Adam Smith baseaba o seu ideario nosentido común. Fronte aoescepticismo, defendía o acceso cotián e inmediato a un mundo exterior independente daconciencia. Este pensador escocés cría que o fundamento da acción moral non se basea en normas nin en ideas nacionais, senón en sentimentos universais, comúns e propios de todos os seres humanos.[7]A riqueza das nacións foi un precursor da moderna disciplina académica da economía. Neste e noutros traballos, desenvolveu o concepto dedivisión do traballo e expuxo como o interese e a competencia racionais poden levar á prosperidade económica. Smith foi controvertido no seu día e o seu enfoque xeral e estilo de escritura foron a miúdo satirizados por escritores comoHorace Walpole.[8]
Adam Smith naceu enKirkcaldy, enFife,Escocia. O seu pai, tamén chamado Adam Smith, eraEscritor do Signet, avogado e fiscal e tamén exercía de interventor das aduanas en Kirkcaldy.[9] A nai de Smith era Margaret Douglas, filla do terratenente Robert Douglas de Strathendry, tamén de Fife; casou co pai de Smith en 1720. Dous meses antes de que Smith nacese, o seu pai morreu, deixando a súa nai viúva.[10] A data do bautismo de Smith naIgrexa de Escocia en Kirkcaldy foi o 5 de xuño de 1723[11] e moitas veces tratouse como se fose tamén a súa data de nacemento,[9] que é descoñecida.
Aínda que se coñecen poucos acontecementos da primeira infancia de Smith, o xornalista escocésJohn Rae, biógrafo de Smith, rexistrou que Smith fora secuestrado porromanís con tres anos de idade e liberado cando outros o foran rescatar.[n. 2][12][13] Smith estaba achegado á súa nai, que probablemente o animou a perseguir as súas ambicións académicas.[14] Asistiu áBurgh School de Kirkcaldy, descrita por Rae como "unha das mellores escolas secundarias de Escocia nese período",[12] entre 1729 e 1737, aprendendolatín,matemáticas, historia e escritura.[14]
Smith consideraba que o ensino de Glasgow era moi superior á de Oxford, que lle parecía intelectualmente asfixiante.[16] No Libro V, Capítulo II deA Riqueza das Nacións, escribiu: "Na Universidade de Oxford, a maior parte dos profesores públicos abandonaron por completo, desde hai moitos anos, incluso a pretensión de ensinar." Tamén se di que Smith queixouse aos seus amigos de que unha vez os funcionarios de Oxford descubríronlle lendo un exemplar deA Treatise of Human Nature (en galego:Tratado da natureza humana) deDavid Hume, e posteriormente confiscáronlle o libro e castigárono severamente por lelo.[12][17][18] Segundo William Robert Scott, "O Oxford da época [de Smith] axudouno pouco ou nada ao que ía ser a obra da súa vida".[19] Con todo, aproveitou a súa estancia en Oxford para aprender pola súa conta varias materias lendo moitos libros dos estantes da granBodleian Library.[20] Segundo as súas cartas, cando Smith non estudaba pola súa conta, a súa estancia en Oxford facíaselle insoportable.[21] Case ao final da súa estancia alí, empezou a sufrir ataques de tremores, probablemente síntomas dunha crise nerviosa.[22] Abandonou a Universidade de Oxford en 1746, antes de que terminase a súa bolsa de estudos.[22][23]
No Libro V deA riqueza das nacións, Smith comenta a baixa calidade do ensino e a escasa actividade intelectual dasuniversidades inglesas, en comparación coas súas homólogas escocesas. Atribúe esta situación ás ricas dotacións dos colexios universitarios de Oxford eCambridge, que facían que os ingresos dos profesores fosen independentes da súa capacidade para atraer estudantes, e ao feito de que oshomes de letras distinguidos podían gañarse a vida aínda máis comodamente como ministros daIgrexa de Inglaterra.[18]
O descontento de Smith en Oxford podería deberse en parte á ausencia do seu querido profesor en Glasgow, Francis Hutcheson, que estaba ben considerado como un dos profesores máis destacados da Universidade de Glasgow na súa época e gañábase a aprobación de estudantes, colegas e mesmo residentes ordinarios co fervor e a seriedade das súas oracións (que ás veces abría ao público). As súas conferencias esforzábanse non só en ensinar filosofía, senón tamén en facer que os seus alumnos encarnasen esa filosofía nas súas vidas, adquirindo apropiadamente oepíteto de predicador da filosofía. A diferenza de Smith, Hutcheson non era un construtor de sistemas; máis ben, a súa personalidade magnética e o seu método de dar conferencias influíron tanto nos seus alumnos e provocaron que os máis grandes referísense a el reverencialmente como "o Hutcheson que nunca se esquecerá", un título que Smith en toda a súa correspondencia só utilizou para describir a dúas persoas, o seu bo amigoDavid Hume e o seu influente mentor Francis Hutcheson.[24]
En1751 foi nomeadocatedrático delóxica e en1752 defilosofía moral na universidade deGlasgow.[28] A finais de1763 recibiu unha oferta deCharles Townshend (que David Hume lle presentara) para converterse no titor do seu fillastro,Henry Scott, 3º Duque de Buccleuch. Smith dimitiu do seu posto como profesor en 1764 para aceptar o traballo. Posteriormente intentou devolverlle as taxas que cobrara aos seus alumnos porque renunciara a mediados do mandato, mais estes negáronse.[29]
O traballo como titor de Smith incluíu unha xira por Europa con Scott, durante a cal o educou sobre unha variedade de temas, como a etiqueta e modos. Pagáballe 300libras ao ano (máis gastos) xunto cunha pensión de 300 libras ao ano, aproximadamente o dobre dos seus ingresos anteriores como profesor.[29] Smith viaxou por primeira vez como titor aTolosa, onde estivo ano e medio. Segundo o seu propio relato, atopou a cidade algo aburrida e escribiulle a Hume que "comezara a escribir un libro para pasar o tempo".[29] Despois de percorrer o sur deFrancia, o grupo mudouse aXenebra, onde Smith se reuniu co filósofoVoltaire.[30]
Desde Xenebra, o grupo trasladouse aParís. Aquí, Smith coñeceu ao editor e diplomático estadounidenseBenjamin Franklin, que uns anos máis tarde lideraría a oposición nas colonias americanas contra catro resolucións británicas de Charles Townshend (na historia coñecidas como asLeis Townshend), que ameazaban o autogoberno colonial americano e impoñían dereitos de renda sobre unha serie de artigos necesarios para as colonias. Smith descubriu a escola defisiocracia fundada porFrançois Quesnay.[31] Os fisiócratas opúñanse aomercantilismo, a teoría económica dominante da época, ilustrada no seu lemaLaissez faire et laissez passer, le monde va de lui même! ("Deixa facer e deixa pasar, o mundo segue por si só!") e defendían a economía e política baseada na primacía dalei natural, a riqueza e a orde. Smith inspirouse en esencia nas ideas deFrançois Quesnay eAnne Robert Jacques Turgot para establecer a súa propia teoría, con diferenzas respecto á destes autores.
A riqueza de Francia fora practicamente esquilmada porLois XIV[n. 3] eLois XV en guerras ruinosas,[n. 4] e esgotouse aínda máis na axuda ossoldados revolucionarios americanos, contra os británicos. Dado que a economía británica da época lanzaba unha distribución da renda que contrastaba coa que existía en Francia, Smith concluíu que "con todas as súas imperfeccións, [a escola fisiocrática] é quizais a aproximación máis próxima á verdade que se publicou ata o de agora sobre o tema da economía política."[32] A distinción entre traballo produtivo e improdutivo -aclase fisiocrática estéril- foi unha cuestión predominante no desenvolvemento e a comprensión do que se convertería na teoría económica clásica.
En 1766, o irmán máis novo de Henry Scott morreu en París e a xira de Smith como titor rematou pouco despois.[33] Smith regresou á casa ese ano a Kirkcaldy, e dedicou gran parte da década seguinte a escribir a súa obra magna.[34] Alí, fixo amizade conHenry Moyes, un mozo cego que mostrou unha aptitude precoz. Smith conseguiu o patrocinio de David Hume eThomas Reid na educación do mozo.[35] En maio de 1773, Smith foi elixido membro daRoyal Society deLondres,[36] e foi elixido membro doLiterary Club en 1775.A riqueza das nacións publicouse en 1776 e foi un éxito instantáneo, esgotando a súa primeira edición en só seis meses.[37]
En 1778, Smith foi nomeado director de aduana enEscocia e marchou a vivir coa súa nai (que morreu en 1784)[38] aPanmure House noCanongate deEdimburgo.[39] Cinco anos despois, como membro da Sociedade Filosófica de Edimburgo cando recibiu a súa carta real, converteuse automaticamente nun dos membros fundadores daRoyal Society of Edinburgh.[40] De 1787 a 1789 ocupou o posto de reitor honorífico daUniversidade de Glasgow.[41]
En Kirkcaldy, cidade natal de Smith, hai unha placa conmemorativa de Smith.
Smith morreu na á norte de Panmure House en Edimburgo o17 de xullo de1790 tras unha dolorosa enfermidade. O seu corpo foi enterrado noCanongate Kirkyard.[42] No seu leito de morte, Smith mostrou o seu desagrado por non destacar máis.[43]
Os testamentarios literarios de Smith foron dous amigos do mundo académico escocés: o físico e químicoJoseph Black e o xeólogo pioneiroJames Hutton.[44] Smith deixou moitas notas e material inédito, pero deu instrucións de destruír todo o que non fora apto para a súa publicación.[45] Mencionou unha inéditaHistoria da Astronomía como probablemente adecuada, e apareceu debidamente en 1795, xunto con outros materiais comoEssays on Philosophical Subjects (Ensaios sobre temas filosóficos).[44]
A biblioteca de Smith pasou por testamento aDavid Douglas (fillo do seu primo o coronel Robert Douglas de Strathendry, Fife), que vivía con Smith.[46] Finalmente dividiuse entre os seus dous fillos sobreviventes, Cecilia Margaret (Sra. Cunningham) e David Anne (Sra. Bannerman). Á morte en 1878 do seu marido, o reverendo W. B. Cunningham de Prestonpans, a Sra. Cunningham vendeu algúns dos libros. O resto pasou ao seu fillo, o profesorRobert Oliver Cunningham do Queen's College de Belfast, quen doou unha parte á biblioteca do Queen's College. Tras a súa morte, os libros restantes foron vendidos. Á morte da Sra. Bannerman en 1879, a súa parte da biblioteca pasou intacta ao New College (da Igrexa Libre) deEdimburgo e a colección transferiuse á Biblioteca Principal da Universidade de Edimburgo en 1972.
Non se sabe moito sobre as opinións persoais de Smith máis aló do que pode deducirse dos seus artigos publicados. Os seus documentos persoais foron destruídos tras a súa morte, a petición súa.[45] Nunca casou,[47] e parece que mantivo unha estreita relación coa súa nai, coa que viviu tras o seu regreso de Francia e que morreu seis anos antes ca el.[48]
Smith foi descrito por varios dos seus contemporáneos e biógrafos como un cómico descoidado, con peculiares hábitos de fala e andar, e un sorriso de "inexpresable benignidade".[49] Era coñecido por falar consigo mesmo,[43] un hábito que comezou durante a súa infancia, cando sorría engaiolado conversando con compañeiros invisibles.[50] Tamén tiña episodios ocasionais de enfermidade imaxinaria,[43] e dise que tiña libros e papeis colocados en pilas altas no seu estudo.[50] Segundo unha historia, Smith levou a Charles Townshend a visitar unha fábrica decurtidos, e mentres discutían sobrelibre comercio, Smith entrou nun enorme pozo de curtido do que necesitou axuda para saír.[51] Tamén se di que puxo pan e manteiga nunha teteira, bebeu a beberaxe e declarou que era a peor cunca de té que tomara nunca. Segundo outro relato, Smith saíu distraído a pasear en camisón e acabou a 15 km, nos arredores da cidade, antes de que as campás dunha igrexa próxima o devolveran á realidade..[50][51]
James Boswell, que foi alumno de Smith na Universidade de Glasgow e máis tarde coñeceuno noClub Literario, di que Smith pensaba que falar das súas ideas nunha conversación podería reducir as vendas dos seus libros, polo que a súa conversación era pouco impresionante. Segundo Boswell, unha vez díxolle aSir Joshua Reynolds que "se impuxo a norma de non falar nunca en compañía do que entendía".[52]
Smith foi descrito alternativamente como alguén que "tiña un nariz grande, ollos reboutados, un beizo inferior prominente, un tic nervioso e un defecto na fala" e como alguén cuxo "rostro era varonil e agradable".[18][53] Dise que Smith recoñeceu o seu atractivo nun momento dado, dicindo: "Non son guapo en nada, salvo nos meus libros".[18] Smith moi de vez en cando pousaba para retratos,[54] polo que case todas as representacións que se fixeron del durante a súa vida foron debuxadas de memoria. Os retratos máis coñecidos de Smith son o perfil deJames Tassie e dousgravados deJohn Kay.[55] Os gravados lineais realizados para as portadas das reedicións do século XIX de "A riqueza das nacións" baseáronse en gran medida no medallón de Tassie.[56]
Produciuse un considerable debate académico sobre a natureza das opinións relixiosas de Smith. O seu pai mostrara un gran interese polo cristianismo e pertencía á á moderada daIgrexa de Escocia,[57] e o feito de que recibise a bolsa Snell Exhibition suxire que podía ir a Oxford coa intención de seguir unha carreira na Igrexa de Inglaterra.[58]
O economista británicoRonald Coase cuestionou a opinión de que Smith fosedeísta, baseándose no feito de que os escritos de Smith nunca invocan explicitamente a Deus como explicación das harmonías do mundo natural ou humano.[59] Segundo Coase, aínda que Smith ás veces refírese ao "Gran Arquitecto do Universo", estudosos posteriores comoJacob Viner esaxeraron "en gran medida o grao de compromiso de Adam Smith coa crenza nun Deus persoal",[60] unha crenza para a que Coase atopa poucas probas en pasaxes como o da “Riqueza das Nacións, no que Smith escribe que a curiosidade da humanidade polos "grandes fenómenos da natureza", como "a xeración, a vida, o crecemento e a disolución das plantas e os animais", levou aos homes a "indagar as súas causas", e que "a superstición tentou satisfacer primeiro esta curiosidade, atribuíndo todas esas marabillosas aparencias á acción inmediata dos deuses. Posteriormente, a filosofía esforzouse por explicalas a partir de causas máis familiares, ou daquelas coas que a humanidade estaba máis familiarizada que coa intervención dos deuses".[60] Algúns autores sosteñen que a filosofía social e económica de Smith é intrinsecamente teolóxica e que todo o seu modelo de orde social depende loxicamente da noción da acción de Deus na natureza.[61] Brendan Long sostén que Smith erateísta,[62]mentres que, segundo Gavin Kennedy, Smith era "en certo sentido" cristián.[63]
ATeoría dos sentimentos morais de1759 empeza pola exploración de todas as condutas humanas nas cales o egoísmo non parece xogar un papel determinante, como asegurabaHobbes. O que se expón é o proceso deSimpatía (ouempatía), a través do cal un suxeito é quen de poñerse no lugar doutro, aínda cando non obteña beneficio disto. Búscase criticar á concepciónUtilitarista, como aparece enHume. O desenvolvemento da obra leva ao descubrimento doespectador imparcial, a voz interior que ditaría a propiedade ou impropiedade das accións. Este espectador imparcial pode asociarse ao concepto desupereu, deSigmund Freud. Ao longo da obra, o autor explica a orixe e o funcionamento dos sentimentos morais, o resentimento, a vinganza, a virtude, a admiración, a corrupción e a xustiza. O resultado é unha concepción dinámica e histórica dos sistemas morais, en oposición a visións máis estáticas como as impartidas polasrelixións. En termos filosóficos, a natureza humana estaría deseñada para avanzar fins ou causas finais, que non necesariamente son coñecidos polos suxeitos, que se guían polas causas eficientes.
En1776 Adam Smith escribiu a súa obraA investigación sobre a natureza e causas da riqueza das nacións (ouA riqueza das nacións), pola cal é considerado por moitos o pai daEconomía Política. Esta obra representa o intento por diferenciar a economía política da ciencia política, a ética e a xurisprudencia. Un elemento fundamental para esta diferenciación foi a crítica aomercantilismo, corrente heteroxénea que viña desesenvolvendo nocións económicas desde o século XV, máis vencellada aos imperios coloniais que á nacenterevolución industrial.
Segundo a tese central deA riqueza das nacións, a clave do benestar social está no crecemento económico, que se potencia a través dadivisión do traballo. A división do traballo, á súa vez, aumenta a medida que se amplía a extensión dos mercados e por ende a especialización. Unha particularidade da obra é a formulación de que, grazas á apelación ao egoísmo dos demais, lógrase o benestar xeral. Isto é interpretado moitas veces de xeito impreciso como que o egoísmo leva ao benestar xeral. Porén, pasaxes tanto desta obra como deOs sentimentos morais deixan claro que a empatía co egoísmo do outro e o recoñecemento das súas necesidades é a mellor forma de satisfacer as necesidades propias.
A obra inclúe unhafilosofía da historia, onde apropensión a intercambiar exclusiva do home convértese no motor do desenvolvemento humano. Esta obra constitúe tamén unha guía para o deseño da política económica dun goberno. Os beneficios daman invisíbel do mercado só se obterán nunhasociedade ben gobernada.
Entre as súas achegas máis importantes cabe salientar tamén:
Karl Marx: afonda a liña de Ricardo, rescatando concepcións smithianas.
Milton Friedman eRose Friedman: céntranse en temas como "A man invisíbel" e o papel do Estado. Milton e Rose Friedman escribenA libertade de elixir baseados na doutrina smithiana do libre comercio.
Amartya Sen: lectura renovada de Smith que retoma aTeoría dos sentimentos morais, libro de capital importancia para os eidos da ética, a teoloxía e a moral. Amartya Sen salienta a importancia do sentimento de simpatía na obra de Smith e cuestiona a estreita interpretación friedmaniana que lle atribúe ao egoísmo a harmonía do mundo.
↑Smith foi descrito como un británico do norte e escocés[2]
↑InLife of Adam Smith, Rae writes: "No seu cuarto ano, durante unha visita á casa do seu avó en Strathendry, a beiras do Leven, [Smith] foi roubado por unha banda de xitanos que pasaba por alí, e durante un tempo non puido ser atopado. Pero ao pouco tempo chegou un cabaleiro que atopara a unha muller romaní a uns quilómetros pola estrada cun neno que choraba lastimeramente. Inmediatamente enviáronse exploradores na dirección indicada e deron coa muller no bosque de Leslie. En canto viunos, tirou a súa carga ao chan e escapou, e o neno foi devolto á súa nai. [Smith] sería, témome, unha pobre xitana."[12]
↑Durante o reinado deLois XIV, a poboación diminuíu en 4 millóns e a produtividade agrícola reduciuse nun terzo, mentres que os impostos aumentaron. Cusminsky, Rosa, de Cendrero, 1967,Los Fisiócratas, Buenos Aires: Centro Editor de América Latina, p. 6
↑1701-1714 Guerra de Sucesión Española, 1688-1697 Guerra da Gran Alianza, 1672-1678 Guerra Franco-Holandesa, 1667-1668 Guerra de Devolución, 1618-1648 Guerra dos Treinta Anos
Referencias
↑"Adam Smith (1723–1790)".BBC. Consultado o 17 de novembro do 2023.Descoñécese a data exacta de nacemento de Adam Smith, pero foi bautizado o 5 de xuño de 1723.
↑Cohen, Fernando (2011). Pardina, José, ed."Grandes pensadores de la historia. Las 25 cabezas más influyentes".Muy Historia. Muy Historia(encastelán) (España: G e J España Edicións, S.L., S. en C., publicado o 29/05/2011) (35): 45–70. Arquivado dendeo orixinal o 05/02/2013. Consultado o 05/07/2011.A acumulación de capital é clave para o desenvolvemento económico
↑Scott, W. R. "The Never to Be Forgotten Hutcheson: Excerpts from W. R. Scott,"Econ Journal Watch 8(1): 96–109, xaneiro de 2011.[1]Arquivado 2013-12-28 enWayback Machine.
↑Smith, A. ([1762] 1985).Lectures on Rhetoric and Belles Lettres [1762]. vol. IV of the Glasgow Edition of theWorks and Correspondence of Adam Smith (Indianapolis: Liberty Fund, 1984). Consultado o 16 de febreiro de 2012
↑Smith, A., 1976,The Wealth of Nations edited by R. H. Campbell and A. S. Skinner, The Glasgow edition of the Works and Correspondence of Adam Smith, vol. 2b, p. 678.
