OEstatuto de Autonomía do País Vasco de 1979 é a norma institucional pola que oPaís Vasco accedeu ao seu autogoberno constituíndose encomunidade autónoma dentro deEspaña. Ao longo da súa historia o País Vasco tivo dous estatutos de autonomía, oEstatuto de Autonomía de 1936, aprobado en plenaguerra civil e que só puido ser posto en práctica enBiscaia (posto queGuipúscoa eÁraba estaban en mans do bandofranquista) e o de 1979 (Lei Orgánica 3/1979, de 18 de decembro, de Estatuto de Autonomía para o País Vasco), tamén chamadoEstatuto de Gernika.
Vista a imposibilidade de integrar aNavarra nun proxecto común pola oposición da maioría dos partidos políticos navarros, a Asemblea de Parlamentarios Vascos reunida en maio de 1977 aproba a elaboración dun proxecto de Estatuto de Autonomía que se presentaría ao Goberno, ao Parlamento e que habería de ser aprobado en referendo.
Tras constituírse provisionalmente en 1977 as Xuntas Xerais de cada «territorio histórico» (denominación que a partir de entón recibirán as provincias vascas eNavarra), un Real Decreto de xaneiro do ano seguinte establecía a formación do Consello Xeral Vasco como órgano superior de goberno preautonómico, integrado por tres representantes de cada territorio histórico elixidos polas súas Xuntas Xerais. A súa actuación viuse dificultada tanto pola proliferación de organismos similares en todas as rexións españolas como pola escasa vontade do goberno central de proceder a transferencias reais de poder. En calquera caso, de acordo co decidido pola Asemblea de Parlamentarios Vascos, en decembro de 1978 foi constituído un relatorio redactor dun anteproxecto deEstatuto de Autonomía, que tras concluír os seus traballos a fume de carozo e facelo aprobar pola Asemblea, remitiu o anteproxecto ao goberno central o29 de decembro.
Sometido areferendo o25 de outubro de1979, foi aprobado cunha participación do 58,85% do censo e un 90,27% de votos afirmativos.[1]
O voto afirmativo foi defendido pola maioría dos partidos (PNV,PSE-PSOE,UCD,EE,PCE-EPK,PTE,ORT,EKA,PSOE-H,IR,ESEI) e pola organización armadaETA pm. A abstención foi a alternativa defendida pola coaliciónHerri Batasuna e polos partidosEMK,OIC-EKE eLKI. Pola súa banda,Alianza Popular (logo refundada noPartido Popular) eUnión Nacional pediron o voto en contra por considerar que a autonomía dos pobos era unha ameaza contra a unidade de España.
O Estatuto establece un sistema de goberno parlamentario, no que olehendakari ha de recibir a confianza doParlamento Vasco, o cal é elixido porsufraxio universal e integrado por 75 deputados (25 por cada un dos tres territorios históricos).
O que fai ao Estatuto de Autonomía do País Vasco distinto aos demais non é o número das competencias transferidas ou que se poden transferir, pois o proceso aínda non foi completado, senón o feito de que, á vez que no ordenamento constitucional, a autonomía vasca fundaméntase na foralidade histórica, recoñecida naConstitución española. A partir deste suposto, o País Vasco obtén un procedemento de financiamento especial (só equivalente ao deNavarra) baseado nunha actualización dos concertos económicos establecidos trala abolición dos Foros en1876, que se mantiñan enÁraba eNavarra pero foran derrogados enGuipúscoa eBiscaia polo réxime franquista ao finalizar a guerra civil. Igualmente, o Estatuto permite a formación dun corpo de policía propio, aErtzaintza, con vocación de policía integral e despregada por todo o territorio. Para rematar, é tamén unha certa visión da foralidade a que leva a constituír unha organización territorial especial, na que as deputacións forais teñen tantas atribucións que entran en ocasións en conflito coGoberno Vasco.
