Era fillo dun oficial de policía; ao se xubilar seu pai a familia instalouse na cidade deTraunstein. Ao cumprir os 14 anos entrou nas xuventudes hitlerianas, tal como a lei obrigaba. Durante asegunda guerra mundial, a partir de1943 serviu, obrigatoriamente, no servizo auxiliar daLuftwaffe, en diversas baterías antiaéreas e, finalmente, no cuartel deinfantaría de Traunstein onde desertou. En1945 foi internado, brevemente, nun campo de prisioneiros de guerra en Bad Aibling, e unha vez liberado entrou noseminario. Como seminarista estudou noGregorianum, un instituto teolóxico asociado á Universidade de Múnic.
En1946 celebrou coa súa familia a III Constitución deBaviera, que se proclama estado libre, ata que os aliados impoñen oBund -Federación-.
Participou noConcilio Vaticano II defendendo o reformismo como asesor do cardeal deColonia Frings. Pouco antes, en1959, publicou conKarl RahnerEpiscopado e primado onde sostiña a necesidade dun exercicio do papado máis colexiado. Na terceira sesión do Concilio, participou xa como perito nomeado porPaulo VI.
En1966 asumiu a cátedra de teoloxía naUniversidade de Tübingen, onde foi colega deHans Küng. En obras comoTeoloxía da Historia en San Boaventura,Introdución ao cristianismo ou O Novo Pobo de Deus rompeu coa linguaxe tradicional daescolástica e defendeu rachar cun inmobilismo conservador contrario, segundo el, á verdadeira tradición. En1968 asinou con outros teólogos aDeclaración de Nimega, onde se reclamou maior pluralismo teolóxico. En1969 regresou a Baviera, áUniversidade de Regensburg.
En1972 puxo en marcha a revistaConmunio xunto con prestixiosos teólogos ata había pouco postos en interdito pola xerarquía eclesiástica comoHenri de Lubac eHans Urs von Balthasar.
O 24 de marzo1977 foi consagrado bispo de Múnic e Freising. O 27 de xuño foi designado cardeal porPaulo VI. En1981 foi nomeado porXoán Paulo II como prefecto daCongregación da Doutrina da Fe (antigo Santo Oficio). Áfronte desta, sancionou aLeonardo Boff. Durante ese mandato publicouse oInforme sobre a fe que contiña unha entrevista onde Ratzinger manifestaba a necesidade de controlar as innovacións postconciliares, o que lle valeu o aplauso dos sectores conservadores da igrexa.
Co gallo dovía crucis daSemana Santa de2005, que presidiu, e ante os medios de comunicación de todo o mundo católico, Ratzinger denunciou expresamente o que cualificou como "soberbia" e a "autosuficiencia" do clero:
Que pouca fe hai en moitas teorías, cantas palabras baleiras! Canta sucidade na Igrexa e entre os que, polo seu sacerdocio, deberían estar completamente entregados a el!
Isto espertou a atención sobre a súa persoa de cara ao conclave a celebrar deseguido.
O 19 de abril de 2005 o cardeal Ratzinguer foi elixido papa no segundo día do conclave tras catro roldas de votacións. Coincidiu coa festividade do día de sanLeón IX o máis importante papa alemán naIdade Media xa que no seu papado acometeu numerosas reformas. Antes da súa primeira aparición no balcón dapraza de San Pedro despois de ser elixido papa, o cardeal chilenoJorge Arturo Medina Estévez anunciou a súa elección coa frase "queridos irmáns" en italiano, español, francés, alemán e inglés, e a forma tradicional "Habemus Papam" en latín; o mesmo cardeal Medina impúxolle opalio, mentres queAngelo Sodano lle colocou oanel do pescador. No balcón as primeiras palabras de Bieito XVI como papa foron:
Queridos irmáns, despois do gran papa Xoán Paulo II, os señores cardeais elixíronme a min, un simple e humilde traballador da viña do Señor. Consólame o feito de que o señor sabe traballar e actuar con instrumentos insuficientes e sobre todo encoméndome ás vosas oracións. Na alegría do Señor resucitado, confiando na Súa continua axuda, sigamos adiante, que o Señor nos axudará e a Súa santísima Nai estará do noso lado. Grazas.
O escudo papal de Bieito XVI conserva algúns elementos do escudo do cardeal Ratzinger e descarta a tripla tiara pontificia, substituíndoa por unha mitra. Foi o mesmo papa quen agregou o palio, a estola de la, que simboliza a autoridade episcopal. Bieito XVI mantivo acuncha, que simboliza a peregrinación e o peregrino. Tamén está o mouro deFrisinga situado na esquina superior esquerda, que simboliza a universalidade da Igrexa. Ao seu lado, o oso de Corbitiano, simbolizando as cargas da Igrexa a través da lenda de Corbitiano, un bispo que predicou na antiga rexión de Baviera. O escudo complétase coas dúas chaves cruzadas que representan a San Pedro.[Cómpre referencia]
Durante os anos do seu pontificado, Bieito XVI asinou tres encíclicas:[4]
Deus caritas est (25 de decembro de 2005), onde reflexiona sobre oamor como núcleo da mensaxe cristiá.
Spe salvi (30 de novembro de 2007) sobre a dimensión transcendente do ser humano.
Caritas in veritate (29 de xuño de 2009) sobre a doutrina social da Igrexa, onde se reafirma o compromiso desta coaxustiza e a visión crítica desta contra uncapitalismo deshumanizador no contexto do nacemento da crise económica mundial.
Sacramentum Caritatis sobre aeucaristía comosacramento do amor, comuñón dos bens, compromiso pola xustiza e respecto pola creación.
Verbum Domini sobre aBiblia como Palabra de Deus na vida e a misión da Igrexa católica.
Africae munus sobre a inculturación doEvanxeo no continente africano, a obriga da Igrexa a prol dunha orde social xusta, da paz e a reconciliación e a necesidade da solidariedade do mundo opulento con aquel.
Eclesia in Medio Oriente sobre a liberdade relixiosa das igrexas do próximo Oriente, a defensa da súa identidade e a necesidade do diálogo fraterno coislam e coxudaísmo.
Botou o xefe de prensa doOpus DeiRafael Navarro-Valls e optou polo xesuítaFederico Lombardi, máis aberto. Destituíu o Secretario de Estado Sodano, sospeitoso de connivencia cosLexionarios de Cristo, e substituíuno polosalesiano Tarsicio Bertone con sona de moderado. Condenou ao ostracismo o pederastaMarcial Maciel e ordenou a refundación dos Lexionarios de Cristo, creada por aquel e inzada de escándalos sexuais e financeiros. Ordenou poñer a disposición da xustiza penal civil os sacerdotes pederastas. Fracasou na rexeneración das finanzas vaticanas (dimisión de Ettore Gotti Tedeschi). Nesta liña, promulgara normas para evitar obranqueo de capitais.[5]
Foi criticado por sectores conservadores ao admitir o uso dopreservativo nalgúns casos,[6] ofrecer colaboración ao réxime comunista postcastrista cubano e admitir a necesidade dun recoñecemento legal ás parellas distintas aomatrimonio heterosexual a través do presidente do Pontificio Consello da Familia Vicenzo Paglia.[7][8] Un discurso naUniversidade en Ratisbona en2006 alporizou o mundo musulmán por unhas supostas críticas aMahoma, o que lle obrigou a tender pontes na viaxe aIstambul e aoLíbano.[9][10]
Causou malestar entre o integrismo católico co nomeamento deGerhard Ludwig Müller como Prefecto da Congregación para a Doutrina da Fe[11][12], coñecido pola súa boa sintonía conGustavo Gutiérrez Merino, o fundador daTeoloxía da liberación. Tamén causou desgusto neses sectores a creación doAdro dos Xentís[13], co fin de establecer un diálogo estable con pensadoresagnósticos e ateos.
Viuse afectado pola filtración de documentos coñecida comoVatileaks, que deixou ao descuberto as liortas internas na curia. Rompeu coa tradición do carácter vitalicio do papado ao anunciar a súa renuncia para o 28 de febreiro de 2013.
Pouco antes do conclave e tres días antes da súa renuncia forzou a dimisión do cardeal escocés Keith O'Brien por sospeitoso de acoso sexual.[14]
Cheguei á certeza de que as miñas forzas, debido á miña avanzada idade, non se adecúan por máis tempo ao exercicio do ministerio petrino. Con total liberdade declaro que renuncio ao ministerio de bispo de Roma e sucesor de Pedro.
A renuncia do papa Bieito debe considerarse excepcional, dado que foi a primeira desde aIdade Media, concretamente o ano1415 —conGregorio XII, obrigado a renunciar noConcilio de Constanza para dar fin aoCisma de Occidente—, e a primeira por vontade propia desde1294 (conCelestino V, que renunciou para facerse ermitán). No momento de anunciar a súa renuncia, o papa Bieito XVI tiña 85 anos, e levaba case oito de pontificado.[17]
Dita renuncia fíxose efectiva o28 de febreiro ás 20:00 horas, hora de Italia, a partir da cal a sede papal quedou vacante, dando comezo ao proceso de celebración dun conclave, que elixiu un novo papa,Francisco. Bieito XVI abandonou aCidade do Vaticano enhelicóptero para dirixirse aCastel Gandolfo. Chegado á que sería a súa nova residencia nos dous primeiros meses tras a súa renuncia, compareceu no balcón do Palacio Apostólico, onde dirixiu as súas últimas palabras como papa á xente congregada na praza:
Grazas, grazas de corazón. Grazas pola vosa amizade e o vostro afecto (...). Non son máis oSumo Pontífice daIgrexa. A partir das 20:00 horas, serei simplemente un peregrino que continúa a súa peregrinación sobre aTerra e enfronta a etapa final. (...) Grazas e boa noite.
Seguidamente, deu a bendición e retirouse.[18] Ás 20:00 horas, aGarda suíza que custodiaba o portón do palacio foi relevada pola Xendarmaría vaticana, á vez que se pechaban os postigos, simbolizando deste modo o fin do pontificado.[19]
Durante o tempo de sede vacante, a até o2 de maio de2013, Bieito XVI residiu en Castel Gandolfo; logo, ese mesmo 2 de maio, trasladouse aomosteiroMater Ecclesiae, que se encontra dentro dos muros doVaticano.[20] Alí vive dedicado á oración e ás súas afeccións, xunto co seu secretario privadoGeorg Ganswein, catro leigas consagradas da comunidadeMemores Domini (ligadas ao movementoComuñón e Liberación) que o axudarán cos labores domésticos, e undiácono belga. Ademais hai dispoñíbel un cuarto para que se aloxe seu irmán,Georg Ratzinger, cando o visite.[21] Deste xeito, Bieito viviu cerca do seu sucesor, opapa Francisco, na propia Cidade do Vaticano, sendo isto un acontecemento único e histórico dentro da Igrexa Católica.[22] O até entón papa mantén o seu nome, Bieito XVI, e desde a súa renuncia ostenta o título de papaemérito ou pontífice emérito, así como bispo emérito de Roma, co tratamento de Súa Santidade.[23][24][25]
Durante o seu retiro, Bieito XVI mantivo unha rutina diaria que consistía na misa conventual durante a mañá, estudo nabiblioteca e o rezo do rosario nos xardíns se era posible, ademais de informarse nas canles de televisión bávara, aZDF e aRAI no serán.[26] Ademais, tamén recibiu visitas do papa Francisco e concedeu algunhas audiencias públicas.[27][28] En2020, fixo a única viaxe dende a súa renuncia, trasladándose aRatisbona para visitar o seu irmán máis vello, Georg, quen estaba enfermo e que morrería ao cabo dun tempo.[29]
No termo da audiencia xeral do28 de decembro de2022, o papaFrancisco, pediu unha oración especial por Bieito XVI, engadindo que "está moi enfermo".[30] Logo deuse a coñecer que estaba baixo asistencia médica en condicións "graves pero estables".[31] O seu pasamento produciuse ás 9.34 da mañá do31 de decembro de2022 segundo informou o Vaticano, aos 95 anos de idade.[32][33]
Politik und Erlösung. Zum Verhältnis von Glaube, Rationalität und Irrationalem in der sogenannten Theologie der Befreiung. Opladen 1986,ISBN 3-531-07279-X
Eschatologie – Tod und ewiges Leben. 2. Aufl., Pustet, Regensburg 2007,ISBN 978-3-7917-2070-8
↑Benedicto XVI se ha enfrentado, además, a sus seguidores más acérrimos, los conservadores. No es que se haya convertido de pronto a la modernidad, pero su idea de que “la Iglesia no debe esconderse” le permitió abordar asuntos que otros prelados consideran vedados. Un ejemplo fue el de los preservativos. Benedicto XVI es partidario de su uso “en algunos casos”. Sorprendidos, la idea fue matizada hasta por los obispos españoles. El Papa, seguro de sí mismo, zanjó la polémica con la afirmación de que lo dicho por él “no necesita aclaraciones”, Juan G. Bedoya enEl País