Ohome peixe é un ser damitoloxía galega que cruza a diario as correntes dorío Miño por ondaLugo, montado nunha arca e vestido cun gorro vermello na cabeza. Crese que ten relación cosxacios ou os xenios de auga e comparten con eles algunhas características.[1]
O párroco deVilar de Ortelle (enPantón, Lugo) escribiu en1929 que oshomes peixe eran xacios e xacias do Miño, e recolleu dos vellos deSernande (outro lugar de Pantón) xuraban telos vistos no porto.
Os homes peixe teñen parentesco costritóns da mitoloxía clásica, osmer-menbritánicos (que son de mar), osmerrowsirlandeses (de dentes verdes e os brazos curtos como aletas), osneckersneerlandeses, osdaione-maraescoceses, oshavman escandinavos e osnökke nórdicos (de sombreiro verde).
Existen tamén unshomes mariños que son similares ós anteriores pero que viven no mar. De cando en vez suben a terra e violan as mulleres, que dan a luz uns meniños coma humanos pero con escamas e unha evidente tendencia a ir ás augas. Contan os mariñeiros deCorme (enPonteceso, A Coruña) que hai covas ou furnas, como as de Osmo ou a da Anca (esta enSada), nas que se poden escoitar tristes lamentos. Din que ninguén se debe achegar a elas porque podería perder a alma.
Cuba engade que o mesmísimoPadre Feijoo (noséculo XVIII) admitía a existencia desta caste de homes, de río e mariños; e recolle queJerónimo del Hoyo escribira noséculo XVII que nas praias daCoruña se viron estes seres, a modo de peixes con figura humana, espiñas negras e delgadas na cabeza, peito e costas e as mans e os pés un pouco tortos de tanto nadar. Tanto asemellaban ser un home que houbo quen, pensando que se trataba dun afogado ó velo flotando na auga, quixo subilo a bordo, pero o corpo mergullouse ó achegarse a el. Crían os mariñeiros que a súa presenza agoiraba abundancia desardiña. E contaban que algún destes seres intentou subirse a algún barco, aínda que volveu a mergullarse ó ver os xestos de medo que mostraban os tripulantes.Pérez Constanti non creu nesta identificación e aseguraba que se trataba defocas comúns ou algún tipo de peixe.
