As persoas nacidas en Guam soncidadáns estadounidenses pero non teñendereito a voto naseleccións presidenciais dos Estados Unidos mentres residen en Guam e os delegados de Guam naCámara de Representantes dos Estados Unidos non teñen voto no pleno. Os indíxenas guamaneses son oschamorus, coñecidos historicamente comochamorros, que están relacionados cos pobosaustronesios de Indonesia, asFilipinas,Malaisia,Taiwán,Micronesia ePolinesia. En 2022, a poboación de Guam era de 168.801 habitantes. Os chamoros son o grupo étnico máis numeroso, pero unha minoría na illa multiétnica. O territorio abarca 540 km² e ten unha densidade de poboación de 299 hab/km². O pobo Chamoro asentouse na illa hai aproximadamente 3.500 anos. O explorador portuguésFernão de Magalhães, mentres estaba ao servizo de España, foi o primeiro europeo en visitar a illa o 6 de marzo de 1521. Guam foi colonizada porEspaña en 1668. Entre os séculosXVI eXVIII, Guam foi unha escala importante para osgaleón de Manila españois. Durante aGuerra hispano-estadounidense, os Estados Unidoscapturaron Guam o 21 de xuño de 1898. Segundo oTratado de París, asinado o 10 de decembro de 1898, España cedeu Guam aos Estados Unidos a partir do 11 de abril de 1899.
A antiga sociedade Chamorro tiña catro clases: "chamorri" (xefes), "matua" (clase alta), "achaot" (clase media) e "mana'chang" (clase baixa).: 20-21 Osmatua estaban situados nas aldeas costeiras, o que significaba que tiñan o mellor acceso aos caladoiros, mentres que osmana'chang situábanse no interior da illa.Matua emana'chang de cando en cando comunícanse entre si, e osmatua a miúdo usaban osachaot como intermediarios. Tamén houbo "makåhna" (similar aos xamáns), hábiles en curación e medicina. A crenza nos espíritos dos antigos Chamorros chamada "Taotao mo'na" aínda persiste como un remanente da cultura preeuropea. A súa sociedade organizouse en clansmatrilineais.: 21
Pedras Latte son piares de pedra que se atopan só nas Illas Marianas, son un desenvolvemento recente na sociedade Chamorro previa ao contacto. As pedras latte usáronse como unha base sobre a cal construíronse cabanas con teito de palla.: 26 As pedras Latte consisten nunha base en forma de pedra calcaria chamadahaligi e cun remate , outåsa, feito a partir dun cerebro grande de coral ou pedra calcaria, colocada na parte superior.: 27-28 Unha posible fonte para estas pedras, oRota Latte Stone Quarry, foi descuberta en 1925 enRota.: 28
O primeiro europeo en viaxar a Guam foi o navegante portuguésFernão de Magalhães, navegando para oRei de España, cando avistou a illa o6 de marzo de1521, durante a circunnavegación do globo da súa frota.: 41-42 Cando Magalhães chegou a Guam, foi recibido por centos de pequenas canoas que parecían estar voando sobre a auga, debido á súa considerable velocidade. Estas canoas estabilizadoras chamáronseProas, e deron lugar a que Magellan nomease a GuamIslas de las Velas Latinas.Antonio Pigafetta (un dos 18 orixinais de Magalhães) dixo que o nome era "Illa de Velas", pero tamén escribe que os habitantes "entraron nos barcos e roubaron todo o que puideron", incluíndo "o pequeno barco que estaba suxeito á popa do buque insignia."[13]:129 "Esas persoas son pobres, pero enxeñosas e moi ladroas, polo que chamamos a esas tres illasIslas de los Ladrones ("Illas dos ladróns"). ": 131
Malia a visita de Magalhães, Guam non foi reclamado oficialmente por España ata o26 de xaneiro de1565, polo xeneralMiguel López de Legazpi.: 46 De 1565 a 1815, Guam e as Illas Marianas do Norte, foron o único posto de avanzada español no océano Pacífico ao leste deFilipinas, foi unha importante parada de descanso para osgaleóns de Manila, unha frota que cubría a ruta comercial do Pacífico entreAcapulco eManila.: 51 Para protexer estas frotas do Pacífico, España construíu varias estruturas defensivas que aínda se manteñen en pé hoxe en día, comoFuerte Nuestra Señora de la Soledad enUmatac. Guam é o segmento maior deMicronesia, as illas maiores entre a illa deKyūshū (Xapón),Nova Guinea, asFilipinas e asillas Hawai.
A colonización española comezou o15 de xuño de1668, coa chegada deDiego Luis de San Vitores ePedro Calungsod, quen estableceron a primeiraigrexa católica: 64 As illas formaban parte dasIndias Orientais Españolas gobernadas desde Filipinas, que á súa vez formaban parte doVicerreinado de Nova España con sede naCidade de México. Outros recordatorios da época colonial inclúen o antigo Palacio do Gobernador naPraza de España e a Ponte de España, ambos enHagatña. A Catedral de GuamDulce Nombre de Maria inaugurouse formalmente o2 de febreiro de1669, do mesmo xeito que o Real Colexio de San Juan de Letran.: 68 Guam, xunto co resto dasIllas Marianas eIllas Carolinas, foron tratados como parte da colonia española en Filipinas. Aínda que a cultura Chamorra da illa ten raíces indíxenas, as culturas de Guam e as Marianas do Norte teñen moitas similitudes coa cultura española debido a tres séculos de dominio español.
Guerras intermitentes que duraron desde o23 de xullo de1670 ata xullo de1695, máis ostifóns de1671 e1693, e en particular a epidemia devaríola de1688, reduciron a poboación de Chamorro de 50.000 habitantes a menos de 5.000.:86 Precipitado pola morte deQuipuha, e o asasinato do pai San Vitores e Pedro Calungsod polo xefe rebelde localMatapang, as tensións levaron a unha serie de conflitos. O Capitán Juan de Santiago iniciou unha campaña para conquistar a illa, que foi continuada polos sucesivos comandantes das forzas españolas.:68-74
Logo da súa chegada en1674, o Capitán Damian de Esplana ordenou o arresto dos rebeldes que atacaron a poboación de certas cidades. As hostilidades eventualmente levaron á destrución de vilas como Chochogo, Pepura, Tumon, Sidia-Aty, Sagua, Nagan e Ninca.:74-75 A partir de xuño de1676, o primeiro gobernador español de Guam, o capitán Francisco de Irrisarri e Vinar, controlou os asuntos internos máis estritamente que os seus predecesores, a fin de frear as tensións. Tamén ordenou a construción de escolas, estradas e outras infraestruturas.:75-76 Máis tarde, o capitán José de Quiroga chegou en1680 e continuou algúns dos proxectos de desenvolvemento iniciados polos seus predecesores. Tamén continuou a procura dos rebeldes que asasinaran o pai San Vitores, o que deu como resultado campañas contra os rebeldes que se ocultaban nalgunhas illas, que eventualmente levaron á morte de Matapang, Hurao e Aguarin.:77-78 Quiroga levou algúns nativos das illas do norte a Guam, ordenando á poboación que vivise nunhas poucas vilas grandes.: 78-79 Estes incluían a Jinapsan, Umatac, Pago, Agat e Inarajan, onde construíu varias igrexas.:79 En xullo de1695, Quiroga completara a conquista de Guam, Rota, Tinian e Aguigan.:85
O26 de febreiro de1767,Carlos III de España emitiu un decreto confiscando a propiedade dosxesuítas desterrándoos de España e as súas posesións.:101 Como consecuencia, os pais xesuítas en Guam partiron o2 de novembro de1769, na goletaNuestra Señora de Guadalupe, abandonando as súas igrexas, reitorías e ranchos.:102-103 A chegada do Gobernador Don Mariano Tobias, o15 de setembro de1771, trouxo reformas agrícolas, incluíndo poñer terras a disposición dos insulares para cultivar, alentou o desenvolvemento da cría de gando, cervos e búfalos importados de Manila, burros e mulas deAcapulco, construíu muíños de algodón e salinas, escolas públicas gratuítas, e a primeira milicia de Guam.:107-109 Máis tarde, foi transferido a Manila en xuño de 1774.: 113
Logo dasGuerras Napoleónicas, moitas colonias españolas no Hemisferio Occidental independizáranse, cambiando a dependencia económica de Guam deMéxico ásFilipinas.: 144 Don Francisco Ramón de Villalobos, quen se converteu en gobernador en 1831, mellorou as condicións económicas, incluída a promoción do cultivo de arroz e o establecemento dun hospital de leprosos.:148-149
Un devastador tifón golpeou a illa o10 de agosto de1848, seguido dun gran terremoto o25 de xaneiro de1849, que resultou en moitos refuxiados dasIllas Carolinas, vítimas dotsunami resultante.:151 Despois de que unha epidemia de varíola matase 3.644 persoas de Guaiana en 1856, permitiuse aos carolinos e xaponeses establecerse nas Marianas.:157 Guam recibiu dezanove filipinos prisioneiros logo do seu erradomotín de Cavite de 1872.:160
Guerra hispano-estadounidense e segunda guerra mundial
A consecuencia da derrota de España naGuerra hispano-estadounidense, foi cedida aosEstados Unidos en1898 (desde esa época comezouse a usar o nome abreviado "Guam") Ata 1898 o nome oficial da illa foiGuaján (acorde coa pronuncia que representa a actual grafía en chamorro). Á diferenza do resto dasIllas Marianas, foron conservadas por España (e vendidas no ano seguinte aAlemaña).Capturada poloXapón en1941, foi recuperada polos estadounidenses tras unha batalla que durou do21 de xullo ao10 de agosto de1944.
En 1950 concedeuse á illa un réxime de autonomía interna, á vez que os habitantes de Guam obtiñan a cidadanía estadounidense.
Cunha situación estratéxica no Pacífico, as instalacións do exército son unhas das máis importantes de todo o océano. Tras o peche das bases enFilipinas, tanto aArmada como aForza Aérea foron trasladadas para esta illa.
En agosto de 2017,Corea do Norte advertiu que podería lanzar mísiles balísticos de alcance medio en augas dentro de 29 a 38 km. de Guam, logo dun intercambio de ameazas.[14][15] entre os gobernos deCorea do Norte e dosEstados Unidos.
Félix Pérez Camacho está á cabeza do executivo da illa. Guam é un Territorio dos Estados Unidos desde1898. Os habitantes da illa escollen as súas autoridades locais e non teñen dereito de votar polas federais.
Sitúase a tres cuartos do camiño entreHawai eFilipinas. O porto máis importante é o deSan Luís de Apra na costa occidental da illa.
A illa de Guam ten 50 km de longo e entre 6 a 19 km de largo, tres cuartos do tamaño deSingapur. A illa experimenta terremotos ocasionais debido a súa localización no bordo occidental daPlaca do Pacífico e preto daPlaca do Mar de Filipinas. Nos últimos anos, os terremotos con epicentros preto de Guam tiveron magnitudes que van desde 5.0 a 8.7 graos. Ao contrario do volcánAnatahan nasIllas Marianas do Norte, Guam non é volcanicamente activo, aínda que é de orixe volcánica. Con todo, debido á súa proximidade con Anatahan,vog (é dicir, o smog volcánico) ocasionalmente afecta a Guam.[16]
Un arrecife de coral rodea a maior parte de Guam, e a meseta de pedra calcaria proporciona a fonte da maior parte da auga doce da illa. Os cantís costeiros dominan o norte, mentres que o extremo sur da illa é montañoso, con outeiros máis baixos no medio.
Ten clima tropical, cunha estación seca de xaneiro a xuño. As temperaturas de Guam están ao redor de 21 °C durante case todo o ano, e cada ano caen de media 2.180 mm de choiva.
Depende do orzamento militar así como doturismo. Esta última industria creceu espectacularmente nos últimos vinte anos, con máis dun millón de visitantes por ano, principalmente xaponeses. Case todos os bens industriais e de materias primas son importados.
Etnicamente a illa está ocupada maioritariamente porchamorros (47%) efilipinos (25%), sendo os brancos un 10% e o resto xaponeses, chineses ecoreanos.
A pesar de que unha gran poboación de Guam posúe apelidoespañol, alingua castelá é falada só por uns 2.000 habitantes desta área insular que depende dosEstados Unidos. As linguas oficiais son o inglés e ochamorro, de base austronesia ou malaio-polinesia e con superestratocastelán. A taxa de fecundidade é de 4 fillos por muller e a relixión maioritaria é acatólica.
Guam é caracterizada polos seus bosques de pedracalcaria e unha altabiodiversidade, que inclúe diversas especiesendémicas. A súaflora é exuberante e o clima que favorece unha ampla variedade deecosistemas, dearrecifes de coral atéselvas húmidas. A introdución de especies invasoras cambiou drasticamente o equilibrio ecolóxico da illa.[19] Ascobras arbóreas marróns foron introducidas accidentalmente nosanos 40 e dende entón devoraronaves nativas, provocando a extinción de moitas delas. A ausencia de aves tivo unefecto dominó, afectando apolinización e a dispersión desementes, o que a súa vez afectou á rexeneración dosbosques e permitiu un grande aumento da poboación dearañas.
A densidade de arañas en Guam é moito maior que nasillas veciñas, especialmente durante a estación seca. Asarañeiras forman unha "rede de redes" que abrangue grandes áreas forestais, que parecen estar permanentemente cubertas por elas.[20]
↑"Home page of the Anahatan volcano".USGS-CNMI, 8 de novemro de 2007. Consultado o 8 de novembro de 2007 from"Archived copy". Arquivado dendeo orixinal o 13 de outubro de 2007. Consultado o2007-11-08..
_(Polynesia_centered).svg%26amp%3blang%3dgl)
.svg)
