Europa (pronunciación (axuda·info)) é un doscontinentes que conforman osupercontinenteeurasiático, situado entre osparalelos 35º 30’ e 70º 30’ delatitude norte. Europa é unha das grandes penínsulas deEurasia (segundo como se considere, a maior delas), á que de forma convencional e por motivos históricos considérase uncontinente propio, e pertence a súa aEurafrasia. De forma convencional e por motivos histórico-culturais é considerada uncontinente, tras a delimitación realizada polo xeógrafo rusoVasili Tatíshchev quen desexaba sinalar a pertenza deRusia a Europa e aAsia.[1]
Asfronteiras de Europa e a súa poboación son obxecto de controversia, xa que o termo continente pode referirse a un ben cultural e político ou a distinciónsfisiográficas.Andreas Kaplan describe a Europa como «unha máxima diversidade cultural nunha superficie xeográfica mínima».[2]
Europa é o segundo continente máis pequeno en termos de superficie. Abarca 10 530 751 quilómetros cadrados ou o 2 % da superficie do mundo e ao redor de 6,8 % do total das terras emerxidas. Alberga un gran número de estados soberanos, cuxo número exacto depende da definición da fronteira de Europa, así como da exclusión ou inclusión de estados parcialmente recoñecidos. De todos os países europeos,Rusia é o maior en superficie (ao mesmo tempo en que é o estado soberano recoñecido internacionalmente máis extenso do mundo), mentres que aCidade do Vaticano é o máis pequeno (ao mesmo tempo en que é o estado soberano e internacionalmente recoñecido máis pequeno do mundo). Europa é o cuarto continente máis poboado despois deAsia,África eAmérica, cunha poboación de 740 813 959 (ano 2015) ou ao redor do 10.03 % da poboación mundial.[4]
ORenacemento cos seus consecuenteshumanismo,arte eciencia, ademais daexploración levaron ao "vello continente", e finalmente ao resto do mundo, áIdade Moderna. A partir deste período as nacións europeas desempeñan un papel preponderante nos asuntos mundiais, desde o século XVI en diante especialmente, despois do comezo dacolonización. Nos séculos XVII e XVIII, as nacións europeas controlaron a maior parte deÁfrica,América, e gran parte deAsia, e posteriormente taménOceanía.
ARevolución Industrial, que comezou noReino Unido no século XVIII, deu lugar a un cambio radical nos ámbitos económico, cultural e social en Europa Occidental, e posteriormente no resto do mundo.
Europa de acordo cunha definición amplamente aceptada A extensión sobre territorio asiático de Estados europeos Territorios considerados europeos por razóns histórico-culturaisMapa de T en O do ano 623, impreso en 1472, onde Europa aparece como unha das tres seccións do mundo, xunto a Asia e África, rodeadas por un océano circular.
Nas obras deHomero, Ευρώπη é só a raíña mitolóxica deCreta e non unha denominación xeográfica, con todo, o (así chamado)Himno homérico a Apolo (250-251) usa o termo para referirse á parte continental deGrecia, por oposición aoPeloponeso e ás illas.Hesíodo, na conclusión da súaTeogonía (verso 964) alude a "os continentes" pero sen precisar os seus nomes, con todo dubídase que devandita pasaxe pertenza a este autor. Máis tarde, desde o ano 500 a. C. o seu significado refírese a toda a terra ao oeste domar Exeo. EnHeródoto Europa é o maior dos continentes, estendéndose ao norte doMediterráneo desde asColumnas de Hércules doestreito de Xibraltar ata máis aló dorío Indo.
Desde aépoca helenística, considerouse a Europa como o territorio situado ao norte do Mediterráneo, o Helesponto (Dardanelos), a Propóntide (mar de Mármara) e oBósforo, sendo o río Tanais (Don) a súa fronteira nororiental. AsíVarrón[6] considera que o mundo pode ser dividido a partir do Bósforo, as terras situadas ao norte deseestreito corresponderían a Europa. A pesar diso o termo non tivo entón ningunhaconnotación política, de feito existiu, desde o século IV, unhaprovincia romana chamada Europa como unha subdivisión menor daprovincia romana deTracia,[7] na cal estivo incluídaConstantinopla. Europa, no sentido literario ou soamente xeográfico, correspondía a unha das tres partes do mundo, separada deÁfrica porXibraltar, e deAsia polo río Don.Flavio Xosefo, cuxa obra influíu nas concepcións medievais, agregaba que fora outorgada porNoé ao seu filloXafet.
Ata finais domedioevo mantivéronse estas fronteiras de Europa, pero a medida que se ampliaba o mundo coñecido polos europeos, resultaba insuficiente. Foi o xeógrafo suecoPhilip Johan von Strahlenberg quen, cara a 1730, propuxo fixar o límite oriental do continente nosmontes Urais, proposta acollida de bo grado polamonarquía rusa.Ata o século XVI o termo Europa non era de uso xeral, preferíase referirse a ela como "A Cristiandade". Esta expresión, desde oRenacemento e aReforma protestante, comezou a ser substituída polo nome propio do continente, con menos connotacións confesionais-culturais e tendo en conta a invasión e ocupación turca de gran parte dosBalcáns.
Actualmente, Europa pode ser usada tanto de maneira ampla, para designar a península máis occidental deEurasia, como dun modo máis restrinxido; os estados membros daUnión Europea. Tamén se utiliza para aludir a unha serie de nacións que comparten unha identidade cultural común á cal se cualifica de "europea". Neste sentido é como o utiliza oConsello de Europa de cuxos 49 países membros só 27 pertencen á Unión Europea e a pertenza deTurquía, país que maioritariamente se sitúa xeograficamente en Asia.[8] Doutra banda, os habitantes dalgunhas illas europeas; especialmenteIrlanda ou oReino Unido, pero taménEscandinavia, refírense á Europa continental como "o Continente".[9]
Tradicionalmente asóciase a orixe do topónimoEuropa cun personaxe damitoloxía grega. En efecto,Europa (ΕυρώπηEurṓpē engrego) era filla deAxenor e deTelefasa, irmá deCadmo, unha princesafenicia. Cando estaba a sedivertir coas súas compañeiras na praia,Zeus observouna e acabou namorándose dela. Zeus transformouse nuntouro branco, tan manso, que Europa se achegou a el, puxo flores sobre o seu pescozo e finalmente atreveuse a montalo; entón, Zeus levantouse e cruzou o mar, levándoa áilla de Creta, onde Europa deu a luz aMinos e a Sarpedón, co cal regresou a Asia. Do nome desta muller proviría o do continente.
A análise máis estendida desta palabra considéraa como unha composición das palabras gregas εὖρος («ancho») e ὤψ («vista, ollo»), pero trátase sen dúbida dunha etimoloxía popular. Moitos lingüistas pensan que Europa provén da raízsemíticaʔrb (“ hrb”), que significa «poñerse o sol» (Occidente);irib enasirio,ereb enarameo, propoñéndose a forma*ʔurūbā como a denominación orixinal das «terras occidentais».[10] Desde unha perspectiva asiática ou medio-oriental, osol ponse efectivamente en Europa, a terra ao oeste. Aínda cando esta sexa a etimoloxía máis aceptada na actualidade, algúns investigadores como M. L. West sostiveron que «fonoloxicamente, a coincidencia entre o nome de Europa e calquera das formas semíticas do vocábulo, é moi pobre».[11]
A maior parte das linguas utilizan palabras derivadas deEuropa para referirse ao continente. Enchinés, por exemplo, emprégaseŌuzhōu (歐洲), que é unha abreviatura do nome transliterado;Ōuluóbā zhōu (歐羅巴洲). Con todo, nalgunhaslinguas túrquicas utilízase o termoFrangistán ('Terra dos Francos') de maneira coloquial, aínda que o nome "oficial" do continente sexaAvrupa ouEvropa.[12]
Europa é o segundo continente máis pequeno da Terra trasOceanía, ten unha extensión de 10 530 751km², representando o 7 % das terras emerxidas.
Falando estritamente en termos de cienciaxeográfica contemporánea, Europa, como Oceanía, deixan de estar categorizadas como continentes e son consideradasmacro-unidades xeográficas (MUX), como pode serAmérica do Norte eAmérica do Sur; xa que en efecto, no caso de Europa esta macrounidade xeográfica é unha prolongación occidental do continente eurasiático. Caracteriza a Europa, tanto no xeográfico (con moita incidencia no climático como na súaxeografía humana), a elevada cantidade media de costas marítimas e oceánicas debida á presenza de abundantes penínsulas, golfos, mares interiores e illas. Isto e o influxo dacorrente do Golfo e a proximidade dos desertos cálidos de África e Asia determinan que en Europa prepondere, a pesar das latitudes, unclima temperado excepcionalmente benigno para a habitabilidade humana. Por outra banda a abundancia de costas e hidrovías permitiu e permite o tránsito de poboacións e logo o seu establecemento desde fins doplistoceno (cando osHomo sapiens substituíron osHomo neandertalensis).
Rexións bioxeográficas de Europa.
Tamén é Europa, se a consideramos de modo tradicional como un continente, o continente máis chairo, cunha altura media de 230 metros. A máxima expresión destasplanicies é agran chaira do norte, que se estende 2000 km desde as costas atlánticas francesas ata os montes Urais, a fronteira física máis oriental con Asia. Os puntos máis altos son omonte Elbrus (Rusia) na Europa oriental (5642 m), oShkhara (Xeorxia) (5204 m) e oMont Blanc (Italia-Francia) na Europa occidental (4807 m).
Ao sur, Europa está separada docontinente africano polomar Mediterráneo, fronteira que se reduce a uns poucos quilómetros noestreito de Xibraltar, ao sueste os límites con Asia tamén están dados polo Mediterráneo e os seus mares subsidiarios, omar de Mármara e omar Negro. Aínda que se observa, o mar Mediterráneo e a súa conca máis que un límite (segundo os momentos históricos) é un nexo de unión cos outros "continentes" (as macrounidades xeográficas de Asia e África), resultando os verdadeiros límites culturais e étnicos as extensas rexións desérticas que se sitúan alén do Mediterráneo. Considerando aIslandia como parte de Europa e aGroenlandia como parte de América, pódese observar que as distancias entre Europa e o continente americano son tamén bastante exiguas.
Entre os golfos de Europa destacan ogolfo de Biscaia (Francia e España), o deCádiz (España e Portugal), o deDardanelos e o doBósforo (Turquía), o deMessina (Italia) e o deOresund (Dinamarca e Suecia), entre outros.
As súas principais penínsulas son aEscandinava (Suecia, Noruega),ibérica (España, Portugal, Andorra e Xibraltar),itálica (Italia, San Mariño e Cidade do Vaticano),balcánica (Grecia, Albania, Bulgaria, Macedonia do Norte, Serbia, Croacia, Montenegro, Bosnia-Herzegovina, Eslovenia e Rumania); ademais das penínsulas deKola (Rusia),Xutlandia (Dinamarca),Bretaña (Francia) eCrimea (Rusia).
As súas principais illas son Gran Bretaña, Islandia e Irlanda.
Oclima de Europa é de naturezatépeda econtinental cunclima marítimo que predomina nas costas occidentais e unclima mediterráneo ao sur. Ocontinente europeo é unha zona tépeda na súa maior parte. O seu clima non só varía de norte a sur senón tamén de oeste a leste debido ás correntes de aire polar mariño e polar continental e, con menor intensidade, das masas de aire tropical marítima e tropical continental.
O clima europeo está fortemente condicionado polacorrente do Golfo, a cal quenta a rexión occidental europea a niveis moitos máis altos que en latitudes similares noutros continentes. A Europa occidental é oceánica, mentres que a Europa oriental é máis continental e máisárida. Na Europa occidental distínguensecatro estacións, mentres que na Europa meridional ten unhaestación seca e unhaestación húmida. O sur de Europa é quente e relativamente seco durante os meses de verán, esta aridez aumenta cara ao sur. Apluviometría europea máis alta ocorre nosAlpes.
O clima de Europa é suave comparado con outras zonas do mundo na mesma latitude pola grande influencia dacorrente do Golfo.[14] Esta corrente fai que Europa sexa máis cálida e húmida do que correspondería á súa situación xeográfica. As partes occidentais dos continentes da terra tamén son máis cálidas que as partes orientais.[15]
O continente caracterízase tamén por posuír unha gran parte de terreos macizos pero aos que se contrapón unha parte moito máis articulada, composta por illas e penínsulas. As illas representan o 8% e as penínsulas o 27% de Europa. O contorno destas illas e penínsulas é moi diverso e accidentado pola grande extensión das súas costas.
As rexiónsárticas da Europasetentrional e as vertentes superiores das súas montañas caracterízanse por unha vexetación detundra, constituída a base deliques,arbustos e flores salvaxes.
As temperaturas dointerior desta parte de Europa, máis suaves pero aínda frías, crean un ambiente favorábel para o desenvolvemento de coníferas como o piñeiro, aínda que tamén haibidueiros echopos.
No centro de Europa, a maior parte da gran terra chá europea está cuberta de prados.Ucraína caracterízase polaestepa, unha rexión chá e seca de herba curta.
A historia de Europa é o conxunto de sucesos relativos ás poboacións docontinente europeo, desde que foi habitado polos primeirosseres humanos até o presente.
AAntigüidade clásica estivo dominada polo influxo da civilización greco-latina sobre o resto de Europa. A fragmentación política de Europa e os sucesivos intentos forzados de unificación sumiron o continente en numerosos conflitos e guerras durante aIdade Media, como aGuerra dos Cen Anos (que, pese ao nome, durou máis dun século).
AIdade Moderna marca para Europa o inicio de procesos que moito despois darían lugar á globalización, e foi o tempo no que os conflitos bélicos se fixeron cada vez máis desastrosos, como na chamadaGuerra dos Trinta Anos. Os progresos económicos e o desenvolvemento científico-tecnolóxico aceleráronse en desmedro dos doutros continentes e, de maneira moito máis notoria, durante aIdade Contemporánea, producindo tensións por competencias que desencadearon máis guerras (como asguerras napoleónicas e asguerras mundiais).
Hoxe en día os procesos tendentes á unificación procúranse pacificamente, como no caso da formación daUnión Europea, aínda que non exenta de avances e retrocesos.
A poboación europea é maioritariamente de tipoloxía racial branca ou caucásica, dividida en dous grandes grupos subétnicos: os nórdicos, que acostuman ter unha pigmentación de pel branca clara e rosada, cabelo loiro, ollos entre azuis, verdes e castaños claros, e os mediterráneos que poden ter a pel branca clara ata a pel morena escura, a maioría con cabelo castaño escuro ou negro, cos ollos que varían moito pero na maior parte son de cor castaña escura ou pardenta. Ámbolos dous grupos posúen individuos de cabelo ondulado.
Existe tamén unha minoría de persoas que profesan oxudaísmo e oislamismo (con forte crecemento debido á inmigración), e outras relixións minoritarias. Unha boa parte recoñece non profesar ningunha ou non practicar.
A poboación de Europa era duns 742 millóns de habitantes no 2023, segundo estimacións da ONU.[21] Isto supón algo máis dunha novena parte da poboación mundial.[n. 1] Adensidade de poboación de Europa (o número de persoas por superficie) é a segunda máis alta de todos os continentes, por detrás de Asia. A poboación de Europa creceu no século pasado, pero noutras zonas do mundo (en particular África e Asia) a poboación creceu moito máis rapidamente.[22] Actualmente, a poboación de Europa diminúe lentamente, ao redor dun 0,2% anual,[23] porque hai menosnacementos que mortes. Esta diminución natural da poboación vese reducida polo feito de que máis persoasmigran a Europa desde outros continentes que viceversa. Hai un século, Europa tiña case a cuarta parte dapoboación mundial;[24] O país máis densamente poboado de Europa (e do mundo) é omicroestado deMónaco.
A Europa meridional e a Europa occidental son as rexións do mundo con maior número medio de persoas maiores. En 2021, a porcentaxe de persoas maiores de 65 anos era do 21% na Europa occidental e na Europa meridional, fronte ao 19% en toda Europa e o 10% no mundo.[25] As proxeccións indican que en 2050 Europa alcanzará o 30%.[26] Isto débese a que a poboación estivo tendofillos por baixo do nivel de substitución desde a década de 1970. AsNacións Unidas prevén que a poboación de Europa diminuirá entre 2022 e 2050 nun -7%, sen que cambien os movementos migratorios.[27]
Segundo unha proxección demográfica da División de Poboación da ONU, a poboación de Europa pode reducirse a 680 ou 720 millóns de persoas en 2050, o que suporía o 7% da poboación mundial nese momento.[28] Neste contexto, existen importantes disparidades entre rexións en relación coastaxas de fecundidade. O número medio defillos por muller en idade fértil é de 1,52, moi por baixo da taxa de substitución.[29] A ONU predí un descenso constante da poboación na Europa central e oriental como consecuencia da emigración e as baixas taxas de natalidade.[30]
Pan e Pfeil (2004) contan 87 pobos de Europa distintos, dos cales 33 forman a poboación maioritaria en polo menos un estado soberano, mentres que os 54 restantes constitúenminorías étnicas.[31]
Por outra banda, a liña divisoria entre Europa eAsia é obxecto de discusión e, por convención, establécese nosMontes Urais e mailorío Ural, así como oCáucaso. Hai quen considera, polo tanto, queKazakhstán -no límite dos Montes Urais- eXeorxia,Armenia eAzerbaidján -no límite do Cáucaso- forman parte de Europa (mesmo nas distintas wikipedias non hai acordo sobre a lista de países que forman parte de Europa).
En canto aXeorxia, forma parte doConsello de Europa o mesmo queArmenia eAzerbaidján -aínda que estean ao sur do Caúcaso e polo tanto xeograficamente fóra de Europa-[33].
No século XIX, realízase a primeira integración moderna da economía de varios estados europeos a través daUnión Aduaneira de Alemaña. Durante esa época consolídase o poderío económico europeo e Europa a finais do século XIX chegou a ser amacrorrexión con maior renda per cápita do mundo, sendo actualmente un continente onde se colocan a maior parte de países de renda alta.
Aínda sendo a renda media europea alta, existe unha gran disparidade na riqueza económica dos distintos países europeos, así, mentres nas cinco principais economías oPIB per cápita supera os 50 000 USD por persoa,Moldova apenas supera os 2000 USD.
Aínda que existiron en Europa desde a antigüidade grandesimperios que eran potencias militares e as súas sociedades tiñan un grao de especialización e complexidade económica superiores a outras partes do planeta, nin durante aIdade Media nin durante aIdade Moderna a economía europea foi superior á doutras rexións de Asia. Durante a Idade Moderna,Asia aínda seguiu sendo o continente economicamente máis produtivo. Cara a 1500,Oriente Medio,India eChina concentraban preto do 60 % da produción mundial, e pouco antes de 1800 o 80 %. Durante o século XVIII, os téxtiles da India exportábanse extensivamente a Francia e Inglaterra. E gran cantidade de produtos industriais chineses estaban presentes, tanto na América colonial desde o século XVII, como en Europa. Estímase que un 75 % daprata extraída polos españois en América acabou na China a cambio da compra de produtos manufacturados na China.[34][35] Arevolución industrial europea alterou este equilibrio, e mediante conquista militar gran parte de Asia e África pasaron a estar controladas por potencias europeas, durante asegunda e terceira ondas daexpansión europea.
Durante o século XX, Europa e algunhas das súas excolonias en América pasaron a ser as rexións máis produtivas e con maior renda per cápita no mundo. Aínda que nos anos 1920, Estados Unidos superaría xa aos países europeos máis desenvolvidos en renda per cápita. Aínda así, Europa seguiu sendo un dos principais polos económicos do mundo ata o século XXI, con niveis de renda só igualados polos Estados Unidos, Canadá, Australia,Nova Zelandia, Xapón e Corea do Sur. Con todo, a nova realidade daeconomía mundial consolidouse no transcurso das tres últimas décadas, marcada principalmente pola desintegración daUnión Soviética e o vertixinoso crecemento daRepública Popular da China e outras rexións de Asia.
Un dos factores máis notorios da dinámica económica europea desde 1970 foi a materialización da unidade económica de boa parte de Europa. Así, a dinámica económica do continente estivo supeditada ao funcionamento daUnión Europea. Na actualidade, vinte estados europeos comparten unha mesma moeda, oeuro (€). Outra das particularidades da economía europea é o feito de que varios estados de pouca extensión territorial, sen maiores recursos naturais e sen posuír costas, contan con economías prósperas e cun elevado nivel de vida. Tal é o caso deAndorra,Luxemburgo,Suíza ouLiechtenstein, así comoMónaco, aínda que este último posúe costas noMediterráneo.
A dinámica da economía europea viuse afectada no últimos cincuenta anos por dous cambios importantes na economía mundial. O primeiro deles foi aglobalización. Por ela, gran parte da actividade industrial pasou oExtremo Oriente, e por iso Europa baseou unha porcentaxe cada vez maior da súa economía en sectores de alta tecnoloxía e servizos financeiros. Isto provocou en gran parte afinanciarización da economía produtiva, que por unha serie de malos deseños e mala regulación desencadeou aGran Recesión de 2008 que foi especialmente aguda en moitas rexións de Europa e tivo efectos políticos e o crecemento do rexeitamento ao afondamento da unión política naUnión Europea. Así en 2016, aprobouse asaída do Reino Unido da Unión Europea, feito que deu credibilidade aoeuroescepticismo noutros países europeos.
↑Kaplan, Andreas M. (2014) «European management and European business schools: Insights from the history of business schools.»European Management Journal, 32(4), 529-534.
↑Microsoft® Encarta® Online Encyclopea 2007.""Europe"". Arquivado dendeo orixinal o 14 de decembro de 2007. Consultado o 27 de decembro de 2007.
↑Christoph Pan, Beate Sibylle Pfeil,Minderheitenrechte in Europa. Handbuch der europäischen Volksgruppen (2002).Living-Diversity.euArquivado 20 de xullo de 2011 enWayback Machine., English translation 2004.
.svg%26amp%3blang%3dgl)
.png)
.svg)
