Is tír sanAfraic ían Libia. Is íTripilí an phríomhchathair. Is iarchoilíneacht de chuidna hIodáile í, suite idiran Éigipt agusan Túinéis agus teorainneacha aici chomh maith leisan Nígir,an tSúdáin, agusSead. Tír mhór í, 1,759,540 ciliméadar cearnach, agus níl cuid ar bith di faoi uisce.
Aeráid Mheánmharach atá fán chósta, ach is fásach te tirim lom atá sa mhórchuid den tír. Le blianta anuas tá Tionscadal na hAbhann Móire ar bun chun uisce atá faoi thalamh saSahára a thabhairt go cathracha an chósta, an tionscadal uisce is mó sa domhan ach tá an fásach ag méadú i gcónaí.
Fuair b'fhéidir 10k bás ar10 Meán Fómhair2023 nuair a bhuail Stoirm Daniel an tír. Bhí an fhearthainn ar scála nach bhfacthas riamh cheana. Réabadhdambaí móra agus bhuailtuilte móra an tír.[1]
Is ainm dúchasach é an t-ainm "Libia" agus feictear é i dtéacsanna ársa Éigipteacha mar "R'bw" nó "Liboe" freisin, ag tagairt do cheann de na treibheanna Beirbeacha a bhí ina gcónaí siar ón Níl. Ba é "Libyas" an t-ainm Gréigise ar na treibheanna seo, agus rinneadh "Libia" d'ainm na tíre, a thraslitrítear mar "Libuee". Sa Ghréig ársa, bhí brí níos leithne ag an téarma, ag cuimsiú Thuaisceart na hAfraice ar fad siar ón Éigipt.
I ndiaidh do mhórchumhachtaí na hEorpa ruathar a dhéanamh ar an Afraic sanaoú haois déag, agus coilíneachtaí a dhéanamh d'fhormhór na hilchríche, ghabh an Iodáil seilbh ar an Libia i1911.
Bronnadhneamhspleáchas ar Libia i mí na Nollag1951. Bhí rí i gceannas na tíre ar feadh tamaill go dtí gur éirigh an t-arm amach ina choinne faoin gCornal Gaddafi, an té atá i gceannas i Libia ó Mheán Fómhair1969 go dtí 2011.
Córas ina raibh meascán densóisialachas agus dedhlí traidisiúntaArabach a bhunaigh Gaddafi ina raibh an pobal in ainm iad féin a rialadh. Ach go praiticiúil,deachtóireacht mhíleata a bhí sa Libia, agus thug an ceannaire tacaíocht do naimhdeIosraeil,Mheiriceá agus naBreataine ó tháinig sé i gcumhacht.
Rinne Gaddafi ionsaithe chomh maith arSead ar mhaithe le greim a fháil armhianaigh luachmhara satír sin, agus theastaigh uaidh tíortha Arabacha na hAfraice a aontú le chéile faoina cheannas féin.
Éire. Chuir Gaddafi an-chuid armlóin ar fáil donIRA inÉirinn
Lockerbie. Ciontaíodh gníomhairí dá chuid as an ionsaí ar eitleán paisinéirí Meiriceánach os cionn Lockerbie na hAlban sa bhliain1992.
Airm núicléacha. D'admhaigh an Libia sa bhliain2003 go raibh iarracht á dhéanamh airm núicléacha a dhéanamh le cabhair ó eolaithe naPacastáine, ach i ndiaidh deireadh a bheith curtha leis an tionscnamh sin bhí gaol níos fearr aici le tíortha an Iarthair.
Sa bhliain 2011, mar chuid denEarrach Arabach, thosaighéirí amach sa Libia i gcoinne réimeas Gaddafi. D'eisigh an Chúirt Choiriúil Idirnáisiúnta barántas gafa ar Gadaffi agus, faoi cheannasaíocht naRíochta Aontaithe agusFraince, thug roinnt tíortha cúnamh do na reibiliúnaigh Libiacha.
Ar22 Lúnasa2011 rinne na reibiliúnaigh a mbealach isteach saphríomhchathair agus an lá ina dhiaidh sin bhris siad isteach i ndaingean Gaddafi sa chathair chéanna. D'éalaigh sé go dtí an chathair Sirte. Maraíodh ansin é ar20 Deireadh Fómhair2011. Bhí an chuid is mó den tír faoi smacht an Chomhairle Idirthréimhseach Náisiúnta de chuid na reibiliúnach... ar feadh cúpla seachtain.
D'imigh an tír lehainrialtacht beagnach láithreach. Agus tá an ainriail i réim sa tír ó shin i leith. Bhí an Libia scoilte ina dhá leath sa bhliain 2011-2012, Bhí an taobh thoir (ina bhfuilBenghazi) faoi riail éagsúil pholaitiúil ó iarthar na tíre, réigiún a bhfuilTripilí agus an rialtas "oifigiúil". Tá stádas idirnáisiúnta ag an Rialtas thiar iTripilí.[2]
.svg)
_-_LBY_-_UNOCHA.svg)
.svg)
