AOrganización do Tratado do Atlántico Norte (OTAN) (eninglésNorth Atlantic Treaty Organization,NATO e enfrancésOrganisation du traité de l'Atlantique nord, OTAN), tamén denominadaAlianza do Atlántico,Alianza do Atlántico Norte ouAlianza Atlántica, é unha alianza militar intergobernamental creada o4 de abril de1949 da que forman parte países deEuropa eAmérica. As súas funcións cambiaron dende a súa fundación: naceu como organización defensiva para conter ós países comunistas deEuropa do leste, que se agruparon no chamadoPacto de Varsovia, e tras acaída do Muro de Berlín facilitouse a entrada a ditos países no tratado, de xeito que hoxe inclúe a maioría deles. No ano1999 variouse o tratado para permitir outras misións diferentes da pura defensa.España que xa era membro da OTAN dende1982 confirmou a súa permaneza no referendo do1986, estatuto que logo ampliou ata a participación actual.
Actualmente o seu obxectivo principal é salvagarda-la soberanía e liberdade dos países membros por medios tanto políticos como militares. No ámbito da defensa, o Tratado establece que unha agresión a un país membro ou grupo de países membros será considerada como unha agresión a tódolos asinantes. Outro obxectivo é potencia-la comunicación con países non membros para estende-la estabilidade alén das fronteiras da OTAN.
O órgano de decisións máis importante da OTAN é o Consello Norte-atlántico que xunta a representantes dos 29 países anualmente.
Otratado de Dunkerque foi asinado o 4 de marzo de 1947 porFrancia e oReino Unido durante aposguerra da segunda guerra mundial e tras oinicio da guerra fría, como unTratado de Alianza e Asistencia Mutua no caso de posibles ataques por parte deAlemaña ou daUnión Soviética. En marzo de 1948, esta alianza foi ampliada noTratado de Bruxelas para incluír os países doBenelux, formando a Organización do Tratado de Bruxelas, comunmente coñecida comoWestern Union (Unión Occidental).[1] As conversacións para unha alianza militar máis ampla, que podería incluírAmérica do Norte, tamén comezaron ese mes nosEstados Unidos, onde a súa política exterior baixo aDoutrina Truman promoveu a solidariedade internacional contra as accións que consideraban como agresións comunistas, como ogolpe de estado de febreiro de 1948 en Checoslovaquia. Estas conversacións resultaron na sinatura doTratado do Atlántico Norte o 4 de abril de 1949 polos estados membros da Unión Occidental máis os Estados Unidos, Canadá, Portugal, Italia, Noruega, Dinamarca e Islandia.[2] O apoio popular ao Tratado non foi unánime, e así en Islandia producíronse disturbios en marzo de 1949. O diplomático canadenseLester B. Pearson foi un autor clave e redactor do tratado.[3][4][5]
A construción doMuro de Berlín en 1961 marcou un momento álxido nas tensións da guerra fría, cando 400.000 soldados estadounidenses destinados en Europa.[10] As dúbidas sobre a solidez da relación entre os estados europeos e os Estados Unidos con altibaixos, xunto coas dúbidas sobre a credibilidade da defensa da OTAN fronte a unha posible invasiónsoviética, levaron ao desenvolvemento dearmas nucleares por parte de Francia e á retirada desta da estrutura militar da OTAN en 1966.[11][12] En 1982, a España recentemente democrática incorporouse á alianza.[13]
Asrevolucións de 1989 en Europa conduciron a unha reevaluación estratéxica do propósito, da natureza, das tarefas e do enfoque da OTAN no continente. En outubro de 1990, aAlemaña do Lestepasou a formar parte da República Federal de Alemaña e polo tanto tamén da alianza. En novembro de 1990, a alianza asinou en París coa Unión Soviética oTratado das Forzas Armadas Convencionais en Europa (CFE). O tratado obrigaba reducións militares específicas en todo o continente, que continuaron tras o colapso doPacto de Varsovia en febreiro de 1991 e adisolución da Unión Soviética en decembro, que eliminou aos principais adversariosde facto da OTAN.[14] Isto deu paso a unha redución do gasto e do equipamento militar en Europa. O tratado CFE permitiu aos asinantes retirar 52.000 pezas de armamento convencional nos seguintes dezaseis anos,[15] e permitiu que o gasto militar dos membros europeos da OTAN diminuíse nun 28 por cento entre 1990 e 2015.[16] En 1990 varios líderes occidentais deron garantías aMikhail Gorbachev de que a OTAN non se expandiría máis ao leste, como revelaron os memorandos de conversacións privadas.[17][18][19][20] Con todo, o texto final dotratado sobre o acordo final con respecto a Alemaña, asinado ese mesmo ano, non facía ningunha mención á cuestión da expansión cara ao leste.
ACaída do muro de Berlín en 1989 marcou un punto de inflexión no papel da OTAN en Europa, e esta sección do muro está agora exposta fóra da sede da OTAN.
Aanexión de Crimea por parte de Rusia levou a unha forte condena por parte de todos os membros da OTAN,[28] e foi unha das sete veces que foi invocado oartigo 4, que pide consultas entre os membros da OTAN. En ocasións anteriores, foi invocado durante aguerra de Iraq e aguerra civil siria.[29] Nocume de Gales de2014, os líderes dos estados membros da OTAN comprometéronse formalmente por primeira vez a gastar o equivalente de polo menos o dous por cento do seuproduto interior bruto en defensa para 2024 feito que antes era só unha pauta informal.[30] Nocume de Varsovia de 2016, os países da OTAN acordaron a creación dapresenza avanzada mellorada da OTAN, que despregou catro grupos de combate multinacionais do tamaño dun batallón en Estonia, Letonia, Lituania e Polonia.[31] Antes e durante ainvasión rusa de Ucraína en 2022, varios países da OTAN enviaron tropas terrestres, buques de guerra e avións de combate para reforzar o flanco oriental da alianza, e varios países volveron invocar o artigo 4.[32][33][34] En marzo de 2022, os líderes da OTAN reuníronse en Bruxelas nuncumio extraordinario no que tamén participaron os líderes doGrupo dos Sete e daUnión Europea.[35] Os estados membros da OTAN acordaron establecer catro grupos de batalla adicionais en Bulgaria, Hungría, Romanía e Eslovaquia,[31] e elementos daForza de Resposta da OTAN foron activados por primeira vez na historia da OTAN.[36]
En xuño de 2022, a OTAN despregou 40.000 soldados ao longo do seu flanco oriental de 2.500 quilómetros de lonxitude para disuadir a agresión rusa. Máis da metade deste número despregouse en Bulgaria, Romanía, Hungría, Eslovaquia e Polonia, cinco países que reúnen unha considerable forza combinada ex-OTAN de 259.000 efectivos. Para complementar á Forza Aérea de Bulgaria, España enviouEurofighter Typhoons, os Países Baixos enviaron oito avións de ataqueF-35, e tamén chegaron avións de ataque franceses e estadounidenses adicionais.[37]
A OTAN goza de apoio público nos seus estados membros.[38]
A OTAN non levou a cabo ningunha operación militar durante aguerra fría. Tras o final da guerra fría, as primeiras operacións,Anchor Guard en 1990 eAce Guard en 1991, foron impulsadas polainvasión iraquí de Kuwait. Enviáronse avións de alerta temperá para cubrir o sueste deTurquía e, posteriormente, despregouse na zona unha forza de reacción rápida.[39]
Os días 10 e 11 de abril de 1994, aForza de Protección das Nacións Unidas solicitou ataques aéreos para protexer a zona segura deGoražde, o que deu como resultado no bombardeo dun posto de mando militar serbobosnio preto de Goražde por dous avións estadounidensesF-16 que actuaban baixo a dirección da OTAN.[41] En represalia, os serbios tomaron como reféns a 150 membros do persoal da ONU o 14 de abril.[42][43] O 16 de abril unSea Harrier británico foi derrubado sobre Goražde polas forzas serbias.[44]
En agosto de 1995, comezou unha campaña de bombardeos da OTAN de dúas semanas de duración,Operación Forza Deliberada, contra oExército da República Srpska, tras aXenocidio de Srebrenica.[45] Outros ataques aéreos da OTAN contribuíron a poñer fin ásguerras iugoslavas, o que deu lugar aoacordo de Dayton en novembro de 1995.[45] Como parte deste acordo, a OTAN despregou unha forza de mantemento da paz baixo mandato da ONU, no marco da Operación Endeavor Conxunto, denominadaIFOR. Case 60.000 soldados da OTAN uníronse a forzas de países non pertencentes á OTAN nesta misión de mantemento da paz. Esta misión deu paso áSFOR, máis pequena, que comezou con 32.000 efectivos inicialmente e funcionou desde decembro do 1996 ata decembro de 2004, cando as operacións pasaron áForza Althea da Unión Europea.[46] Seguindo o exemplo dos seus Estados membros, a OTAN comezou a conceder unha medalla de servizo, aMedalla OTAN, para estas operacións.[47]
Nun esforzo por deter a represión liderada porSlobodan Milošević (Serbia) contra os separatistas doUCK e os civís albaneses en Kosovo, oConsello de Seguridade das Nacións Unidas aprobou aResolución 1199 o 23 de setembro de 1998 para esixir un alto o fogo. As negociacións baixo o mandato do enviado especial estadounidenseRichard Holbrooke fracasaron o 23 de marzo de 1999, e el entregou o asunto á OTAN,[48] que iniciou unha campaña de bombardeos que duraron 78 días.[49] A operación Forza Aliada tiña como obxectivo as posibilidades militares do que era entón aRepública Federal de Iugoslavia. Durante a crise, a OTAN tamén despregou unha das súas forzas de reacción internacional, aACE Mobile Force (Land) enAlbania como a Forza de Albania (AFOR), para entregar axuda humanitaria aos refuxiados de Kosovo.[50]
A campaña foi criticada pola súa falta de lexitimidade e poras súas vítimas civís, incluído o bombardeo daembaixada chinesa en Belgrado. Milošević aceptou finalmente, o 3 de xuño de 1999, os termos dun plan de paz internacional poñendo fin águerra de Kosovo. O 11 de xuño, Milošević aceptou ademais aresolución 1244 da ONU, baixo cuxo mandato a OTAN axudou a establecer aKFOR de mantemento da paz. Case un millón de refuxiados fuxiran de Kosovo, e parte do mandato da KFOR consistía en protexer as misións humanitarias, ademais de disuadir da violencia.[51] En agosto-setembro de 2001, a alianza tamén organizou aOperation Essential Harvest, unha misión para desarmar ás milicias de etnia albanesa na República de Macedonia.[52] A partir de 2023, uns 4.500 soldados da KFOR, que representan a 27 países, seguen operando na zona.[53]
Estados Unidos, o Reino Unido e a maioría dos demais países da OTAN opuxéronse a que o Consello de Seguridade da ONU aprobase os ataques militares da OTAN, como a acción contra Serbia en 1999, mentres que Francia e algúns outros afirmaron que a alianza necesitaba a aprobación da ONU.[54] A parte estadounidense e británica alegou que isto socavaría a autoridade da alianza, e sinalou que Rusia e China exercerían os seus vetos no Consello de Seguridade para bloquear o ataque aIugoslavia, e poderían facer o mesmo en futuros conflitos nos que fose necesaria a intervención da OTAN, anulando así toda a potencia e o propósito da organización. Recoñecendo a contorna militar posterior águerra fría, a OTAN adoptou o Concepto Estratéxico da Alianza durante ocumio de Washington en abril de 1999, que facía fincapé na prevención de conflitos e a xestión de crises.[55]
Osatentados do 11 de setembro en Estados Unidos fixeron que a OTAN invocase por primeira vez o seu artigo de defensa colectiva.
. Osatentados do 11 de setembro de 2001 nos Estados Unidos fixeron que a OTAN invocase oArtigo 5 da Carta da OTAN por primeira vez na historia da organización.[56] O artigo establece que un ataque contra calquera membro considerarase un ataque contra todos. A invocación foi confirmada o 4 de outubro de 2001, cando a OTAN determinou que os ataques eran efectivamente admisibles en virtude dos termos do Tratado do Atlántico Norte.[57] As oito accións oficiais emprendidas pola OTAN en resposta aos atentados incluíron aOperación Eagle Assist e aOperación Active Endeavour, unha operación naval nomar Mediterráneo destinada a impedir o movemento de terroristas ou armas de destrución masiva, e a mellorar a seguridade da navegación en xeral, que comezou o 4 de outubro de 2001.[58]
A alianza demostrou unidade: o 16 de abril de 2003, a OTAN acordou asumir o mando daForza Internacional de Asistencia para a Seguridade (ISAF), que incluía tropas de 42 países. A decisión tomouse a petición de Alemaña e Holanda, os dous países que dirixían a ISAF no momento do acordo, e os dezanove embaixadores da OTAN aprobárona por unanimidade. O traspaso do control á OTAN tivo lugar o 11 de agosto, e supuxo a primeira vez na historia da Alianza que esta facíase cargo dunha misión fóra da zona do Atlántico Norte.[59]
Nun principio, a ISAF encargouse de protexerCabul e as zonas circundantes dostalibán,Al Qaeda e os señores da guerra, para permitir o establecemento daadministración de transición afgá encabezada porHamid Karzai. En outubro de 2003, o Consello de Seguridade da ONU autorizou a ampliación da misión da ISAF a todo Afganistán.,[60] e a ISAF ampliou posteriormente a misión en catro fases principais por todo o país.[61]
O 31 de xullo de 2006, a ISAF tamén se fixo cargo dasoperacións militares antiterrorista no sur de Afganistán asumidas por unha coalición liderada polos Estados Unidos.[62] Debido á intensidade dos combates no sur, en 2011 Francia permitiu o traslado dun escuadrón de avións de combate/ataqueMirage 2000 á zona, deKandahar, para reforzar os esforzos da alianza.[63] Durante acume de Chicago de 2012, a OTAN aprobou un plan para pór fin á guerra de Afganistán e retirar as forzas da ISAF dirixidas pola OTAN a finais de decembro de 2014.[64] A ISAF disolveuse en decembro de 2014 e foi substituída polamisión de apoio decidido co obxectivo de axudar, adestrar e asesorar ás forzas de seguridade daRepública Islámica de Afganistán.[65]
O 14 de abril de 2021, o secretario xeral da OTAN,Jens Stoltenberg, declarou que a alianza acordara iniciar aretirada das súas tropas de Afganistán antes do 1 de maio.[66] Pouco despois de iniciarse a retirada das tropas da OTAN, os talibán lanzaron unhaofensiva contra o goberno afgán, avanzando rapidamente fronte ao colapso dasForzas Armadas Afgás.[67] O 15 de agosto de 2021, os talibán controlaban a maior parte de Afganistán e rodearan a capital,Cabul.[68] Algúns políticos dos Estados membros da OTAN describiron a caótica retirada das tropas occidentais de Afganistán e acolapso do goberno afgán como o maior desastre que sufriu a OTAN desde a súa fundación.[69][70]
O xeneral de división italiano Giovanni Armentani, comandante adxunto da Misión de Adestramento da OTAN, reúnese cunha brigada estadounidense de asesoramento e asistencia.
En agosto de 2004, durante aGuerra de Iraq, a OTAN creou amisión de adestramento da OTAN en Iraq, unha misión de adestramento para axudar ás forzas de seguridade iraquís en colaboración coaMNF-I liderada polos Estados Unidos.[71] A Misión de Adestramento da OTAN en Iraq (NTM-I) creouse a petición dogoberno provisional iraquí en virtude do disposto naResolución 1546 do Consello de Seguridade das Nacións Unidas. O obxectivo da NTM-I era axudar a desenvolver as estruturas e institucións de adestramento das forzas de seguridade iraquís para que Iraq puidese crear unha capacidade eficaz e sostible que respondese as necesidades do país. A NTM-I non era unha misión de combate, senón unha misión distinta, baixo o control político do Consello do Atlántico Norte. A súa énfase operativa centrábase na formación e a tutoría. As actividades da misión coordinábanse coas autoridades iraquís e co subcomandante xeneral asesor e de formación, dirixido polos Estados Unidos, que tamén exercía a función de comandante da NTM-I. A misión concluíu oficialmente o 17 de decembro de 2011..[72]
Turquía invocou as primeiras reunións do artigo 4 en 2003, ao comezo daguerra de Iraq. Turquía tamén invocou este artigo dúas veces en 2012 durante aguerra civil siria, tras oderribo dun avión de recoñecemento turcoF-4 non armado e despois de que se disparase un morteiro contra Turquía desde Siria.[73] e de novo en 2015 tras as ameazas doestado islámico de Iraq e o Levante á súa integridade territorial.[74]
OConsello do Atlántico Norte e outros países, entre eles Rusia, China e Corea do Sur,[76][77] formaron aOperación Escudo do Océano. A operación tiña como obxectivo disuadir e interromper os ataques piratas, protexer os buques e aumentar o nivel xeral de seguridade na rexión.[78]A partir do 17 de agosto de 2009, a OTAN despregou buques de guerra nunha operación para protexer o tráfico marítimo nogolfo de Adén e no océano Índico dospiratas somalíes, e axudar a reforzar as armadas e gardacostas dos Estados da rexión..[79]
↑"Spain and NATO".countrystudies.us. Source: U.S. Library of Congress. Arquivado dendeo orixinal o 15 de abril de 2021. Consultado o 25 de outubro do 2022.
↑Eichler, Jan (2021).NATO's Expansion After the Cold War: Geopolitics and Impacts for International Security. Springer Nature. pp. 34, 35.ISBN9783030666415.
↑Stratton, Allegra (17 de xuño de 2008)."Sarkozy military plan unveiled".The Guardian (UK). Arquivado dendeo orixinal o 7 de marzo de 2016. Consultado o 25 de outubro do 2022.
↑Techau, Jan (2 de setembro de 2015)."The Politics of 2 Percent: NATO and the Security Vacuum in Europe".Carnegie Europe. Arquivado dendeo orixinal o 12 de xullo de 2018. Consultado o 25 de outubro do 2022.A month before [the alliance's summit in Riga in 2006], Victoria Nuland, then the U.S. ambassador to NATO, called the 2 percent metric the "unofficial floor" on defence spending in NATO. But never had all governments of NATO's 28 nations officially embraced it at the highest possible political level – a summit declaration.
↑UN DocumentA/54/549, Report of the Secretary-General pursuant to General Assembly resolution 53/35: The fall of Srebrenica, un.org,Arquivado 12 September 2009 enWayback Machine., acceso 4 de abril do 2023.
↑Münch, Philipp (2021). "Creating common sense: Getting NATO to Afghanistan".Journal of Transatlantic Studies19 (2). pp. 138–166.doi:10.1057/s42738-021-00067-0.
.jpg)
_in_NATO_blue.svg%26amp%3blang%3dgl)
.jpg)
.svg)
.svg)
