O ruso escríbese usando oalfabeto ruso da escritura cirílica; distingue entrefonemasconsoantes conarticulación secundariapalatal e aqueles que non a teñen, os chamados sons "suaves" e "duros". Case todas as consoantes teñen unha contraparte dura ou suave, e a distinción é unha característica destacada da lingua. Outro aspecto importante é aneutralización devogaisátonas. Oacento, que a miúdo é imprevisible, normalmente non se indicaortograficamente,[13] aínda que se pode usar unacento agudo opcional para marcar acentuación, como para distinguir entre palabrashomográficas (por exemplo,замо́к [zamók – unha 'pechadura'] eза́мок [zámok – un 'castelo']), ou para indicar a pronuncia correcta de palabras ou nomes pouco comúns.
A variedade dodialecto ruso medio falada na área deMoscova é a base da formaestándar da lingua. Hai minorías rusófonas significativas en tódolos estados que fixeron parte da antigaUnión Soviética e mantén aínda un certo status como lingua de cultura. O número total de falantes podería estar ó redor dos 300 millóns de persoas.
O ruso é unhalingua eslava oriental da amplafamilia indoeuropea. É descendente doantigo eslavo oriental, unha lingua utilizada naRus de Kíiv, que foi un conglomerado de triboseslavas orientais desde finais do século IX até mediados do século XIII. Desde o punto de vista dalingua falada, os seus parentes máis próximos son oucraíno, obielorruso e oruteno,[14] as outras tres linguas da rama eslava oriental. En moitos lugares do leste e o sur deUcraína e en todaBelarús, estas linguas fálanse indistintamente, e en certas zonas o bilingüismo tradicional deu lugar a mesturas lingüísticas como osúrzhik no leste de Ucraína e otrasianka en Belarús. Ás veces considérase que é undialecto do antigo Nóvgorod do eslavo oriental, aínda que desapareceu durante os séculos XV ou XVI, desempeñou un papel importante na formación do ruso moderno. Ademais, o ruso ten notables similitudes léxicas cobúlgaro debido a unha influencia común doeslavo eclesiástico en ambas as linguas, pero debido á interacción posterior nos séculos XIX e XX, a gramática búlgara difire notablemente da rusa.[15]
Ao longo dos séculos, o vocabulario e o estilo literario do ruso tamén foron influenciados por linguas da Europa occidental e central como o grego, olatín, opolaco, oneerlandés, o alemán, o francés, o italiano e o inglés.[16] e, en menor medida, as linguas do sur e do leste:urálicas,turcas,[17][18]persa,[19][20]árabe ehebreo.[21]
Segundo oDefense Language Institute deMonterey,California, o ruso está clasificado como unhalingua de nivel III en termos de dificultade de aprendizaxe para falantes nativos de inglés, e require aproximadamente 1100 horas de ensino de inmersión para alcanzar un dominio intermedio.[22]
O vocabulario básico, os principios de formación das palabras e, ata un certo punto, mesmo asinflexións e o estilo literario foron fortemente influenciadas poloeslavo eclesiástico, unha linguaxe, adoptada en parte do eslavo eclesiástico do sur, empregada polaIgrexa ortodoxa rusa. Esta é a causa de que determinadas palabras do ruso literario sexan máis similares ás dobúlgaro moderno que ás do belaruso ou do ucraíno. Nalgúns casos, as formas doeslavo do leste e as do eslavo eclesiástico coexisten, aínda que con matices de significado.
A fonoloxía e a sintaxe, especialmente nos dialectos setentrionais, foron influenciadas en parte polas numerosaslinguas ugrofinesas (algunhas delas xa desaparecidas) que se falaban no centro e norte da actual Rusia europea, e que entraron en contacto co eslavo oriental naIdade Media. Os dialectos falados ó norte de Moscova teñen un considerable número de palabras de orixe fino-ugrio.
Fora do ámbito das linguas eslavas, o vocabulario e o estilo literario rusos foron moi influídos polo grego, o latín, o francés, o alemán e o inglés. O ruso moderno ten tamén un considerable número de palabras de orixetártara e doutraslinguas turcas.
As divisións feudais e os conflitos entre políticas rivais crearon obstáculos para o intercambio de bens e ideas entre os principados dorus medieval antes e especialmente durante o dominio mongol. Isto reforzou as diferenzas dialectais e impediu durante séculos o establecemento de calquera lingua "nacional" normalizada. A aparición gradual pero constante doGran Principado de Moscova (1263-1547) -máis tarde oTsarato de Rusia a partir de 1547- como entidade política dominante e en constante expansión dosrus', fixo necesarios os primeiros intentos de estandarización dalingua eslava oriental baseada no dialecto de Moscova.[23] Desde entón, a tendencia da política lingüística en Rusia foi a estandarización tanto no sentido restrinxido de reducir as barreiras dialécticas entre os rusos étnicos, como no sentido máis amplo de ampliar o uso do ruso xunto ou a favor doutras linguas que existían dentro das fronteiras do imperio ruso e na posterior Unión Soviética e Federación Rusa.[23]
A forma estándar actual do ruso é xeralmente considerada como alingua literaria rusa moderna (современный русский литературный язык – "sovremenny russky literaturny yazyk"). Xurdiu a principios do século XVIII coas reformas de modernización do estado ruso baixo o goberno dePedro o Grande e desenvolveuse a partir do substrato dialectal moscovita (ruso medio ou central) baixo a influencia dalgunhas linguas da chancelaría rusa do século anterior.[23] Isto ocorreu a pesar de queSan Petersburgo, a capital orientada a Occidente creada pola "occidentalización" do tsar Pedro o Grande, fóra a capital doImperio ruso durante máis de 200 anos.[Cómpre referencia]
Mikhail Lomonosov compilou o primeiro libro degramática rusa destinado á estandarización en 1755. O primeiro dicionario de ruso explicativo daAcademia Rusa apareceu en 1783. No século XVIII e a finais do XIX, período coñecido como a "Idade de Ouro" daliteratura rusa, xurdiron a gramática, o vocabulario e a pronuncia da lingua rusa nunha forma literaria estandarizada.[Cómpre referencia]
Antes daRevolución Bolxevique, a forma falada da lingua rusa era a da nobreza e a da burguesía urbana. Os campesiños rusos, a gran maioría da poboación, seguían falando nos seus propios dialectos. Porén, a fala dos campesiños nunca foi estudada sistematicamente, xa que en xeral era considerada polos filólogos como unha simple fonte de folclore e un obxecto de curiosidade..[24] Así o recoñeceu o coñecido dialectólogo rusoNikolai Karinsky (1873–1935), quen cara ao final da súa vida escribiu: “Os estudosos dos dialectos rusos estudaron principalmente fonética e morfoloxía. Algúns estudosos e coleccionistas compilaron dicionarios locais.... Case non temos estudos de material léxico nin de sintaxe dos dialectos rusos.”[25]
Despois de 1917, os lingüistas marxistas non tiñan ningún interese na multiplicidade de dialectos campesiños e consideraban a súa lingua como unha reliquia do pasado en rápida desaparición que non era digna de atención dos estudosos. Nakhimovsky cita aos académicos soviéticos A.M Ivanov e L.P Yakubinsky, escribindo en 1930:
A lingua dos campesiños ten unha confusa diversidade herdada do feudalismo.... No seu camiño para converterse en proletariado o campesiñado leva á fábrica e á planta industrial os seus dialectos campesiños locais coa súa fonética, gramática e vocabulario... o propio proceso de contratación de traballadores entre os campesiños e a mobilidade da poboación traballadora xeran outro proceso: a liquidación da herdanza campesiña mediante a nivelación dos particulares dos dialectos locais. Sobre as ruínas da multilingua campesiña, no contexto do desenvolvemento da industria pesada, pódese dicir que xurdiu unha entidade cualitativamente nova: a linguaxe xeral da clase obreira.... o capitalismo ten a tendencia de crear a linguaxe urbana xeral dunha sociedade determinada.[26]
A mediados do século XX, tales dialectos foron expulsados coa introdución do sistema de educación obrigatoria establecido pologoberno soviético.[Cómpre referencia] A pesar da formalización do ruso estándar, algunhas características dialectais non estándar (como a fricativa[ɣ] endialectos do sur ruso) aínda se observan na fala coloquial.[Cómpre referencia]
O ruso fálase enRusia e, en menor grao, noutras países que foron parte daUnión Soviética. Ata1917 foi a única lingua oficial doImperio Ruso. Durante o período soviético a política lingüística, aínda que recoñecía as linguas propias de cada república constituínte e mesmo o dereito a educación primaria en moitas linguas de territorios sen rango de república, reservaba para o ruso un status especial como lingua de comunicación supranacional e de cultura. O seu rol como lingua de intercambio entre as antigas repúblicas soviéticas continuou despois da desaparición desta en1991, aínda que perdeu a situación de privilexio.
EnLetonia, cun terzo da poboación rusófona, o debate para o seu recoñecemento oficial segue a estar presente. Noutra dasrepúblicas bálticas,Estonia, os falantes son ó redor dunha cuarta parte da poboación.
Nos países doPacto de Varsovia e outros países satélites daURSS foi lingua de escolarización obrigatoria, pero a súa desaparición do sistema escolar fixo que o coñecemento e o uso sexan limitados. Foi tamén amplamente ensinado enLaos,Vietnam,Camboxa eMongolia.
EnIsrael hai (censo de 1999) ó redor de 750.000 xudeus rusófonos orixinarios de países da antigaURSS e atópanse comunidades de falantes de certo tamaño enNorteamérica. Segundo o censo do ano 2000 uns 4,2 millóns de persoas falan ruso nosEEUU. NaEuropa occidental os grupos máis importantes de falantes de ruso concéntranse enAlemaña.
O 97% dos estudantes en escolas públicas de Rusia son educados só ou principalmente en ruso, así como o 75% en Belarús, 41% en Kazakhstán, 25% na Ucraína, 23% en Kirguizistán, 21% en Moldova, 7% enAzerbaidján, 5 % enXeorxia, 2% enArmenia eTadjiikistán. A escolarización en ruso é tamén aínda posible nasRepúblicas Bálticas, malia os intentos dos gobernos locais por reduci-las materias ensinadas en ruso.
O ruso é, por último, cooficial en sete comunidades daRomanía nas provincias deTulcea eConstanza, onde a minoría doslipovans rusofalantes constitúe o 20% da poboación.
A pesar da estandarización do ruso a partir de1900, especialmente no referente ao vocabulario, existe un gran número dedialectos en Rusia. Algúns lingüistas dividen os dialectos do ruso en dous grupos rexionais principais, o "setentrional" e o "meridional", coaMoscova como zona de transición entre os dous. Outros o dividen en tres grupos: "setentrional", "central" e "meridional", coaMoscova no grupo central. Os dialectólogos recoñecen dentro da Rusia ducias de variedades menores.
Os dialectos do norte teñen como característica máis notoria a pronunciación clara do fonema /o/ en posicións átonas -fenómeno denominado okan'e (оканье)- (mentres que nos acentos do sur -incluíndo Moscova- pasa a pronunciarse /ʌ/). Así mesmo, no acento do sur palatalízase o fonema /t/ en posición final e aspíranse os fonemas /g/, que pasan a ser máis semellantes ao fonema /h/. Estas características danse tamén noucraíno moderno, o que indica a influencia entrámbolos dous.
Entre os primeiros en estuda-la dialectoloxía rusa estivoLomonosov noséculo XVIII. Noséculo XIXVladimir Dal recolleu no seu dicionario o vocabulario dialectal. O estudo polo miúdo dos dialectos do ruso comezou a comezos doséculo XX. Destaca o Atlas dialectolóxico da lingua rusa (Диалектологический атлас русского языка), publicado en tres volumes entre 1986-1989, despois de catro décadas de traballo.
O ruso escríbese coalfabeto ruso (русский алфавит ou русская азбука), variante doalfabeto cirílico (кириллический алфавит ou кириллица). Desde a reforma ortográfica do ano1918 o alfabeto componse de 33 signos: 10 para reproducir as vogais, 21 para as consoantes máis dous signos Ь, Ъ que indican respectivamente a brandura(velarización) ou dureza da consoante anterior.
A táboa seguinte amosa as letras do alfabeto e a súa pronuncia.
Con anterioridade empregáronse tamén outras letras, como por exemplo <ѣ> /ie/ ou /e/, <і> /i/, <ѳ> /f/, <ѵ> /i/ e <ѧ>, que confluíron en <я>. Oyers <ъ> e <ь> indicaban a pronuncia de /ŭ/ e /ĭ/ ultra-curtos ou reducidos, que hoxe son [ɪ], [ɯ] ou [ə̈], [ə̹].
A ortografía do ruso é bastante fonémica, con regularizacións e inconsistencias debidas á morfoloxía, a etimoloxía e a gramática. A maioría das regras ortográficas en vigor introducíronse entre 1880 e 1910. En1918 produciuse unha reforma fundamental e en1956 publicouse o padrón actual. A finais doséculo XX introduciuse unha actualización que non foi ben recibida e que non se ten adoptado formalmente.
A puntuación, que se baseaba no grego bizantino, reformulouse nos séculos XVII e XVIII seguindo os modelos dofrancés e oalemán.
As consoantes danse en parellas diferenciadas entre normal e palatalizada, o que se denomina tecnicamentedura ebranda (as consoantes "duras" moitas veces están "velarizadas").
Девушка пришла (literalmente "Rapaza chegada") tradúcese por "A rapaza chegou".
Пришла девушка (literalmente "Chegada rapaza") tradúcese por "Chegou unha rapaza".
Overbo só ten dúas formas, o presente e o pasado, e catromodos: indicativo, imperativo, xerundio e participio. En presente, o verbo ten seispersoas, suficientemente diferenciadas como para que se prescinda bastante dos pronomes persoais. En pasado, o verbo só ten catro formas: masculino, feminino, neutro e plural, o que significa que os verbos non concordan cos pronomes persoais, senón coas persoas.
O verboser/estar (быть) non existe en presente:
Зто стол (literalmente "Isto mesa") tradúcese por "Isto é a mesa".
Я студент (literalmente "Eu estudante") tradúcese por "Eu son estudante".
A historia da lingua rusa tamén se divide enruso antigo, dos séculos XI ao XVII, eruso moderno.[28]
A xulgar polos rexistros históricos, aproximadamente no ano 1000 d.C. o grupo étnico predominante sobre gran parte da Rusia europea moderna, Ucraína e Bielorrusia era a rama oriental doseslavos, falando un grupo de dialectos estreitamente emparentado. A unificación política desta rexión naRus de Kíiv cara ao ano 880, da que proceden as modernas Rusia, Ucraína e Bielorrusia, estableceu oantigo eslavo oriental como lingua literaria e comercial. Axiña seguiu tras a adopción no ano988 do cristianismo a introdución doantigo eslavo eclesiástico como lingua litúrxica e oficial. Os préstamos ecalcos semánticos dogrego bizantino comezaron a entrar no antigo eslavo oriental e nos dialectos falados nesta época, que á súa vez modificaron tamén o antigo eslavo eclesiástico.[Cómpre referencia]
A diferenciación dialectal acelerouse aproximadamente no1100 despois da ruptura do Rus de Kíiv. Nos territorios das modernas Bielorrusia e Ucraína xurdiu oruteno e na Rusia moderna oruso medieval. Diferenciáronse a partir do século XIII, é dicir, tras a división do territorio entre oGran Ducado de Lituania(1009–1569) e oReino de Polonia (1025-1385) no oeste e as repúblicas feudais independentes deNovgorod e a dePskov, ademais de numerosos pequenos ducados (que pasaron a ser vasalos dostártaros) no leste.[Cómpre referencia]
A lingua oficial en Moscova e Nóvgorod, e máis tarde na crecente Moscovia, era oeslavo eclesiástico, que evolucionou a partir do eslavo eclesiástico antigo e permaneceu comolingua literaria durante séculos, ata oépoca petrina, cando o seu uso limitouse aos textos bíblicos e litúrxicos. O ruso desenvolveuse baixo unha forte influencia do eslavo eclesiástico ata finais do século XVII; despois a influencia investiuse, o que levou á corrupción dos textos litúrxicos.
As reformas políticas dePedro o Grande (Пётр Вели́кий,Pyótr Velíky) foron acompañadas dunha reforma do alfabeto, e lograron o seu obxectivo de secularización e occidentalización. Adoptáronse bloques de vocabulario especializado das linguas da Europa Occidental. Cara a 1800, unha parte importante da alta burguesía falaba a diario francés, e ás veces alemán.[29] Moitas novelas rusas do século XIX, como a deLev Tolstoi (Лев Толсто́й)guerra e a paz, conteñen parágrafos enteiros e mesmo páxinas enteiras en francés sen tradución, supoñíase que os lectores cultos non a necesitarían.[Cómpre referencia] Ao redor de principios do século XVIII, as palabras italianas comezaron a penetrar na lingua rusa, principalmente nos ámbitos da gastronomía, a cociña, a música e as representacións teatrais. Algúns deles sobreviviron na linguaxe moderna: авария[30] (accidente), трель (trino), фонтан (fonte) e outros.
Adóitase considerar que a lingua literaria moderna data da época deAleksandr Pushkin (Алекса́ндр Пу́шкин), no primeiro terzo do século XIX. Pushkin revolucionou aliteratura rusa ao rexeitar a gramática e o vocabulario arcaicos (o chamadoвысо́кий стиль - "estilo elevado") en favor da gramática e o vocabulario propios da lingua falada da época. Incluso os lectores modernos de menor idade poden experimentar só lixeiras dificultades para entender algunhas palabras dos textos de Pushkin, xa que relativamente poucas palabras utilizadas por Pushkin volvéronse arcaicas ou cambiaron de significado. De feito, moitas expresións utilizadas polos escritores rusos de principios do século XIX, en particular Pushkin,Mikhail Lérmontov (Михаи́л Ле́рмонтов),Nikolai Gogol (Никола́й Го́голь),Alexandr Griboiedov (Алекса́ндр Грибое́дов), convertéronse en proverbios ou refráns que se atopan con frecuencia mesmo no fala coloquial rusa moderna.[Cómpre referencia]
As convulsións políticas de principios do século XX e os grandes cambios de ideoloxía política deron ao ruso escrito o seu aspecto moderno tras areforma ortográfica de 1918. As circunstancias políticas e os logros soviéticos en materia militar, científica e tecnolóxica (especialmente acosmonautautica), deron o ruso un prestixio mundial, especialmente durante mediados do século XX.[Cómpre referencia]
Durante o período soviético, a política cara ás linguas dos demais grupos étnicos fluctuó na práctica. Aínda que cada unha das repúblicas constituíntes tiña a súa propia lingua oficial, o papel unificador e o status superior reservábanse ao ruso, aínda que non foi declaradolingua oficial ata 1990.[31] Tras aruptura da URSS en 1991, varios dos novos estados independentes fomentaron as súas linguas nativas, o que investiu en parte o status privilexiado do ruso, aínda que o seu papel como lingua do discurso nacional postsoviético en toda a rexión continuou..[Cómpre referencia]
A lingua rusa no mundo diminuíu despois de 1991 debido ao colapso da Unión Soviética e a diminución do número derusos no mundo así como a diminución da poboación total en Rusia (onde o ruso é o idioma oficial), con todo[Cómpre clarificar] desde entón investiuse esta tendencia.[32][33][34]
Estimacións recentes do número total de falantes de ruso
Fonte
Falantes nativos
Rango nativo
Total de falantes
Clasificación total
G. Weber, "Top Languages", Language Monthly, 3: 12–18, 1997, ISSN 1369-9733
160,000,000
8
285,000,000
5
World Almanac (1999)
145,000,000
8 (2005)
275,000,000
5
SIL (2000 WCD)
145,000,000
8
255,000,000
5–6 (empatado co árabe)
CIA World Factbook (2005)
160,000,000
8
Segundo datos publicados en 2006 na revista "Demoskop Weekly" polo subdirector de investigación do Centro de Investigación Sociolóxica doMinisterio de Educación e Ciencia (Rusia) A. L. Arefyev[35] a lingua rusa está a perder gradualmente a súa posición no mundo en xeral, e en Rusia en particular.[33][36][37][38] En 2012, A. L. Arefyev publicou un novo estudo "A lingua rusa a finais dos séculos XX e XXI", no que confirmou a súa conclusión sobre a tendencia ao enfraquecemento da lingua rusa tras o colapso da Unión Soviética en varias rexións do mundo (conclusións publicadas en 2013 na revista "Demoskop Weekly").[32][39][40][41] Nos países da antigaUnión Soviética a lingua rusa estaba a ser substituída ou utilizada xunto coas linguas locais.[32][42] Actualmente, o número de falantes de ruso no mundo depende do número derusos no mundo e da poboación total de Rusia.[32][33][34]
Evolución da proporción de rusoparlantes no mundo (evaliación Aref'eva 2012)[32][41]:387
Ano
poboación, en todo o mundo
millóns
poboación Imperio ruso, Unión Soviética e Federación Rusa,
Все люди рождаются свободными и равными в своем достоинстве и правах. Они наделены разумом и совестью и должны поступать в отношении друг друга в духе братства.
Vse lyudi rozhdayutsya svobodnymi i ravnymi v svoyem dostoinstve i pravakh. Oni nadeleny razumom i sovest'yu i dolzhny postupat' v otnoshenii drug druga v dukhe bratstva.
Artigo 1 daDeclaración Universal dos Dereitos Humanos en galego traducido desde o castelan:[44]
Todos os seres humanos nacen libres e iguais en dignidade e dereitos e, dotados como están de razón e conciencia, deben comportarse fraternalmente os uns cos outros.
↑Magocsi, Paul Robert (1996). "Language and National Survival".Jahrbücher für Geschichte Osteuropas44 (1) (Franz Steiner Verlag). pp. 83–85.JSTOR41049661.
↑"Russian". Ethnologue. Consultado o 19 de outubro do 2022.
↑8,08,1"Russian".Universidade de Toronto. Consultado o 19 de outubro do 2022.O ruso é a máis estendida das linguas eslavas e a lingua nativa máis grande de Europa. De grande importancia política, é unha das linguas oficiais das Nacións Unidas, polo que é unha área natural de estudo para os interesados na xeopolítica.
↑Wakata, Koichi."My Long Mission in Space".JAXA. Consultado o 19 de outubro do 2022.The official languages on the ISS are English and Russian, and when I was speaking with the Flight Control Room at JAXA's Tsukuba Space Center during ISS systems and payload operations, I was required to speak in either English or Russian.
↑"Official Languages". Nacións Unidas. Consultado o 19 de outubro do 2022."Hai seis linguas oficiais na ONU. Estes son árabe, chinés, inglés, francés, ruso e español. A correcta interpretación e tradución destes seis idiomas, tanto de forma oral como escrita, é moi importante para o traballo da Organización, porque iso permite unha comunicación clara e concisa sobre cuestións de importancia mundial".
↑Waterson, Natalie (1955). "The Turkic Languages of Central Asia: Problems of Planned Culture Contact by Stefan Wurm".Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London17 (2). pp. 392–394.ISSN0041-977X.JSTOR610442.doi:10.1017/S0041977X00111954.
↑Nakhimovsky, A. D. (2019). The Language of Russian Peasants in the Twentieth Century: A Linguistic Analysis and Oral History. United Kingdom: Lexington Books. (Chapter 1)
↑Nakhimovsky, A. D. (2019). The Language of Russian Peasants in the Twentieth Century: A Linguistic Analysis and Oral History. United Kingdom: Lexington Books. (p.2)
↑Лопатин В. В., Улуханов И. С. (2005). "Восточнославянские языки. Русский язык".Языки мира. Славянские языки. М.:Academia. pp. 448–450.ISBN978-5-87444-216-3.
↑Matthews, W. K. (2013).The structure and development of Russian (First paperback ed.). Cambridge. pp. 112–113.ISBN9781107619395.
