A historia, economía e cultura de Luisiana está moi asociada aorío Mississippi, o río máis longo do país, quedesemboca no golfo de México. O inmenso delta do río localízase en Luisiana. A rexión onde actualmente se localizaNova Orleáns, actualmente a maior cidade do estado, foi inicialmente explorada porfranceses. Estes exploradores partiron deQuebec, e, seguindo o río Mississippi, chegaron á rexión onde actualmente se localiza o estado de Luisiana. Posteriormente, o Mississippi, servindo como unha ruta de grande importancia, fixeron do estado un gran polo de transportes.
Desde o final doséculo XVIII, Luisiana destacou por ser unha rexión multicultural. Foi colonizada inicialmente polos franceses, e formaba parte da provincia colonial de Luisiana, parte daNova Francia. Pasou a controlespañol en1763, e novamente a control francés en1800, para pasar definitivamente a controlamericano en1803. A súa economía dependía inicialmente daagricultura, e utilizou grandes cantidades deescravos nos labores agrícolas. A partir doséculo XIX instaláronse no estado un gran número dealemáns,irlandeses eitalianos, e o estado pasou a industrializarse. Actualmente, a economía do estado depende primariamente do refino e distribución depetróleo e derivados.
Luisiana foi bautizada así polo primeiro explorador que explorou a rexión, o francésRené Robert Cavelier de La Salle, en homenaxe ao reiLois XIV de Francia. Chamáselle taménThe Pelican State, que significa "O EstadoPelicano": os pelicanos eran moi comúns no litoral do estado, aínda que actualmente estean ameazados deextinción.
Luisiana limita ao norte conArcansas, ao leste conMississippi, ao sur cogolfo de México e a oeste conTexas. A metade do estado está cuberta porbosques. O estado está dividido polorío Mississippi, que desemboca no Golfo do México, no litoral de Luisiana, e que serve como fronteira natural entre o nordeste da Luisiana e o estado de Mississippi. O maiorlago do estado é olago Pontchartrain, con 1 620 quilómetros cadrados. O estado está cruzado por variosríos e posúe centenas de lagos. Boa parte do estado, porén, posúe unha baixísima altitude e un terreo moi pouco accidentado. Por causa diso, calquera aumento no volume dos ríos pode desencadear grandes enchentes. Para tentar minimizar a ameaza das enchentes, os diques cobren preto de 2,8 mil quilómetros de litoral, e ríos, e canais desvían o exceso de auga das choivas a rexións onde este exceso non ameaza as áreas urbanas.
Luisiana pode ser dividida en tres distintas rexións:
OVal Fluvial do Río Mississippi esténdese ao longo do río Mississippi. Caracterízase polo seu terreo practicamente chan, e de baixa altitude (nunca superior a 30 metros). O Val Fluvial do Mississippí posúe as terras máis fértiles do estadoe as rexións deste val próximas á foz do río posúen as altitudes máis baixas do estado. O punto de menor altitude está localizado enNova Orleáns, cunha altitude de 30 metros por baixo do mar. De feito, varias áreas desta rexión están localizadas por baixo do nivel do mar e, como moitas delas non están localizadas lonxe do litoral, son vulnerábeis á chegada de auga salgada fluíndo do golfo de México en dirección ao interior. Esta auga salgada acaba matando moita vexetación do interior do estado. A vexetación axuda a evitar aerosión e, sen vexetación, gran parte do solo do litoral oceánico do Val Fluvial do Río Mississippi acaba sendo facilmente erosionado polovento, choivas, tempestades e ondas. O estado perde preto de 130 quilómetros cadrados de superficie por ano. Os famosos diques que protexen moitas das áreas urbanas do estado localízanse todas nesta rexión.
Os diques tentan protexer as comunidades urbanas en áreas vulnerábeis a enchentes e inundacións.
AsChairas Orientais do Golfo de México localízanse no extremo nordeste do estado, ao nordeste do Val Fluvial do Mississippi. Caracterízase polo seu terreo levemente accidentado e altitude superior a 30 metros.
AsChairas Occidentais do Golfo de México son a maior rexión do estado, cubrindo preto de 60% da súa superficie. Localízase ao oeste do Val Fluvial do Mississippi. A rexión posúe baixas altitudes próximas ao litoral. Estas altitudes aumentan gradualmente á medida que se viaxa ao norte. O punto máis alto está no noroeste do Estado, con só 163 metros de altitude.
No inverno, a temperatura media diminúe á medida que se viaxa para o norte. O litoral posúe unha temperatura media de 13 °C no inverno, con mínimas variando entre -8 °C e 14, e máximas variando entre -3 °C e 20 °C. A media das mínimas é de 9 °C e a media das máximas é de 18 °C. No norte, a temperatura media é de 7 °C. Raramente a temperatura cae por baixo de -10 °C. A temperatura máis baixa rexistrada foi de -27 °C, enMinden, o13 de febreiro de1899.
No verán, as temperaturas máis altas son rexistradas no oeste en xeral. O oeste posúe unha media de 29 °C, e o interior unha media de 27,5 °C. A rexión metropolitana de Nova Orleáns posúe as temperaturas medias máis lenes do Estado durante o verán, grazas á proximidade de grandes masas de auga, odelta do río Mississippi, varios pantanos e lagos, e mais a proximidade do golfo de México. A temperatura media na rexión é de 26 °C. No xeral, a temperatura media varía pouco no verán. En Nova Orleáns, a media das mínimas é de 23 °C, e das máximas, de 33 °C. A temperatura máis alta rexistrada foi de 46 °C, enPlain Dealing, en10 de agosto de1936.
Luisiana posúe unha taxa de precipitación media anual de 145 centímetros. As precipitacións son maiores na rexión metropolitana de Nova Orleáns e menores no extremo noroeste, mais, en todo caso, a precipitación media anual non é menor de 130 centímetros en ningunha parte do estado. A alta taxa de precipitación media anual é unha das principais causas do temores de enchentes e inundacións na rexión. Despois do estado deFlorida, Luisiana é o estado americano máis ameazado porfuracáns etempestades tropicais. A maior parte dos furacáns atinxen o estado ensetembro ou en meses adxacentes.
A actual constitución de Luisiana entrou en vixencia en1974 pero antes desta houbo outras 11. As emendas á Constitución precisan ser aprobadas pola maioría do electorado. Antes de que unha emenda sexa sometida a votación, debe ser creada polo Poder Lexislativo e aprobada por un mínimo de tres quintos dos membros da Cámara Lexislativa.
OPoder executivo consiste nogobernador. A poboación escólleo a través de eleccións estatais, para un mandato de 4 anos. Os gobernadores poden ser candidatos e gobernaren cantas veces quixeren pero, con todo, non poderán cumprir tres ou máis mandatos seguidos. O gobernador escolle os oficiais do Gabinete, oficiais que presiden sectores públicos tales como transporte e educación, por exemplo. O gobernador posúe o poder de vetar calquera lei.
OPoder lexislativo consiste nunSenado de 39 membros e unha Casa dos Representantes con 105 membros. Luisiana está dividida en 39 distritos senatoriais e 105 distritos representativos. A poboación de cada distrito elixe un senador/representante que atuará como representante deste distrito no Senado e na Casa dos Representantes. Os mandatos dos senadores son de 4 anos e os dos representantes de 2 anos.
O maior tribunal doPoder xudicial de Luisiana é o "Tribunal Supremo". Os 6 xuíces deste tribunal son escollidos polo gobernador para mandatos de 10 anos. O Poder Xudicial baséase no Código Napoleónico francés, e non naCommon Law británica. Luisiana é o único estado dos Estados Unidos que adopta o Código Napoleónico como base xudicial.
Luisiana posúe a maior taxa de encarceramento do mundo: o un por cento da poboación da Louisiana está na cadea, 1 013 persoas por cada 100 mil habitantes.
OsImpostos estatais xeran preto de 45% do presuposto anual de Luisiana. O outro 65% vén de orzamentos fornecidos polo goberno federal.
Luisiana está dividida en 64 parroquias diferentes. A parroquia é unha subdivisión similar a uncondado. Dos 48 estados que compoñen os Estados Unidos continental, Luisiana é o único que non usa o termocondado como subdivisión estatal administrativa primaria. O termo "parroquia" vén dos tempos en que Luisiana fora colonizada polos franceses e polos españois.
Cando se converteu nun estado americano, en1812, adoptou o sistema de condados. Porén, en1845, o termo usado para designar estas subdivisións foi cambiado ao de parroquia, grazas á súa poboación maioritamente católica. Á parte do nome, as parroquias posúen as mesmas funcións que un condado, sendo responsábeis do fornecemento de certos servizos gobernamentais á poboación, especialmente policía, educación e mantemento de vías públicas en cidades de pequeno porte.
OCenso dos Estados Unidos do 2000, daOficina do Censo dos Estados Unidos, estimou a poboación de Louisiana en 4 468 976 habitantes, un crecemento de 6% sobre a poboación de1990, de 4 238 216 habitantes. Unha estimativa realizada en2003 estima a poboación do estado en 4 496 334 habitantes. Entre 1990 e 2004, a poboación creceu en torno do 6,5%.
Cerca do 74% da poboación viven en áreas urbanas, e o outro 26% en comunidades rurais. Quince cidades do estado posúen máis de 20 mil habitantes. Os centros metropolitanos de Luisiana sonAlexandria,Baton Rouge,Houma,Lafayette,Lake Charles,Monroe,Nova Orleáns (a cidade máis populosa de Luisiana e centro da rexión metropolitana máis populosa do estado) eShreveport -Bousier City.
Os afroamericanos, que desde o inicio doséculo XIX forman o maior grupo racial en xeral de Luisiana, viven maioritamente nas rexións sueste, central e no norte do estado, principalmente ao longo do val do Mississippi. Os franceses habitan principalmente no sur, e os descendentes de ingleses nas rexións de maior altitude do norte.
O 91,2% da poboación do estado posúe oinglés como idioma materno, e 4,8% (215 mil habitantes) ofrancés. Oespañol é o idioma materno do 2,5%.
Plataformas de extracción depetróleo e degas natural. A extracción, refino, produción de derivados e a distribución destes produtos é unha das principais fontes de renda de Luisiana.
A economía de Luisiana é unha das maiores e de máis rápido crecemento de todos os Estados Unidos de América. Varias empresas instaláronse no estado por causa do clima da rexión e dos baixos impostos. Oturismo e aagricultura, alén dun forte sector industrial, fan a economía do estado forte e diversificada. En2003, oProduto Interior Bruto do estado foi de 550 000 millóns de dólares, e arenda per cápita, de 30 098 dólares.
O sector primario representa o 1,1% do PIB de Luisiana. A agricultura e agandería representan o 1% do PIB e empregan preto de 70.000 persoas. O estado posúe preto de 29 mil facendas. Os principais produtos primarios do estado soncana de azucre,algodón,arroz esoia. A industria madeireira e apesca representan xuntas o 0,1% do PIB, e empregan preto de 2 mil persoas.
O sector secundario representa o 35% do PIB, e o sector terciario o 64% do PIB.
As primeirasescolas de Luisiana foron fundadas por misioneiros franceses. A primeira escola foi fundada en1725 e atendía soamente anenos. Dous anos despois, un grupo de misioneiras fundaron unha escola para nenas, en1727. Posteriormente, co crecemento de poboación do estado, instaláronse escolas privadas. A primeira escola pública foi fundada en1772.
En1848, o goberno de Luisiana instituíu un sistema de escolas públicas ao longo do estado. Estas escolas, a partir de1898, pasaron a recibir fondos do goberno do estado (ata entón, era responsabilidade das parroquias o mantemento dos servizos escolares da rexión). Actualmente, as regras e padróns do sistema educativo dítaos oConsello de Educación Primaria e Secundaria de Luisiana, e a responsabilidade de administración do sistema de escolas públicas é de cada parroquia. Catro cidades posúen sistemas educativos públicos -Baker,Bogalusa,Monroe eZachary. En total, son 68 sistemas educativos públicos. Todos os nenos entre 7 a 18 anos deben asistir á escola.
A primeirabiblioteca pública de Luisiana foi fundada en1925. As actuais bibliotecas públicas do estado son todas administradas pola Biblioteca Estatal, que actualmente posúe bibliotecas en todos as parroquias do estado. Luisiana posúe preto de 25universidades efacultades. O principal centro educativo do estado é Nova Orleáns, que concentra preto da metade de todas as institucións de educación superior do estado. A maior institución de educación superior do estado é oSistema de Universidades de Luisiana.
Luisiana é un gran polo de transportes, especialmente un gran centro hidroviario. En total, son máis de 8 mil quilómetros de vías acuáticas, entreríos naturalmente navegábeis e canais.
Nova Orleáns está localizada nun punto estratéxico. A súa proximidade coCanal do Panamá, con varias vías ferroviarias conectando a cidade co resto do país, e a presenza do golfo de México e do río Misisisippi. Oporto deNova Orleáns move preto de 132 millóns de toneladas de carga por ano e conforma a maior parte do Porto de Luisiana Sur. Este último é o porto con máis tráfico doHemisferio Occidental e o cuarto con máis tráfico do mundo. Cerca de 5 mil navíos procedentes ou con destino a preto de 60 países diferentes atracan en Nova Orleáns ao longo do ano. Os principais produtos exportados sonpetróleo,cereais,carne e derivados de petróleo. Os principais produtos importados son produtos químicos en xeral,café e petróleo.
Oaeroporto máis usado do Estado é oAeroporto Internacional Louis Armstrong New Orleans, localizado a aproximadamente 15 km oeste de Nova Orleáns, na cidade deKenner. Este aeroporto atende a millóns de pasaxeiros anualmente, e preto de 300 voos sen escalas por día, de e a destinos ao longo dos Estados Unidos,Canadá,América Latina eCaribe. Tamén move unha cantidade significativa de vooscharter (non regulares) desde e caraEuropa. O aeroporto tamén serve como escala para varios voos daFedEx.
Publícanse preto de 120xornais. Deles, preto de 20 son diarios e 100 semanais. O estado posúe preto de 35 emisoras detelevisión e 240 emisoras deradio.
.svg)
