Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Saltar ao contido
Wikipediaa Wikipedia en galego
Procura

Niza

Coord.:43°42′07″N7°16′06″L / 43.7019,7.2683
Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
(Redirección desde «Nice»)
Modelo:Xeografía políticaNiza
Nice (fr)
Niça (oc)Editar o valor en Wikidata
Fotomontaxe
Imaxe

Localización
lang=glEditar o valor en WikidataMapa
 43°42′07″N7°16′06″L / 43.7019,7.2683
EstadoFrancia
Divisións administrativasFrancia Metropolitana
RexiónsProvenza-Alpes-Costa Azul
DepartamentoAlpes MarítimosEditar o valor en Wikidata
Capital de
Poboación
Poboación353.701(2022)Editar o valor en Wikidata (4.917,98hab./km²)
Lingua oficiallingua francesaEditar o valor en Wikidata
Xeografía
Situado na entidade territorial estatísticaNice metropolitan area(en)Traducir
Q3551094TraducirEditar o valor en Wikidata
Superficie71,92 km²Editar o valor en Wikidata
Bañado porRío Var,Paillon(pt)Traducir,Magnan(en)Traducir eMar MediterráneoEditar o valor en Wikidata
Altitude0 m-520 m-15 mEditar o valor en Wikidata
Comparte fronteira con
Datos históricos
Evento clave
22 de agosto de 1543Siege of Nice(en)Traducir
15 de marzo de 1705Siege of Nice(en)Traducir
16 de abril de 18601860 Nice plebiscite(en)TraducirEditar o valor en Wikidata
Santo padrónSanta Reparata(pt)TraducirEditar o valor en Wikidata
Organización política
• AlcaldeEditar o valor en WikidataChristian Estrosi(2017–)Editar o valor en Wikidata
Membro de
Identificador descritivo
Código postal06000, 06200, 06100 e 06300Editar o valor en Wikidata
Fuso horario
Prefixo telefónico493Editar o valor en Wikidata
Outro
Irmandado con

Sitio webnice.frEditar o valor en Wikidata
Facebook: VilledeNiceTwitter: VilledeNiceInstagram: villedeniceBNE: XX454173Editar o valor en Wikidata

Niza[1][2] (enfrancés:Nice; enoccitano:Niça;italiano:Nizza; engregoΝίκαια,tr."Níkaia") é unha cidadefrancesa, capital dodepartamento dosAlpes Marítimos, na rexión deProvenza-Alpes-Costa Azul. No ano 2019 tiña 342 669 habitantes, cunhaárea metropolitana de preto dun millón de persoas, sendo a quinta comuna francesa por poboación (logo deParís,Marsella,Lión eTolosa).[3]

A cidade, capital histórica doCondado de Niza, estivo ligada aItalia ata a súa invasión e anexión francesa a finais doséculo XIX. Unha parte da súa poboación conserva o dialecto nizardo, unha variedade dalingua lígur moi influída polalingua occitana despois da década de 1860. En zonas próximas á cidade fálanse variantes do ligur, incluíndo omonegasco e a do val do Roia. É moi probable que naIdade Media o lígur fora a lingua principal da cidade.

Historia

[editar |editar a fonte]

Fundación

[editar |editar a fonte]
Artigos principais:Magna Grecia, Liguria e Focea.
Agradable naRegio IX Liguria naItalia romana

Os primeiros asentamentos de homínidos coñecidos na zona de Niza datan duns 400.000 anos (homo erectus);[4] o sitio arqueolóxicoTerra Amata mostra un dos primeiros usos do lume, a construción de casas, así como achados de sílex datados hai uns 230.000 anos.[5] Niza fundouse probablemente ao redor do 350 a.C. por colonos da cidade grega deFocea no oeste deAnatolia. Recibiu o nome deNíkaia (grego antigo:Νίκαια) en honra dunha vitoria sobre os veciñosLigures (persoas do noroeste deItalia, probablemente o reino Vediantii);Niké (Νίκη) era adeusa grega da vitoria. A cidade pronto converteuse nun dos portos comerciais máis activos da costa da Liguria, pero tiña un importante rival na cidade romana deCemenelum, que continuou existindo como cidade separada ata a época das invasións doslombardos.[6] As ruínas de Cemenelum están enCimiez, agora un distrito de Niza.

Desenvolvemento temperán

[editar |editar a fonte]
Véxase tamén:Diocese Católica Romana de Niza e Condado de Niza.
A Torre de San Francisco

Noséculo VII, Niza uniuse á LigaXenovesa formada polas cidades deLiguria. En 729 a cidade rexeitou aos sarracenos; pero no 859 e outra vez no 880 os sarracenos saqueárono e incendiárono, e durante a maior parte do século X permaneceron amos do país circundante.[6]

Durante aIdade Media, Niza participou nas guerras e nahistoria de Italia. Como aliado dePisa era o inimigo deXénova, e tanto oRei de Francia como oSacro Emperador Xermánico esforzáronse por sometela, pero a pesar diso mantivo as súas liberdades municipais. Durante os séculos XIII e XIV a cidade caeu máis dunha vez en mans dosCondes da Provenza,[6] pero recuperou a súa independencia aínda que relacionada con Xénova.

Ducado de Savoia (vermello) e outros estados italianos independentes en 1494

As murallas medievais rodeaban a Cidade Vella. O lado da terra estaba protexido polo ríoPaillon, que máis tarde foi cuberto e agora é a ruta do tranvía cara á Acrópole.O lado leste da cidade estaba protexido por fortificacións noCastelo do Outeiro. Outro río desembocaba no porto no lado leste do Outeiro do Castelo. Os gravados apuntan a que a zona portuaria tamén estaba defendida por murallas.BaixoMonoprix na praza de Garibaldi atópanse restos escavados dunha porta da cidade ben defendida na estrada principal deTurín.[Cómpre referencia]

Ducado de Savoia

[editar |editar a fonte]
Niza en 1575
Niza en 1624

En 1388, a comuna púxose baixo a protección dosCondes de Savoia.[6] Niza participou, directa ou indirectamente, na historia deSavoia ata 1860.[Cómpre referencia]

A forza marítima de Niza aumentou rapidamente ata que foi capaz de facer fronte aospiratas Bérberes, as fortificacións estendéronse en gran medida e melloraronse os camiños da cidade.[6] En 1561Emmanuel Philibert, duque de Savoia aboliu o uso do latín como lingua administrativa e estableceu alingua italiana como lingua oficial dos asuntos gobernamentais en Niza.

Durante a loita entreFrancisco I eCarlos V sufriu grandes danos polo paso dos exércitos que invadironProvenza,pestilencias e fame asolaron a cidade durante varios anos.[6] En 1538, na localidade próxima deVilleneuve-Loubet, a través da mediación doPapa Paulo III, os dous monarcas concluíron unhatregua de dez anos.[7]

En 1543, Niza foi atacada polas forzas franco-otomás unidas de Francisco I eBarbarossa Hayreddin Pasha, noAsedio de Niza; aínda que os habitantes rexeitaron o asalto que seguiu ao terrible bombardeo, finalmente víronse obrigados a renderse, e Barbarroxa foi autorizado a saquear a cidade e levar 2.500 cativos. A peste apareceu de novo en 1550 e 1580.[6]

En 1600, Niza foi tomada brevemente poloDuque de Guise. Ao abrir os portos do condado a todas as nacións e proclamar a plena liberdade de comercio (1626), o comercio da cidade recibiu un grande estímulo, participando as familias nobres nas súas empresas mercantís.[6]

Capturada porNicolas Catinat en 1691, Niza foi restaurada aSavoia en 1696; perofoi asediada de novo polos franceses en 1705, e no ano seguinte demolíron a súacidadela emuro defensivo.[6]

Reino de Sardeña

[editar |editar a fonte]

OTratado de Utrecht (1713) devolveu unha vez máis a cidade ao duque de Savoia, quen nesa mesma ocasión foi recoñecido como rei de Sicilia. Nos anos pacíficos que seguiron, construíuse a "cidade nova". Desde 1744 ata oTratado de Aix-la-Chapelle (1748) os franceses e os españois volveron estar en posesión.

En 1775 o rei, que en 1718 trocara a súa soberanía de Sicilia poloReino de Sardeña, destruíu todo o que quedaba das antigas liberdades dacomuna. Conquistado en 1792 polos exércitos daPrimeira República Francesa, o Condado de Niza continuou formando parte de Francia ata 1814, pero despois desa data volveu aoReino de Piamonte-Sardeña.[6]

Niza francesa

[editar |editar a fonte]
Niza en 1833
Un mapa doCondado de Niza que mostra a área do Reino de Sardeña anexionado en 1860 a Francia (marrón claro). A zona vermella xa formaba parte de Francia antes de 1860.
Nice en 1914

Despois de que oTratado de Turín asinárase en 1860 entre orei sardo eNapoleón III como consecuencia doAcordo de Plombières, o condado cedeuse de novo e definitivamente a Francia como recompensa territorial pola axuda francesa naSegunda Guerra de Independencia italiana contraAustria, e que viu aLombardía unida con [Piemonte-Sardeña]]. A cesión ratificouse mediante unreferendo rexional: máis de 25.000 electores dun total de 30.700 estaban a favor da adhesión aFrancia.[6] Este evento provocou oéxodo de Niza, que foi a emigración dunha cuarta parte dositalianos de Niza a Italia.[8] Savoia tamén pasou á coroa francesa por medios similares.Giuseppe Garibaldi, nacido en Niza, opúxose á cesión a Francia, argumentando que a votación manipulouse polos franceses.Moitos italianos de Nizza trasladáronse entón ás cidades ligures deVentimiglia,Bordighera eOspedaletti,[9] dando lugar a unha rama local do movemento dosIrredentistas italianos que consideraron a reconquista de Niza como un dos seus obxectivos nacionalistas.

En 1900, oTranvías de Niza electrificou os seus tranvías tirados por cabalos e estendeu a súa rede a todo odepartamento desdeMenton ataCagnes-sur-Mer. Na década de 1930 engadíronse máis conexións de autobús na zona.[Cómpre referencia] Na década de 1930, Niza acolleu carreiras de automóbiles internacionais naFórmula Libre (predecesora daFórmula Un) no chamadoCircuíto de Niza. O circuíto comezaba pola beiramar xusto ao sur do Xardín de Alberte I, despois dirixíase cara ao oeste polaPromenade des Anglais seguido dun xiro en forquita noHotel Negresco para volver cara ao leste e rodear o xardín de Alberte I antes de poñer rumbo de novo cara ao leste pola praia no Quai des Etats-Unis.[10]

Cando estalou a guerra en setembro de 1939, Niza converteuse nunha cidade refuxio para moitos estranxeiros desprazados, especialmente os xudeus que fuxían da progresión nazi cara a Europa do Leste. Desde Niza moitos buscaron refuxio nascolonias francesas, Marrocos e América do Norte e do Sur. Despois de xullo de 1940 e do establecemento doRéxime de Vichy, as agresiónsantisemitas aceleraron o éxodo, comezando en xullo de 1941 e continuando ata 1942. O 26 de agosto de 1942, 655 xudeus de orixe estranxeira foron arrestados polo goberno de Laval e internados no cuartel de Auvare. Deles, 560 foron deportados aocampo de internamento de Drancy o 31 de agosto de 1942. Debido á actividade do banqueiro xudeuAngelo Donati e do frade capuchinoPère Marie-Benoît as autoridades locais obstaculizaron a aplicación das leis antixudeas de Vichy.[11]

Os primeirosresistentes ao novo réxime foron un grupo de estudantesdo último ano de bacharelato do Lycée de Nice, hoxe Lycée Masséna, en setembro de 1940, despois detidos e executados en 1944 preto deCastellane. As primeiras manifestacións públicas producíronse o 14 de xullo de 1942 cando varios centos de manifestantes saíron ás rúas pola avenida da Victoire e na praza Masséna. En novembro de 1942 as tropas alemás trasladáronse á maior parte da Francia desocupada, pero as tropas italianas trasladáronse a unha zona máis pequena, incluíndo Niza. Mantívose unha certa ambivalencia entre a poboación, moitos dos cales eran inmigrantes recentes de ascendencia italiana. Porén, a resistencia gañou impulso tras a rendición italiana en 1943 cando o exército alemán ocupou a antiga zona italiana. As represalias intensificáronse entre decembro de 1943 e xullo de 1944, cando moitos partidarios foron torturados e executados polaGestapo local e aMilicia francesa. Os paracaidistas estadounidenses entraron na cidade o 30 de agosto de 1944 e Niza foi finalmente liberada. As consecuencias da guerra forongrandes, a poboación diminuíu un 15%[Cómpre referencia] e a vida económica viuse totalmente perturbada.

Na segunda metade doséculo XX, Niza gozou dun auxe económico impulsado principalmente polo turismo e a construción. Dous homes dominaron este período:Jean Médecin,alcalde durante 33 anos de 1928 a 1943 e de 1947 a 1965, e o seu filloJacques, alcalde de 24 anos de 1966 a 1990. Baixo o seu liderado, houbo unha ampla renovación urbana, incluíndo moitas novas construcións. Estes incluíron o centro de convencións, teatros, novas vías e autovías. A chegada dosPieds-Noirs, refuxiados de Alxeria despois da independencia de 1962, tamén deu un impulso á cidade e cambiou algo a composición da súa poboación e as súas ideas tradicionais.[Cómpre referencia] A finais da década de 1980 xurdiron rumores de corrupción política no goberno da cidade, e, finalmente, acusacións formais contra Jacques Médecin obrigárono a fuxir de Francia en 1990. Despois, detivérono noUruguai en 1993, foi extraditado de novo a Francia en 1994, condenado por varios delitos de corrupción e delitos asociados e condenado a prisión.

O 16 de outubro de 1979, undesprendemento de terra e un deslizamento submarino provocaron doustsunamis que golpearon a costa occidental de Niza; esteseventos mataron entre 8 e 23 persoas.

En febreiro de 2001, os líderes europeos reuníronse en Niza para negociar e asinar o que hoxe é oTratado de Niza, polo que se modifican as institucións da Unión Europea.[12]

En 2003, ofiscal xefe localÉric de Montgolfier alegou que algúns casos xudiciais que involucraban a personalidades locais foran sospeitosamente desviados pola xustiza local, que sospeitaba tiña contactos nocivos a través das loxas daMasonería cos acusados. Un informe oficial controvertido afirmou máis tarde que Montgolfier fixera acusacións inxustificadas.[Cómpre referencia]

O 14 de xullo de 2016,Mohamed Lahouaiej-Bouhlelatropelou deliberadamente cun camión a unha multitude de persoas noPaseo dos ingleses. A multitude estaba vendo un espectáculo de fogos artificiais na celebración doDía da Bastilla.[13] Un total de 87 persoas morreron, incluído o agresor, que morreu por disparos da policía.[14][15] Outros 434 resultaron feridos, 52 en coidados críticos e 25 en coidados intensivos, segundo o fiscal de París.[16] O 29 de outubro de 2020,un ataque con arma branca matou a tres persoas no localNotre-Dame de Niza. Unha das vítimas, unha muller, foi decapitada polo atacante.[17] Varias vítimas adicionais resultaron feridas. O agresor, que recibiu un disparo pola policía, foi detido. OEstado Islámico reivindicou a autoría de ambos ataques.[18]

En 2021, a cidade foi proclamadaPatrimonio da Humanidade polaUNESCO como "Niza, cidade turística de inverno da Riviera".[19]

Arquitectura

[editar |editar a fonte]

Panorama de Niza desde o Outeiro du Château

Panorama de Niza desde o Outeiro du Château
Paseo dos ingleses
Vista da cidade vella

OPromenade des Anglais ("Paseo dos ingleses") é un paseo ao longo da Baie des Anges ("Baía dos Anxos"), que é unha baía doMediterráneo en Niza. Antes de que Niza fose urbanizada, a costa de Niza estaba limitada por un tramo deserto depraia de croios (cuberta de grandescantos rolados). As primeiras casas estaban situadas en terreos máis altos, lonxe do mar, xa que os turistas ricos que visitaban Niza no século XVIII non viñan pola praia, senón polo suave clima invernal.[Cómpre referencia] As zonas próximas á auga eran o fogar dos traballadores portuarios e pescadores de Niza.

Na segunda metade do século XVIII, moitos ingleses con cartos pasaban o inverno en Niza, disfrutando do panorama ao longo da costa. Esta primeira colonia aristocrática inglesa concibiu a construción dun paseo co liderado e apoio financeiro doRev. Lewis Way.[20] Co paseo inicial rematado, a cidade de Niza, intrigada pola perspectiva, aumentou moito o alcance do traballo. O paseo foi chamado por primeira vez oCamin dei Anglès (o Camiño Inglés) polos nizenos no seu dialecto nativo nizardo. En 1823, o paseo foi bautizado polos franceses comoLa Promenade des Anglais, nome que se mantería despois da anexión de Niza por Francia en 1860.[21]

OHotel Negresco no Promenade des Anglais leva o nome deHenri Negresco (1868–1920) quen fixo construír o hotel palaciano en 1912. De acordo coas convencións da época, cando o Negresco abriu por primeira vez en 1912. De acordo coas convencións da época, cando o Negresco abriu por primeira vez en 1913 a súa fronte abriuse no lado oposto ao Mediterráneo.[Cómpre referencia]

Outro lugar digno de mención é a pequena rúa paralela ao Promenade des Anglais, que vai dende o centro da cidade de Niza, comezando na Place Masséna e corre paralela ao paseo en dirección ao aeroporto durante unha curta distancia dunhas 4 cuadras. Esta sección da cidade denomínase "Zona Pietonne" ou "Zona peonil". Non se permiten coches (a excepción dos camións de repartimento), polo que esta avenida é un paseo popular.

A vella Niza tamén alberga aOpéra de Niza. Construíuse a finais do século XIX baixo o deseño de François Aune, para substituír o Teatro Maccarani do rei Charles Félix. Hoxe está aberta ao público e ofrece un programa regular de actuacións.

Relixioso

[editar |editar a fonte]

Cultura

[editar |editar a fonte]

Museos

[editar |editar a fonte]

A cidade conta con varios museos adicados a arte, a historia e as tracicións locais, entre os que destacan:

  • Museo de Belas Artes Jules Chéret (Musée des Beaux-Arts Jules Chéret), inaugurado en 1878. Posúe coleccións que van dende finais doséculo XVI ata a metade doXX.
  • Museo Matisse (Musée Matisse)
  • MuseoMarc Chagall (Musée Marc-Chagall)
  • Museo de Arte Moderna e Contemporánea (Musée d'Art moderne et d'Art contemporain), inaugurado en 1990. Posúe obras de artistas comoArman, Jean Tinguely,Andy Warhol ou Tom Wesselmann.
  • Museo internacional dearte naíf Antole Jakovsky (Musée international d'art naïf Anatole Jakovsky)
  • Museo de artes asiáticas (Musée des arts asiatiques)
Vista xeral da cidade e doporto.

Desfile das Flores

[editar |editar a fonte]

Educación

[editar |editar a fonte]

Notas

[editar |editar a fonte]
  1. Definicións noDicionario da Real Academia Galega e noPortal das Palabras parasubprefectura.
  2. «Provenza-Alpes-Costa Azul».Diciopedia do século 213. Isaac Díaz Pardo, Víctor F. Freixanes, Antón Mascato (edición).Do Cumio,Galaxia edo Castro. 2007. p. 1711.ISBN 9788482893600. 
  3. Insee - Résultats du recensement de la population de 2012 - Aire urbaine de Nice, consultado o 11 de agosto de 2015
  4. "Le Nouveau venu"(enfrancés). Musée de Paléontologie Humaine de Terra Amata. Arquivado dendeo orixinal o 11 de marzo de 2009. Consultado o 5 de marzo de 2009. 
  5. A. G. Wintle; M. J: Aitken (xullo 1997)."Thermoluminescence dating of burnt flint: application to a Lower Paleolithic site, Terra Amata".Archaeometry19 (2): 111–130.doi:10.1111/j.1475-4754.1977.tb00189.x. Arquivado dendeo orixinal o 29 de xuño de 2017. Consultado o 5 de marzo de 2009. 
  6. 6,006,016,026,036,046,056,066,076,086,096,10
  7. "The Chsteau of Villeneuve-Loubet". Villeneuve-Loubet Guide and Hotels. Arquivado dendeo orixinal o 26 de abril de 2014. Consultado o 30 de setembro de 2009. 
  8. ""Un nizzardo su quattro prese la via dell'esilio" in seguito all'unità d'Italia, dice lo scrittore Casalino Pierluigi"(enitaliano). Arquivado dendeo orixinal o 19 de febreiro de 2020. Consultado o 14 de maio de 2021. 
  9. "Nizza e il suo futuro"(enitaliano). Liberà Nissa. Arquivado dendeo orixinal o 3 de febreiro de 2019. Consultado o 26 de decembro de 2018. 
  10. "Nice Grand Prix". Arquivado dendeo orixinal o 25 de setembro de 2019. Consultado o 25 de setembro de 2019. 
  11. Léon Poliakov,La conditions des Juifs sous l'occupation italienne, Paris, CDJC, 1946 and bibliographies ofAngelo Donati andPère Marie-Benoît
  12. Pogatchnik, Shawn (23 de maio de 2002)."Irish referendum on Nice Treaty 'doomed to fail again'".The Independent. Arquivado dendeo orixinal o 12 de maio de 2020. Consultado o 17 de marzo de 2020. 
  13. Almasy, Steve."Nice mayor: 'Tens of dead' when truck runs into crowd". CNN. Arquivado dendeo orixinal o 15 de xullo de 2016. Consultado o 14 de xullo de 2016. 
  14. "Nice truck attack claims 86th victim".Star Tribune. 19 de agosto de 2016. Arquivado dendeo orixinal o 21 de agosto de 2016. Consultado o 17 de novembro de 2016. 
  15. "Nice attack: At least 84 killed during Bastille Day celebrations".BBC News. Arquivado dendeo orixinal o 18 de abril de 2019. Consultado o 15 de xullo de 2016. 
  16. Duffield, Charlie (2020-07-14)."Nice attack: What happened in the 2016 Bastille Day killings".www.standard.co.uk(eninglés). Arquivado dendeo orixinal o 27 de xullo de 2020. Consultado o2021-02-25. 
  17. Gaillard, Eric (29 de outubro de 2020)."Three dead as woman beheaded in knife attack at French church".Reuters. Arquivado dendeo orixinal o 30 de outubro de 2020. Consultado o 29 de outubro de 2020. 
  18. Tidman, Zoe (29 de outubro de 2020)."Nice stabbings: Woman decapitated and others killed in France knife attack".The Independent. Arquivado dendeo orixinal o 29 de outubro de 2020. Consultado o 29 de outubro de 2020. 
  19. "Southern French city of Nice earns UNESCO world heritage status".France 24. 27 de xullo de 2021. Consultado o 30 de xullo de 2021. 
  20. Nash, Dennison (1979). "The rise and fall of an aristocratic tourist culture: Nice: 1763–1936".Annals of Tourism Research6 (1): 65.doi:10.1016/0160-7383(79)90095-1. 
  21. Mitchell, L.G. (1994)."Voyages au pays des mangeurs de grenouilles: La France vue par les Britanniques du XVII siecle a nos jours".The English Historical Review109 (433): 1018.doi:10.1093/ehr/CXI.433.1018. Arquivado dendeo orixinal o 31 de xaneiro de 2021. Consultado o 4 de outubro de 2020. 

Véxase tamén

[editar |editar a fonte]

Outros artigos

[editar |editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar |editar a fonte]
Comunas do departamento deAlpes Marítimos
Control de autoridades
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Niza&oldid=6867339»
Categorías:
Categorías agochadas:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp