada catro anos durante toda a Antigüidade clásica, desde o século VIII a. C. ata o século IV d. C.[1]
O sitio arqueolóxico ten máis de 70 edificios significativos, e as ruínas de moitas destes sobreviven, aínda que o principal Templo de Zeus, sobrevive só como pedras no chan. O sitio é unha importante atracción turística e ten dous museos, un dedicado aos xogos antigos e outro aos modernos.
Olympia atópase no amplo val do Alfeo (tamén romanizado como Alpheus, Alpheios) na parte occidental do Peloponeso, hoxe a uns 18 quilómetros doMar Xónico, pero na antigüidade quizais a metade desa distancia.[2] O nome Altis derivouse dunha corrupción da palabra Elean que significa "o bosque" debido a que a área estaba arbolada, de olivos e plátanos en particular.[3] OAltis, como orixinalmente coñecíase o santuario, era unha área cuadrangular irregular de máis de 183 metros a cada lado e amurallado, agás no norte, onde estaba limitado polo Kronion (Monte Kronos).[4]
Segundo Pausanias había máis de 70 templos en total, así como tesouros, altares, estatuas e outras estruturas dedicadas a moitas deidades.[5] Un pouco en contraste conDelfos, onde unha gran colección similar de monumentos estaba fortemente concentrada dentro do límite doténemos, Olimpia estendíase máis alá do muro límite, especialmente nas áreas dedicadas aos xogos.
O Altis consiste nunha disposición algo desordenada de edificios, o máis importante é oTemplo de Hera (o Heraion/Heraeum), oTemplo de Zeus, oPelopion, e a área do grande altar de Zeus, onde se realizaban os maiores sacrificios. Aínda había un bo número de áreas abertas ou boscosas no interior do santuario.
Olimpia tamén coñeceuse pola xigantescacriselefantina (marfil eouro sobre un marco de madeira) estatua de Zeus que era aimaxe de culto no seu templo, esculpida por Fidias, que foi nomeada unha dasSete marabillas do mundo porAntipater de Sidón. Moi preto do Templo de Zeus, que albergaba esta estatua, estaba o estudio de Fidias escavado na década de 1950. As probas atopadas alí, como as ferramentas do escultor, corroboran esta opinión. As antigas ruínas sitúanse ao norte do río Alpheios e ao sur do monte Kronos (que leva o nome da deidade grega Kronos). OKladeos, un afluente do Alpheios, flúe pola zona.
Plano de Olimpia (o ancho completo do plano representa 625 m). as cores dos edificios representan distintos períodos:período arcaico,período clásico,período helenístico eperíodo romano.
Os seguintes edificios están representados no plano de Olimpia (figura da dereita):
É coñecida por ser o lugar no que se celebraron na antigüidade os primeirosXogos Olímpicos, cunha importancia comparable ósXogos Píticos que se celebraban enDelfos. Ambos se celebraban cadaolimpíada (catro anos). Os primeiros dos que se ten constancia celebráronse en776 a.C. Ó final doséculo IV, o emperadorTeodosio I aboliunos.
Olimpia tamén foi famosa por ser uncentro relixioso, e pola súa xigantesca estatua de ouro e marfil deZeus feita porFidias, (tallada trala vitoria sobre os persas naSegunda Guerra Médica) que era unha dasSete marabillas do Mundo. Preto do templo, escavacións arqueolóxicas atoparon o taller deFidias, con numerosas ferramentas do escultor.
Adoitabase pensar que o sitio fora ocupado desde o ano 1500 a.C., cun culto relixioso de Zeus desenvolto en torno ao 1.000 a.C. Pode que no canto diso só houbese un santuario dos séculos IX ou VIII a.C., aínda que a cuestión permanece en debate.[5] Outros consideran que os restos de alimentos e ofrendas queimadas que datan do século X a.C. evidencian unha longa historia de actividade relixiosa no lugar. Ningún edificio sobreviviu deste primeiro período de uso.[6]
Os primeirosXogos Olímpicos, cunha importancia comparable ósXogos Píticos que se celebraban enDelfos organizáronse no sitio polas autoridades de Elis no século VIII a.C., a tradición data os primeiros xogos no776 a.C. Os principais cambios fixéronse no sitio ao redor do ano 700 a.C., incluíndo a nivelación de terras e cavando novos pozos. O poder de Elis diminuíu e o santuario caeu nas mans dospisanos no 676 a.C. Os pisanos organizaron os xogos ata finais do século VII a.C.[6]
A primeira evidencia de actividade de construción no sitio data de aproximadamente do 600 a.C. Neste momento, os Skiloudianos, aliados dos Pisanos, construíron oTemplo de Hera. OsTesouros de Olimpia e oPelopion construíronse durante o século VI a.C. As estruturas seculares e as pistas atléticas tamén construíronse durante este período, incluíndo oBouleuterion. O primeiro estadio construíuse ao redor do 560 a.C., consistía nunha sinxela pista. O estadio remodelouse ao redor do 500 a.C. con lados inclinados para os espectadores e desprazouse lixeiramente cara ao leste. Ao longo do século VI a.C. engadíronse unha serie de deportes ao festival olímpico. No 580 a.C., Elis, en alianza con Esparta, ocupou Pisa e recuperou o control do santuario.[6]
O período clásico da Antiga Grecia, entre os séculos V e IV a.C., foi a época de ouro do sitio en Olimpia. Construíuse unha gran variedade de edificios e estruturas relixiosas e civís.[7]
O Templo de Zeus, construíuse a mediados do século V a.C. O seu tamaño, escala e ornamentación foi superior a calquera cousa previamente construída no sitio. Tamén foron construídas outras instalacións deportivas, incluíndo o estadio e ohipódromo (para carreiras de carros). OPrytaneion construíuse no lado noroeste do sitio no 470 a.C.[7] Ademais, construíronse os Baños gregos a mediados do século V a.C.
No período clásico tardío, engadíronse novas estruturas ao sitio. OMetroon construíuse preto do Tesouro c. 400 a.C. A construción doEcho Stoa, ao redor do 350 a.C., separou o santuario da zona dos xogos e do estadio. O Stoa sur construíuse no extremo sur do santuario aproximadamente ao mesmo tempo.
Os abundantes tesouros acumulados no templo levaron a que fora saqueado polos arcadios. Desde342 a.C., foi protectorado deAlexandre o Grande, que usou Olimpia para anunciar o seuRescripto sobre os Desterrados do ano324 a.C.
A finais do século IV a.C. construíuse oPhilippeion. Ao redor do 300 a.C. o edificio máis grande do sitio, o Leonidaion, construíuse para albergar visitantes importantes. Debido á crecente importancia dos xogos, construíronse novos edificios atléticos incluíndo a Palaestra (século III a.C), o Gimnasio (século II a.C) e as casas de baño (c.300 a.C.). Finalmente, no ano 200 a. C., levantouse unha arquería abovedada que unía a entrada do estadio ao santuario.[8]
Durante a dominación romana, os xogos abríronse a todos os cidadáns do Imperio Romano. Desenvolveuse un programa de novos edificios e extensas reparacións, incluído o Templo de Zeus. Olimpia enriqueceuse, especialmente o perímetro sagrado, oAltis, ondeNerón mandou construír un pazo. Os novos baños substituíron os baños gregos máis antigos no 100 d.C. Trala morte deAdriano a cidade comezou a entrar en decadencia, aínda que no 150 d.C, construíuse oNympheum (ouExedra) e un acueduto no ano 160 d.C.[9]
No século III o sitio sufriu un gran dano causado por unha serie de terremotos. As tribos invasoras no 267 d.C. conduciron á fortificación do sitio con material roubado dos seus monumentos. A pesar da destrución, as olimpíadas continuaron realizándose no lugar ata a última Olimpíada no 393 d.C., despois de que o emperador cristiánTeodosio I as prohibise. O templo de Zeus foi aparentemente destruído ao redor do 426 d.C., durante a persecución dos pagáns a finais do Imperio Romano, logo dun edito deTeodosio II que impuxo a prohibición de festas pagás. O taller de Fidias converteuse nunhaBasílica e o sitio estaba habitado por unha comunidade cristiá.[9] As probas arqueolóxicas suxiren que aínda se celebraban en segredo eventos olímpicos a pequena escala (posiblemente en aparencia cristiá) ata aPeste de Xustiniano e dous terremotos o devastaron a mediados do século VI. As repetidas inundacións provocadas poloAlfeo aseguraron que o asentamento finalmente abandonárase por completo a comezos do século VII.
Ao longo do tempo o lugar quedou enterrado baixo depósitos aluviais, de ata 8 metros de profundidade, durante longo tempo pensouse que era o resultado das inundacións do río. No entanto, a investigación moderna está en contra dunha hipótese, baseándose na presenza de cunchas de moluscos, gasterópodos e foraminíferos, crese que o sitio foi enterrado polas augas oceánicas como resultado de repetidostsunamis.[2]
Desde a década de 1870, a escavación e conservación da Antiga Olimpia foi responsabilidade doInstituto Arqueolóxico Alemán enAtenas. A primeira gran escavación de Olimpia comezou en 1875, financiada polo goberno alemán despois da negociación de acceso exclusivo por parte de Ernst Curtius. Outros arqueólogos responsables da escavación foronGustav Hirschfeld,George Treu,Adolf Furtwängler (que traballou xunto con arquitectos),A. Boetticher,Wilhelm Dörpfeld, eRichard Borrmann. Eles escavaron a parte central do santuario, incluíndo o Templo de Zeus, o Templo de Hera, Metroon, Bouleuterion, Philipeion, Echo Stoa, os Tesouros e a Palestra. Importantes achados inclúen as esculturas do Templo de Zeus, Nike dePaeonius,Hermes dePraxíteles e moitos bronces. En total rexistráronse 14.000 obxectos. Os achados foron exhibidos nun museo no sitio.[12]
A escavación foi continuada de forma máis limitada por Dörpfeld entre 1908 e 1929, pero comezou unha nova escavación sistemática en 1936 con motivo dosXogos Olímpicos de verán de 1936 enBerlín baixo a dirección deEmil Kunze eHans Schleif. O seu foco de escavación estaba na zona ao sur do estadio, a Stoa sur, o complexo de baños e o gimnasio.[12]
Entre 1952 e 1966, Kunze e Schleil continuaron a escavación unidos ao arquitecto Alfred Mallwitz. Eles escavaron o taller de Fidias, o Leonidaion e o muro norte do estadio. Tamén escavaron a sección sueste do santuario e en aproximadamente 140 pozos de cascallos atopáronse moitos obxectos de bronce e cerámica xunto con azulexos de terracota.[12]
Mallwitz encargouse das escavacións entre 1972 e 1984 que revelaron importantes probas de datación para o estadio, as sepulturas e o lugar do Prytaneion. Desde 1984 ata 1996, Helmut Kyrieleis fíxose cargo do sitio e a atención centrouse na historia anterior do santuario coa escavación do Prytaneion e o Pelopion.[12]
Achama olímpica dos actuaisXogos Olímpicos acéndese no estadio desta cidade mediante o reflexo da luz solar nun espello parabólico, tralo que se transporta nun facho ó lugar que acolle os xogos (normalmente dando un grande rodeo pasando polas principais cidades de todo o mundo).
OHeraion construíuse en 600 a.C. sobre os templos anteriores, e é o templo helénico de grandes dimensións máis antigo que se coñece (50 x 19,6 m). Entre o Heraion e o estadio, as polis gregas construíron capelas (tesouros).
Estación de tren de Olimpia.Praza moderna de Olimpia con igrexa
A cidade ten unha estación de tren e é o extremo oriental da liña de Olimpia -Pirgos, Élide. A estación de tren co patio de mercancías ao oeste está a uns 300 m ao leste do centro da cidade. Está unida pola GR-74, e a nova estrada inaugurouse nos anos 80. O seguinte tramo N e NE de Olimpia abriuse en 2005. A distancia desde Pirgos é de 20 km, sobre 50 km ao SW atópaseLampeia. A estrada pasa ao norte das antigas ruínas. Atópase un encoro a 2 km ao suroeste, represando o río Alfeo. A zona é montañosa, a maior parte da área dentro de Olimpia é boscosa.
Panagiotis Kondylis, un dos máis destacados pensadores e filósofos modernos gregos, naceu e creceu en Olimpia. CandoPierre de Coubertin, o fundador doComité Olímpico Internacional, morreu en 1937, erixíuse lle un monumento na antiga Olimpia. Emulando aEvangelis Zappas, cuxa cabeza está enterrada baixo unha estatua fronte ao Zappeion, o seu corazón sepultouse no monumento.[14]
O sitio e a cidade de Olimpia foron gravemente ameazadas e case danadas polos incendios forestais de Grecia de 2007.