Natsume Kin'nosuke naceu o 9 de febreiro do 1867 na vila de Babashita,Ushigome,Edo (actual Kikui, enShinjuku, Toquio), quinto fillo donanushi ou administrador da localidade, Natsume Kohē Naokatsu e a súa esposa Chie. O seu pai, rico e influente, posuía toda a terra dende Ushigome a Takadanobaba, en Edo, e xestionaba a meirande parte das demandas civís na súa casa.[2] Era descendente deNatsume Yoshinobu, unsamurai e subordinado deTokugawa Ieyasu durante operíodo Sengoku.[3] Os pais do escritor eran xa maiores cando naceu (a nai tiña 40 anos e o pai 53), polo que non se fixeron cargo do neno.[4] No 1868, adoptouno unha parella sen fillos, Shiobara Masanosuke e a súa muller, que o criaron até os nove anos, cando a parella se divorciou.[4] Volveu entón cos seus pais biolóxicos, para molestia do pai e agrado da nai. Esta última morrería pouco despois, cando Sōseki tiña catorce anos; dous dos seus irmáns máis vellos falecerían tamén no 1887.
Estudou asecundaria en Toquio, no actualInstituto Hibiya, onde adquiriu o gusto pola literatura chinesa e comezou a considerar facerse escritor.[5] Con tan só quince anos, Sōseki comunicou este desexo ao seu irmán máis vello; porén, a súa familia opúxose con vehemencia.[4] Xa que logo, cando ingresou naUniversidade Imperial de Toquio en setembro do 1884, era coa intención de estudararquitectura.[4] Porén, pronto abandonou esta disciplina para centrarse naliteratura; malia o seu aprecio polos clásicos chineses, decidiu matricularse eninglés, dado que o consideraba máis útil para o seu futuro.[4]
No 1887, coñeceu aMasaoka Shiki (1867-1902), quen o animou a converterse en escritor e lle aprendeu a comporhaiku. Comezou a asinar as súas primeiras pezas copseudónimo de Sōseki, modismo chinés que significa "teimudo". No 1890, ingresou no departamento de literatura inglesa, e ao ano seguinte traduciu parcialmente ao inglés o clásicoHōjōki 方丈記 ("Anotacións do cuarto dunjō", 1212) deKamo no Chōmei (c. 1153-1216), por suxestión do seu profesorJames Main Dixon (1856-1933).[6][7] Graduouse no 1893, e deu clases na Escola Normal de Toquio.[8]
No 1895, empezou a ensinar no Instituto Matsuyama deShikoku, lugar onde situaría a acción da súa novelaBotchan; nesa época publicou varios dos seus haiku e poesías chinesas en diversos xornais e revistas. No 1896, renunciou ao seu posto para traballar no Quinto Instituto deKumamoto, parte da actualUniversidade de Kumamoto. O 10 de xuño dese mesmo ano, casou con Nakane Kyōko.[9]
En 1900 o goberno xaponés enviouno a estudar enGran Bretaña como o "primeiro erudito de literatura inglesa".[10] VisitouCambridge mais, ao non lle chegar a bolsa de estudos, tivo que se matricular no University College de Londres e ampliou o seu coñecemento sobre a literatura inglesa.[11] Sōseki viviu miseramente enLondres, a meirande parte dos días pechado na súa casa lendo libros, polo que os seus amigos temían pola súa saúde mental.[12] Así mesmo, visitouPitlochry, enEscocia, onde se aloxou con John Henry Dixon.
O escritor residiu en catro aloxamentos diferentes: o número 76 da rúa Gower, preto doMuseo Británico; o 85 de Priory Road, en West Hampstead; o 6 de Flodden Road, en Camberwell; e o 81 de The Chase, en Clapham. Só este último, onde viviu con Priscilla e Elizabeth Leale, foi do seu agrado. Cinco anos máis tarde, no prefacio ao seuBungakuron 文学論 ("Teoría da literatura", 1907), rememorou este período:[13]
Os dous anos que pasei en Londres foron os máis desagradables da miña vida. Vivín na miseria entre os cabaleiros ingleses, coma un can ruín extraviado entre unha manda de lobos.
Sōseki gozou da compaña de Priscilla, coa que compartía o seu amor pola literatura, sobre todo porShakespeare eMilton (o seu titor na universidade eraWilliam James Craig, experto no Bardo).[14] As Leale, preocupadas pola súa incipiente paranoia, lograron convencelo para saír máis á rúa.
Edificio onde viviu Natsume Sōseki (n.º 81 de The Chase, Clapham)
Malia a súa pobreza, soidade e padecementos, Sōseki consolidou o seu coñecemento da literatura inglesa antes do seu regreso aoXapón en xaneiro do 1903.[15] Ese mesmo ano, foi nomeado profesor de Literatura Inglesa naUniversidade Imperial de Toquio, en substitución do niponólogoLafcadio Hearn. Durante esta etapa, ensinou cursos de teoría da literatura e crítica literaria, que despois publicaría baixo o título deBungakuron 文学論 (1907).[13][15]
A partir de 1903 empezou a publicar haiku,renku,haitaishi e esbozos literarios enrevistas literarias, como enHototogisu, dirixida polo seu antigo mentor Masaoka Shiki, e máis tarde porTakahama Kyoshi, Con todo, o que lle deu fama foi o éxito da súa novela satíricaWagahai wa Neko de Aru en 1905 que aclamou tanto o público como a crítica[16].
Continuou este éxito con historias curtas, comoRondon tō en 1905 e as novelasBotchan eKusamakura en 1906, que consolidaron a súa reputación, facendo posible a súa marcha da universidade para escribir enAsahi Shimbun en 1907 e dedicarse de cheo á literatura. Moito do seu traballo trata da relación entre a cultura xaponesa e a occidental. Especialmente as súas primeiras obras teñen moitas influencias da época de estudante en Londres; así a novelaKairo-kō foi a primeiro e única peza importante de prosa en tratar alenda artúrica en xaponés[17].
Temas importantes en Sōseki son os relacionados con persoas ordinarias na súa loita contra as dificultades económicas, o conflito entre o deber e o desexo (un tema tradicional na literatura xaponesa), a lealdade e a mentalidade de grupo contra a liberdade e a individualidade, o illamento persoal e o distanciamento, a rápidaindustrialización do Xapón e as súas consecuencias sociais, e unha vista pesimista de natureza humana. Sōseki tivo un grande interese nos escritores do grupo literarioShirakaba. Nos seus últimos anos, autores comoAkutagawa Ryūnosuke eKume Masao convertéronse en seguidores do seu estilo literario.
Billete de 1.000iens da serie do1984, co retrato de Sōseki na sección dereita.
Durante oséculo XXI, aumentou o interese por Sōseki a nivel global.[18] A súa novelaKokoro foi publicada en máis de dez idiomas, como oárabe, oesloveno ou ocastelán.[18] Esta obra é un best-séller histórico do Xapón, con máis de sete millóns de copias vendidas a data de 2016.[19] Entre o 1984 e o 2004, o retrato de Sōseki apareceu nos billetes de 1.000iens.[20]
EnCorea do Sur, a colección completa das obras de Sōseki comezou a editarse no 2013.[18] Naanglofonía, existen multitude de novas traducións dende o 2008.[18] Máis de 60 dos seus libros foron traducidos a unha trintena de idiomas. Unha das razóns para esta auxe internacional atópase no novelistaHaruki Murakami (1949-), quen afirmou que Sōseki era o seu escritor nipón favorito.[18] Segundo o experto enciencias políticasKang Sang-jung, daUniversidade Seigakuin, "Sōseki predixo moitos dos problemas aos que nos enfrontamos na actualidade, e tivo unha visión a longo prazo da civilización", o que contribuíu á súa popularidade.[18]
↑J. Thomas Rimer, Van C. Gessel (2007)The Columbia Anthology of Modern Japanese Literature: From 1945 to the present, Volume 2. Columbia University Press, p. 503