Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Saltar ao contido
Wikipediaa Wikipedia en galego
Procura

Moldova

Coord.:47°15′00″N28°31′00″L / 47.25,28.51667
Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Non confundir coRío Moldova, romanés, afluente doRío Siret.
Non confundir coRío Moldava ouVltava, checo, afluente doRío Elba.
Modelo:Xeografía políticaMoldova
Imaxe

HimnoLimba noastrăEditar o valor en Wikidata

Lema«Dewch i Ddarganfod Taith Bywyd»Editar o valor en Wikidata
EpónimoPrincipado de MoldovaEditar o valor en Wikidata
Localización
lang=glEditar o valor en WikidataMapa
 47°15′00″N28°31′00″L / 47.25,28.51667
CapitalChișinăuEditar o valor en Wikidata
Contén a división administrativa
Poboación
Poboación2.409.207(2024)Editar o valor en Wikidata (71,19hab./km²)
Lingua oficiallingua romanesaEditar o valor en Wikidata
Xeografía
Parte de
Superficie33.843,5 km²Editar o valor en Wikidata
Punto máis altoMonte Bălănești (430 m)Editar o valor en Wikidata
Punto máis baixoRío Dnister (2 m)Editar o valor en Wikidata
Comparte fronteira con
Datos históricos
Precedido por
Creación27 de agosto de 1991Editar o valor en Wikidata
Día festivo
Organización política
Forma de gobernoRepública parlamentariaEditar o valor en Wikidata
• PresidentaEditar o valor en WikidataMaia Sandu(2020–)Editar o valor en Wikidata
• Primeiro ministroEditar o valor en WikidataAlexandru Munteanu(2025–)Editar o valor en Wikidata
Órgano lexislativoParlamento de Moldova ,(Escano: 101)Editar o valor en Wikidata
Membro de
PIB nominal13.692.230.147 $ (2021)Editar o valor en Wikidata
Moedaleu moldovoEditar o valor en Wikidata
Identificador descritivo
Fuso horario
Dominio de primeiro nivel.mdEditar o valor en Wikidata
Prefixo telefónico+373Editar o valor en Wikidata
Teléfono de emerxencia112Editar o valor en Wikidata
Código de paísMDEditar o valor en Wikidata

Sitio webmoldova.mdEditar o valor en Wikidata

Moldova[1][2][3] ouRepública Moldova,[4][5] (enromanés:Republica Moldova) é unpaís sen saída ómar daEuropa do Leste, que limita conRomanía poloOeste e conUcraína poloLeste. Foi unha das repúblicas constituíntes daUnión Soviética ata1991.

Toponimia

[editar |editar a fonte]

O nome deriva dorío Moldova. Antes da decisión do Seminario de Lexicografía da RAG[6] tamén era común en galego a formaMoldavia.[1][7][8][9][10][11][12][13][14][15]

Historia

[editar |editar a fonte]

Na súa historia, Moldova está fortemente vencellada a Romanía. O territorio da actual Moldova foi habitado naAntigüidade polosdacios. Emprazada sobre unha ruta estratéxica entreAsia eEuropa, Moldova foi vítima de numerosas invasións, incluíndo oPrincipado de Kíiv e osmongois.

A fins daIdade Media a Moldova comprendía todo o territorio poboado maioritariamente por romaneses emprazado entre osMontes Cárpatos ó oeste e orío Nistru ó leste. Noséculo XIV tendo por núcleo aBucovina constituíuse oprincipado de Moldova que foi invadido e ocupado polos turcos en1512, a familia de "beŷs" (especie) de "vicerreis" apelidadaBesarab ó servizo da chamada "Sublime Porta" (Imperio Otomán) deu o nome ó sector de Moldova emprazado ó nordeste dorío Codrii, así xurdiu aprovincia deBesarabia, que incluía case a totalidade da actual República Moldova aínda que tamén algúns distritos cara ó sur (que tras1947 pasaron aUcraína), deste modo se conformou a parte oriental doprincipado de Moldova. Este volveuse tributario doImperio Otomán tendo como límite oriental oXedisán e setentrional aPodolia, aínda que en1812 oTratado de Bucarest transferiu Besarabia aRusia como un dos "Principados Danubianos". A parte occidental de Moldova converteuse máis tarde en parte de Romanía. AGuerra de Crimea fixo retroceder as fronteiras rusas na rexión, aínda que a Besarabia (cuxo territorio é o que constitúe xunto áTransnistria a maior parte da actual república de Moldova) mantívose baixo control ruso.

TralaRevolución Rusa de 1917, Besarabia foi rapidamente convertida nunha república independente en1918, pero uniuse a Romanía ese mesmo ano, quedando só a pequena franxa daTransnistria dentro daURSS. Opacto Molotov-Ribbentrop permitiu áUnión Soviética tomar Besarabia en xuño de1940 e, a pesar de seren expulsadas novamente en1941 tralaOperación Barbavermella, as tropas soviéticas reocuparon a área enagosto de1944. Baixo o goberno soviético as rexións do norte e o sur habitadas por ucraínos e romaneses foron transferidas aUcraína e Transnistria (cunha importante poboación rusa) uniuse co resto nun mesmo estado chamado "República Soviética Socialista de Moldova", a cal ocupaba o actual territorio da República Moldova.

Cando a Unión Soviética desapareceu, en agosto de1991, Moldova proclamouse independente converténdose en membro daComunidade de Estados Independentes endecembro dese mesmo ano, ó igual cá maioría das anteriores repúblicas soviéticas. Nun principio houbo un movemento pro-reunificación con Romanía, pero unreferendo enmarzo de1994 recibiu unha enorme maioría de votos a favor da conservación da independencia.

Ese mesmo ano, a novaConstitución de Moldova, en vistas de acomodar ás minoríasrusa,ucraína egagauza, recoñece a creación das súas propias entidades territoriais dentro da estrutura nacional da República Moldova, permitindo a creación de organismos lexislativos propios, goberno e competenciaslingüísticas. Do mesmo modo, permitíase para estes territorios asecesión se Moldova se unise a Romanía.

As eleccións presidenciais de1996 resultaron propicias para os agrarios e ossocialistas, principais partidos da esquerda moldova, ePetro Lucinschi foi nomeado Presidente da República, cun 54 por cento dos votos. Dende o principio do seu mandato, Lucinschi tratou de soluciona-lo problema, xa endémico, de Transnistria, achegando posicións coa Federación Rusa. Así a todo, as conversas entre os nacionalistas de Transnistria e os representantes da República de Moldova continúan sendo intermitentes e pouco produtivas, pese ó amplo grao deautonomía que o Estado moldovo outorgou a este territorio.

As eleccións lexislativas celebradas en1998 estiveron caracterizadas pola soidade en que quedou o partido gañador, oPartido Comunista da República de Moldova, que non puido formar goberno. Boa parte dos partidos restantes da cámara uníronse en torno óBloque para unha Moldova Próspera e áConvención Democrática, formando un goberno de coalición.

A falta de acordos, a crispación política e o fracaso á hora de elixir un novo Presidente da República, provocaron a convocatoria de eleccións anticipadas para o25 de abril de2001. O PartidoComunista, conVladimir Voronin eVasile Tarlev á cabeza, obtivo unha importante vitoria electoral, conseguindo a metade dos votos emitidos, e obtendo a maioría absoluta na cámara. Voronin converteuse en Presidente da República de Moldova, e Tarlev enPrimeiro Ministro. O partido comezou un amplo proceso de reformas económicas e sociais para favorece-la súa entrada naUnión Europea. Os esforzos do goberno tamén se orientaron na creación de emprego. O distanciamento de Moldova con respecto á Federación Rusa foi, no entanto, un crecente problema no asunto de Transnistria.

Oscomunistas revalidaron a maioría absoluta nas eleccións de marzo de2005, aínda que reduciron o seu número de representantes na cámara de 70 a 56.

Goberno e política

[editar |editar a fonte]

OParlamento unicameral moldovo conta con 101 asentos e os seus membros son electos a través do sufraxio popular por catro anos. O Parlamento logo elixe ópresidente, quen exerce comoxefe de Estado. O presidente nomea a unprimeiro ministro comoxefe de goberno, quen á súa vez confecciona ungabinete, ambos os sometidos á aprobación do Parlamento. Na actualidade o cargo de presidente ocúpaoMaia Sandu e o de primeiro ministroAlexandru Munteanu.

División territorial

[editar |editar a fonte]
División administrativa de Moldova.

Dende 2003 (mediante unha Lei aprobada o 19 de marzo de 2003), Moldova está dividida en 32distritos (raion, en pluralraioane), 3 municipios (Chișinău,Bălți eTighina), e dúas rexións semi-autónomas (Găgăuzia eTransnistria).

Demografía

[editar |editar a fonte]

A poboación de Moldova alcanza os 4,4 millóns (2006), e está decrecendo a un ritmo do 0,12 % anual. A maioría da poboación pertence áetnia romanesa (80 %), seguida por unha importante colectividade derusos (7 %),ucraínos (7 %),alemáns,turcos,búlgaros eserbios que constitúen o resto da poboación. Os habitantes concéntranse nas chairas, onde están os centros industriais e desenvólvese a agricultura a grande escala.

O 72,2 % dos moldovos vive nas cidades, o que representa unha da proporcións máis baixas deEuropa só superada por algúns dos seus veciños balcánicos. As principais cidades do país sonChisinau, a capital, con 1 millón de habitantes.

Moldova é un estado sen relixión oficial, aínda que máis do 70 % da poboación adscríbese áIgrexa ortodoxa romanesa. Tamén hai cantidades significativas decatólicosprotestantes (4 % da poboación) ougrupos pentecostais. Segundo o censo de 2002, tamén vivían no país 23.105ateos e arrelixiosos e 6100xudeus.

Aromanés, co nome de moldovo, é a lingua oficial do país. Séguenlle en importancia ohúngaro e oromaní, falados polas poboacións desas etnias. Ofrancés é falado por un significativo número de persoas (entre 1 e 2 millóns), e Moldova é membro daFrancofonía.

Economía

[editar |editar a fonte]
Billete de 1000leus moldovos (anverso).
Artigo principal:Economía de Moldova.

A economía moldova, tradicionalmente agrícola, comezou, en consonancia co resto de territorios daUnión Soviética, un acelerado proceso de industrialización, especialmente alimentario (viño e azucre refinado). A produción de refrixeradores,confección, materiais de construción emaquinaria agrícola é tamén significativa.

A moeda en Moldova é oleu moldovo.

Aagricultura, sendo aínda un importante motor económico, perdeu peso, a raíz da aceleradaindustrialización. Con todo, conseguiu florecer de novo ante a crise do seu sector industrial. Máis da metade da poboación activa da República de Moldova dedícase á agricultura.

A produción agrícola moldova é variada:xirasol,tabaco,cereais,vide,hortalizas,remolacha azucreira epataca. Agandería é pouco significativa, e é principalmente bovina e porcina, ademais da cría de aves de curral.

Existe en Moldovapetróleo, aínda que en pouca cantidade, e extráese sal dalgunhas minas. É unha das ex-repúblicas soviéticas máis pobres en recursos do subsolo explotados.

Como sucedeu no resto das antigas repúblicas que formaron aUnión Soviética, a economía moldova sufriu un forte retroceso tras a independencia. O conflito da República de Moldova coa zona rebelde deTrans-Dniéster ouTransnistria agravou aínda máis a situación.

Comercio

[editar |editar a fonte]

Con respecto ao comercio exterior, en2013,Rusia concentrou o 26% das exportacións moldovas seguido porRomanía (17%),Italia (7%), eUcraína (5%). Por outra parte, tamén en2013, Rusia subministrou a Moldova o 14% das súas importacións, seguido por Romanía (13%), Ucraína (12%), eChina (8%).[17]

Notas

[editar |editar a fonte]
  1. 1,01,1Rodríguez, Anaír; Davila Ventura, Montserrat (2004).Lingua galega: dúbidas lingüísticas(PDF).UVigo, Servizo de Publicacións. p. 110, 118 e 130.ISBN 84-8158-266-2. Arquivado dendeo orixinal(PDF) o 05/04/2016. Consultado o 28/8/2019.  Nótese, nesta publicación, a convivencia das dúas formas: "Moldova" e "Moldavia"
  2. crtvg.es, ed. (1 de xuño de 2023)."Telexornal Serán "Pedro Sánchez reúnese cos líderes europeos en Moldova"". Consultado o 28 de outubro de 2024. 
  3. crtvg.es, ed. (23 de xuño de 2022)."Telexornal Serán 15:18 Os xefes de Goberno dos 27 deciden entre hoxe e mañá se aceptan a candidatura de Ucraína e Moldova para entrar na Unión Europea". Consultado o 28 de outubro de 2024. 
  4. Definicións noDicionario da Real Academia Galega e noPortal das Palabras paramoldovo, moldova.
  5. g24.gal, ed. (8 de marzo de 2022)."Así son en galego os nomes das principais vilas e cidades de Ucraína". Consultado o 28 de outubro de 2024. 
  6. "O Seminario de Onomástica aproba a adaptación dos nomes da capital e doutras cidades ucraínas".Real Academia Galega. 8 de marzo de 2022. 
  7. Sanmartín, Goretti, ed. (2012).Criterios para o uso da lingua(PDF).Universidade da Coruña, Servizo de Normalización Lingüística. p. 131.ISBN 978-84-9749-504-2. 
  8. "Entrada moldavo en Digalego".Ir Indo. Consultado o 5/2/2018. 
  9. Diccionario enciclopédico galego universal
  10. Diciopedia do século 21.
  11. Enciclopedia Galega Universal.
  12. Atlas de Galicia e de España. Grupo Anaya.
  13. Atlas xeográfico e histórico de Galicia e do Mundo. Edicións do Cumio.
  14. Faginas Souto, Sandra; et al. (2002). "galego-topónimos".Libro de estilo de La Voz de Galicia(PDF) (1ª ed.). p. 178.ISBN 84-9757-065-0. Arquivado dendeo orixinal(PDF) o 06 de novembro de 2016. Consultado o 22 de decembro de 2019. 
  15. Gran Enciclopedia Galega Silverio Cañada (DVD).El Progreso. 2005.ISBN 84-87804-88-8.  A forma "Moldova" non aparece en ningún artigo; a forma "Moldavia" aparece nos artigos: "COSERIU, Eugenio", "FRAGA, Conchita" e "VÁZQUEZ ARIAS, Fernando".
  16. Territorio de status político non definido.
  17. CIA (2014)."Moldova".The World Factbook(eninglés). Arquivado dendeo orixinal o 07 de xaneiro de 2019. Consultado o 20 de xullo de 2014. 

Véxase tamén

[editar |editar a fonte]
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  MoldovaModificar a ligazón no Wikidata

Bibliografía

[editar |editar a fonte]
  1. A Real Academia Galega acordou informar favorablemente e apoiar como correctas as solucións lingüísticas ofrecidas no Atlas de Galicia e de España do Grupo Anaya, tanto no que se refiere ó tratamento da toponimia galega, como no que se refiere á adaptación dos topónimos foráneos á lingua galega [sic].

Outros artigos

[editar |editar a fonte]
Distritos
Flag of Moldova
Rexións autónomas
Municipios
1 O estatuto político da Transnistria non está resolto.
Estados soberanos
Dinamarca
Reino Unido
Áreas especiais de
soberanía interna
Finlandia
  • Illas Åland
    • rexión autónoma suxeita á convención de Åland de 1921
Noruega
Reino Unido
Control de autoridades
Identificadores
Obtido de «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Moldova&oldid=7224704»
Categoría:
Categorías agochadas:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp