  | |
| Biografía | |
|---|---|
| Nacemento | 8 de abril de 1777 Niza, Francia |
| Morte | 25 de agosto de 1845 (68 anos) Niza, Francia |
| Actividade | |
| Campo de traballo | Historia natural |
| Ocupación | botánico, carcinólogo, ictiólogo, zoólogo, naturalista, entomólogo |
| Membro de | |
| Obra | |
| Abreviación dun autor en botánica | Risso |
| Abreviatura do autor en zooloxía | Risso |
| Descrito pola fonte | Nordisk familjebok Biblioteca dixital BEIC Dicionario Enciclopédico Brockhaus e Efron |
Giuseppe Antonio Risso, coñecido comoAntoine Risso, nado enNiza (condado de Niza, nos estados daSavoia) o8 de abril de1777, e finado na mesma cidade o25 de agosto de1845 (quince anos antes da anexión aFrancia do condado de Niza —e doducado de Savoia—, que oreino de Sardeña tivo que ceder en virtude dotratado de Turín) foi unnaturalistanizardo.
Membro dunha antiga familia docondado de Niza (Nissa Countea), pertencente ácasa de Savoia (o nome Risso está documentado desde oséculo XIV, e Antonio era da sexta xeración Risso vivente en Niza). Falaba onizardo[1] e a lingua oficial, que foi oitaliano desde1562 até1847. Durante toda a súa vida, Risso foi francés tan só desde1792 a1814, cando o condado foi invadido porFrancia.[2]
Do seu pai, Jean-Baptiste (1736-1789), que era un mestre carpinteiro e un bo burgués, herdou como único patrimonio o amor ao traballo ben feito e o exemplo dunha probidade severa. A súa nai, Thérèse Fidelle ou Fideu (1746-1791), pertencía a unha antiga familia nizarda de armadores de barcos de pesca, reconvertidos en empresarios da construción. Orfo de pai e nai, foi tío materno, André Fidel, quen o recolleu e lle dá unha sólida formación básica.[3]
Sumamente apaixonado polaHistoria natural, segue os cursos deGiovanni Battista Balbis (1765-1831) e entra aos 12 anos como aprendiz nunhafarmacia.
O1 de outubro de1792, coa toma de Niza polas tropas francesas, Antoine, de 15 anos, entra en calidade de aprendiz no Laboratorio dos farmacéuticos e botánicos Balmossière-Chartroux pai e fillo. Os regulamentos da Universidade deTurín, de 1777, daquela vixentes no porto de Niza, como parte do Reino de Piemonte-Sardeña, obrigaban aos farmacéuticos e drogueiros "a ter un mozo de laboratorio que dose aprobado despois de sufrir un exame". Risso desempeña con grande habilidade todas as manipulacións do laboratorio, sen descoidar a asistencia a algúns cursos gratuítos e a lectura dalgúns libros cos que axudar aos seus estudos prácticos. Permanece no laboratorio 7 anos no curso dos cales foi, priomeirpo, un alumno destacado e, despois, aprobado. Augustin Balmossière-Chartroux (1729-1813), botánico distinguido (foi quen realizou o primeiro herbario da rexión nizarda contra 1780), e home político, alcalde de Niza (1800-1801) e masón, non fixo máis que estimular ao seu alumno un gusto xa afirmado pola botánica. El foi quen asinou o certificado de sufiiencia como auxiliar de farmacia, constatando a súa habilidade, asiduidade e probidade, o que lle servirá para superear o exame de farmacia o4 de novembro de1802.[2]
A partir de1799, eximido do servizo militar, Antoine Risso prosueguiu a súa formación no Hospital Militar de Niza como alumno e axudante do médico militar François-Emmanuel Fodéré (1764-1835), que ensinaba física e química experimental na Escola Central, e que foi un dos pais daMedicina Legal. Risso alcanzou no hospital a categoría de farmacéutico de 3ª clase. Ademais de traballar no Hospital Militar, despois sería xardineiro xefe da Escola Central dosAlpes Marítimos, nonivoso do ano X da República (decembro de1801, profesor de física e ciencias natuais no Liceo Imperial (hoxe "Liceo Masséna"), e na Escola Preparatoria de Medicina. Ocupouse igualmente doxardín botánico da cidade.[2]
O 15 dovendémiaire do ano XI (7 de outubro de1802), coa opinión favorábel da Facultade de Farmacia, Risso foi autorizado polaComisión Provisional de Saúde, que o goberno francés establecera en Niza, para comparecer perante ela para o seu exame como farmacéutico, o que tería lugar ennovembro de1802. O seu éxito foi eloxiado por F.-E. Fodéré, quen di que ve "o amencer dun día fermoso para a farmacia no seu país". Como farmacéutico, instalou a súa oficina na rúa de Igualdade (hoxe, Praza do Xulgado) conxugando o exercicio da profesión coa ensinanza da física e ciencias naturais no Liceo Imperial. Exerceu de farmacéutico até1826, ano en que vendeu a súa farmacia para poder dedicarse aos seus estudos favoritos.ref name=P/>
Cando a morte o sorprende o25 de agosto de1845, Risso traballaba nunhaHistoire naturelle des figuiers. Por outra parte, o seu estudo sobre os cefalópodos e outros moluscos observadoss nas costas do condado de Niza sería obxecto dunha publicación póstuma, en1854.
Está inhumado no cemiterio du Château, no outeiro no que dirixiu a súa reforestación para convertelo nun xardín e darlle o seu aspecto actual. Joan Baptista Risso, o seu sobriño e herdeiro universal, fixo gravar na lápida esta inscrición:
Ademais, Risso publicou varias memorias e opúsculos sobre a caprification,[4] sobre os insectos prexudiais das oliveiras ou sobre moitos outros asuntos de economía agrícola.[2]
Descubriu e clasificou unha cincuentena deespecies, ás que lles deu nomes de célebres nizardos.
Hoxe e día unha escola, un collexio e unboulevard levan o seu nome enNiza. Ademais, moitos autores denominan, en varios idiomas, aoGrampus griseus como "golfiño de Risso".
