A súa familiacatólica era ben coñecida na vila natal, onde rexentaron a tabernaThe Red Halbert durante varias xeracións. Ao mesmo que o seu máis famoso contemporáneoRembrandt van Rijn, Jan Steen asistiu áEscola Latina de Leiden. Foi educado pictoricamente porNicolaes Knupfer (1603-1660), un pintor alemán especializado en escenas históricas e figurativas, enUtrecht. A influencia de Knupfer pode atoparse nos usos compositivos e na cor. Outra fonte de inspiración foiAdriaen van Ostade (1610 -1685), pintor de escenas rurais e de interior, que vivía enHaarlem. Descoñécese se Steen estudou con Ostade.
En1648 Jan Steen entrou naSint Lucas Guild (Confraría de San Lucas) de pintores en Leiden, mais axiña se converteu no axudante do renomeado pintor paisaxistaJan van Goyen (1596-1656), trasladándose á súa casa da Bierkade naHaia. O3 de outubro de1649 casou coa filla de Jan van Goyen, Margriet, con quen tivo sete fillos. Steen traballou co seu sogro ata1654, ano no que se trasladou aDelft, onde abriu a cervexaríaDe Roscam, sen grande éxito. Viviu enWarmond de1656 a1660 e enHaarlem desde1660 ata1670, período no que foi especialmente produtivo. En 1670, logo do pasamento da súa muller en1669 e do seu pai en 1670, Steen regresou a Leiden, onde permaneceu o resto da súa vida. En abril de1673 casou de novo, con Maria van Egmont, que lle deu un outro fillo. En1674 foi presidente da Sint Lucas Guild. Faleceu en Leiden en1679 e foi enterrado na tumba familiar na Pieterskerk.
Steen é un dos pintores máis apreciados doBarroco holandés, ata o punto que hai quen pensa que a súa fama só foi superada porRembrandt eVermeer. Foi un autor prolífico; estímase que pintou uns 800 cadros, dos que subsisten arredor de 350. Con frecuencia os membros da súa familia posaron como modelos. Nos seus varios autorretratos adoitou representarse modestamente.
Un dos asuntos preferidos de Steen foron as “escenas de xénero”, nas que monta un ambiente vivaz e desordenado, cheo de nenos barulleiros. Porén, era un mestre pintando meniños.
Outro dos seus temas preferidos era o do médico que visita unha muller doente; son polo menos vinte os lenzos seus en que representa este tema. A dona é case sempre nova e apática, e de seguro o seu mal é de amores.
Outros cadros están dedicados a representacións eróticas, ás veces en forma de farsa e noutros casos en forma tráxica. No entanto, os temas paisaxísticos son escasos e sempre con temas rurais.
Non abunda nas composicións relixiosas nin mitolóxicas.