Alingua groenlandesa[3][4] (kalaallisut), tamén chamadaesquimó-groenlandés ougroenlandés-inuktitut, é unhalingua esquimó-aleutiana falada enGroenlandia e que está estreitamente relacionada con algúns idiomascanadenses como oinuktitut. O groenlandés, ao igual que as linguas coas que está emparentada, é de carácter altamentepolisintético eergativo. Case non ten palabras compostas.
No ano 2007 era falada por máis de 57.000 persoas, o que supón un número maior que o de todos os falantes das demais linguas esquimó-aleutianas xuntas. É a lingua oficial deGroenlandia, onde odinamarqués ten un estatuto semi-oficial.[5]
Existen tres dialectos principais do groenlandés:
- Groenlandés oriental (Tunumiisut).
- Groenlandés occidental (Kalaallisut), é o máis importante dos dialectos.
- Groenlandés setentrional (Inuktun), falado preto da cidade deQaanaaq (Thule), é máis semellante aoinuktitut canadense.
O groenlandés diferenza dous tipos de palabras abertas:substantivos everbos. Cada categoría subdivídese en palabrastransitivas eintransitivas. Distínguense catro persoas: 1ª, 2ª, 3ª e 3ª reflexiva; dous números: singular e plural (non hai dual como no esquimó); oito tempos: indicativo, participial, imperativo, optativo, subxuntivo pasado, subxuntivo futuro e subxuntivo habitual; dez casos: absolutivo, ergativo, ecuativo, instrumental, locativo, allativo, ablativo e perlativo. Para algúns nomes (nominativo e acusativo) os verbos teñen unha inflexión bipersonal para o suxeito e o obxecto (distinguidas por persoa e número). Os substantivos transitivos levan inflexión posesiva.
Como comparativa co esquimó, que en groenlandés éinuttut, unha das palabras máis característica do inuktitut éiglú, que en groenlandés se escribeillu.
a, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v
En contraste coaslinguas esquimó-aleutianas doCanadá, o groenlandés escríbese coalfabeto latino e non cosilabario esquimó. Un carácter especial, a letraKra (ĸ), empregouse exclusivamente en groenlandés até que unha reforma ortográfica substituíuna pola letraq.
Inuit tamarmik inunngorput nammineersinnaassuseqarlutik assigiimmillu ataqqinassuseqarlutillu pisinnaatitaaffeqarlutik. Silaqassusermik tarnillu nalunngissusianik pilersugaapput, imminnullu iliorfigeqatigiittariaqaraluarput qatanngutigiittut peqatigiinnerup anersaavani.
Todos os seres humanos nacen libres e iguais en dignidade e dereitos e, dotados como están de razón e conciencia, débense comportar fraternalmente uns cos outros.
