Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Springe nei ynhâld
Wikipedy
Sykje

Firginia

Ut Wikipedy
Mienebêst Firginia
Commonwealth of Virginia
flaggewapen
Sic semper tyrannis
(Latyn, "Alsa jimmer oan tirannen")
lokaasje yn de Feriene Steaten
algemien
ôfkoartingVA
lânFeriene Steaten
status (jier)steat (1788)
haadstêdRichmond
grutste stêdVirginia Beach
offisjele taalIngelsk
sifers
ynwennertal8.326.289(2014)
befolkingstichtens79,8 / km²
oerflak110.785,7 km² (7,4% wetter)
bykommende ynformaasje
bynammedeOld Dominion State
tiidsôneUTC –5
simmertiidUTC –4
websidewww.virginia.gov
Dizze side giet oerde Amerikaanske steat Firginia. Foar oare betsjuttings, sjoch:Firginia (betsjuttingsside).

Firginia (Ingelsk:Virginia; útspr.: [vəɹ'ʤɪɲə], likernôch "w'rdzjinje"), offisjeel itMienebêst Firginia (Ingelsk:Commonwealth of Virginia), is ien fan 'e fyftichsteaten dy't mei-inoar deFeriene Steaten fan Amearika foarmje. Firginia, byneamd deOld Dominion State of koartwei itOld Dominion, leit yn it easten fan itlân oan 'ekust fan 'eAtlantyske Oseaan, en heart ta de regio fan itAmerikaanske Suden. Dehaadstêd isRichmond, mar de grutstestêd isVirginia Beach. Neffens in skatting út2014 hie de steat doe goed 8,3 miljoen ynwenners, wêrmei't it kwabefolkingsgrutte de 12e steat fan 'e Feriene Steaten is. Oangeandeoerflak is Firginia mei krapoan 111.000 km² de 35e steat. Firginia stiet bekend om syn (foarAmerikaanske begripen) langeskiednis, om syn neite ta de Amerikaanske federalehaadstêdWashington, D.C., om itPentagon en itNasjonaal Begraafplak Arlington, en om 'e liedende rol dy't de steat spile yn 'eKonfederearre Steaten fan Amearika ûnder deAmerikaanske Boargeroarloch.

Etymology

[bewurkje seksje |boarne bewurkje]

Firginia kaam oan synnamme doe't it yn1584 trochIngelskeûntdekkingsreizgers foar deIngelske Kroan yn besit nommen waard. It is net alhiel dúdlik wêr't de namme op basearre wie. Der wurdt faak foar wier ferteld dat it ôflaat wie fan 'ebynamme fankeninginneElizabeth I fan Ingelân, dy't harthe Virgin Queen ("de Keninginne yn Fammesteat") neame liet, in ferwizing nei de myte dat hja har hiele libbenfaam bleaun wêze soe. In oare teory is dat de earste Ingelske ûntdekkingsreizgers fûnen dat it sa'n ûnoantaast gebiet wie, as infaam, yn itLatynvirgina. Noch wer in oare teory is dat de namme ôflaat is fan in namme of oantsjutting yn inlânseigentaal:Wingandoacoa ofWingina.

In reliëfkaart fan Firginia, mei faneast neiwest de fiifgeografysk-geologyske regio's fan 'e steat: deTidewaterflakte; itheuvelige foarlân fan 'eAppalachen; itBlue Ridge-berchtme; debergen endellingen fan 'e binnensteAppalachen; en itCumberlandplato.

Yn elts gefal is Firginia meiKentucky,Massachusetts enPennsylvania ien fan fjouwerAmerikaanske steaten dy't harsels "mienebêst" neame. Lykwols hat dat gjin inkelejuridyske betsjutting, mar komt it allinnich fuort út inhistoaryske ûntwikkeling. Debynammethe Old Dominion krige de steat yn 'ekoloniale tiid fankeningKarel II fan Ingelân, om't dekoloanje Firginia ûnder deIngelske Boargeroarloch demonargy trou bleaun wie.

Geografy

[bewurkje seksje |boarne bewurkje]

Firginia hat inoerflak fan 110.785,7 km², wêrfan't 7,4% útwetter bestiet. It leit yn 'eEastlike Tiidsône (UTC –5,simmertiid –4), en grinzget oan 'e steatNoard-Karolina yn it suden; de steatTennessee yn it uterste súdwesten; de steatKentucky yn it uterste westen, de steatWest-Firginia yn it westen en noardwesten; en de steatMarylân en it federaleDistrikt Kolumbia, dêr't deAmearikaanskehaadstêdWashington, D.C. leit, yn it noarden. De súdgrins fan 'e Firginia is in rjochte line dy't eins persiis op 36°30′noarderbreedte lizze moatte soe, hoewol't er dêr troch flaters makke troch de oarspronklikelânmjitter soms in hiel stik fan ôfwykt. It ferrin fan 'e grins mei Tennessee waard pas yn1893 fêstlein, doe't dy kwestje beslist waard troch itAmerikaansk Heechgerjochtshôf. De noardgrins mei Marylân en it Distrikt Kolumbia folget deleechwetterline oan 'e súdlikeigge fan 'erivier dePotomac.

Mingd wâld mei op 'e efter- grûn itBlue Ridge-berchtme.

Yn it easten wurdt Firginia begrinzge troch deAtlantyske Oseaan, en it leechste punt fan 'e steat is itstrân oan 'e Atlantyskekust. It noardlike twatrêde part fan 'ekustline leit eins oan 'eChesapeakebaai, dat insee-earm fan 'eoseaan is dy't nei it noarden en noardwesten taNoard-Amearika ynkringt en it fêstelân skiedt fan itDelmarva-skiereilân. Op 'e súdpunt fan datskiereilân, dat fierders ta it grûngebiet fan 'e steatenMarylân enDelaware heart, lizze twacountys fan Firginia, dy't de saneamdeEastkust fan Firginia foarmje. Mei't in grut part fan 'erivieren fan Firginia yn 'e Chesapeakebaai útmûnje, wêrûnder dePotomac, deJames, deSusquehanna, deRappahannock en deYork, bestiet de Firginiaanske kustline dêre út trije grutte skiereilannen, dy't nei it súdeasten ta útstekke yn 'ebaai. Fan noard nei súd binne dat deNorthern Neck, itMiddelskiereilân en itFirginia-skiereilân.

Geografysk engeologysk kin Firginia opdield wurde yn fiif regio's, dy't faneast neiwest troch de steat rinne. DeTidewaterflakte is inleechlân dat in brede stripe grûn by de Atlantyske kust lâns beslacht en dêr't ek deEastkust fan Firginia ta heart. Westlik dêrfan leit itheuvelige foarlân fan 'eAppalachen, dat yn itIngelsk dePiedmont neamd wurdt. Dêrta hearre ek deSúdwestlike Bergen yn 'e krite omCharlottesville hinne. Noch fierder nei it westen rint yn in smelle line itBlue Ridge-berchtme, de eastlikeberchrige fan 'e Appalachen, fan it súdwesten nei it noarden dwers troch de steat. Yn dy krite leit it heechste punt fan Firginia, deberchtop fan 'eMount Rogers, dy't 1.746 m boppeseenivo útstiket. Efter dy berchkaam lizze de legere bergen endellingen fan 'e binnenste Appalachen, en it uterste westen fan 'e steat omfiemet noch in stikje fan itCumberlandplato. Der is yn Firginia ienfederaalYndianereservaat, te witten itPamunky Yndianereservaat.

Yndianereservaten yn Firginia.

Skiednis

[bewurkje seksje |boarne bewurkje]

De iersteYndiaanske bewenners setten har omtrint10.000 f.Kr. op it grûngebiet fan it tsjintwurdige Firginia nei wenjen. Tsjin3000 f.Kr. ûntstiene der de earste permanintedelsettings, en omtrint900 nei Kr. begûn men dergewaaksen teferbouwen. Tsjin1500 hieneAlgonkwynskefolken op 'eTidewaterflakte lytsestedsjes stifte, lykasWerowocomoco. Yn dyselde tiid waard it westen fan Firginia bewenne trochSûaanske folken, en it uterste noarden en it suden trochIrokeeske folken. Nei1570 ferienen de Algonkwinen út 'e midden en it eastlike part fan Firginia har ûnder lieding fan itopperhaadPowhatan fierhinne yn 'ePouhattan-konfederaasje. Dat steatsferbân bestie útstammenn dy't in mienskipliketaal dielden, itFirginiaansk-Algonkwynsk, en omfette mear as 150 delsettings. Yn1607 moat it inbefolking fan 13.000 oant 14.000minsken hân hawwe.

De earsteJeropeeskeûntdekkingsreizgers dy't Firginia oandiene, wiene de leden fan ferskateekspedysjes dy't yn 'esechstjinde iuw de kusten fan 'eChesapeakebaai ferkenden, wêrûnder in groepSpaanskejezuïten. Yn1583 skonkkeninginneElizabeth I fan Ingelân oanadmiraalWalter Raleigh byoarkunde itrjocht om noardlik fanSpaansk-Floarida inkoloanje te stiftsjen. It jiers dêrop stjoerde Raleigh in ekspedysje nei de eastkust fanNoard-Amearika, dy't ûnder de namme 'Virginia' dat hiele gebiet, fanSúd-Karolina oantMaine plus iteilânBermuda, foar deIngelske Kroan yn besit naam. Nei't de iere koloanje teRoanoke, ynNoard-Karolina, op mysterieuze wize ferdwûn, kaam dekolonisaasje fan it gebiet lykwols suver in fearnsiuw stil te lizzen.

Pocahontas rêdt itlibben fanJohn Smith.

Pas yn1607 waard it op 'e nij besocht, doe't deLondenske Kompanjy de koloanjeJamestown op 'e kust fan Firginia stifte. Dy nije koloanje wie ferneamd neikeningJakobus I "James" fan Ingelân, en de oanfierder fan 'e kolonisten wie inChristopher Newport. Ut 'e iere dagen fan 'e nije koloanje komt it (sterkromantisearre)ferhaal fanPocahontas, dedochter fan it opperhaad Powhatan, dy't útleafde itlibben rêden hawwe soe fan 'e Ingelske kolonistJohn Smith. Yn1619 waard itHûs fan de Boargers oprjochte, inparlemint dat noch altyd bestiet (no as desteatssenaat fan Firginia), en dat dêrmei de âldstewetjaande macht fan itwestlik healrûn is. Doe't de Londenske Kompanjy yn1634fajyt gie, waard de koloanje oernommen troch deIngelske Kroan.

It libben yn 'e koloanje wie nuodlik, en mannich in kolonist kaam om yn 'eHongertiid fan1609 en ûnder dePouhattan-oarloggen, yn 't bysûnder by itYndiaanske Bloedbad fan 1622, dat de kolonisten in negative miening oer alle Yndianen joech. Tsjin1624 wiene der fan 'e oarspronklike 6.000 kolonisten noch mar 3.400 oer. De koloanje waard lykwols rêden troch de almar fierder oanwaaksende Jeropeeske fraach neitabak, inplant dy't fan natuere yn Firginia foarkaam en dêre ûnder it hearskjendeklimaat florearre. Oan 'e ein fan 'eachttjinde iuw begûn ekkatoen hieltyd wichtiger te wurden aseksportprodukt.

Itgûverneurspaleis yn itiepenloftmuseumColonial Williamsburg.

It gefolch wie de oankomst fan nije groepen kolonisten en harrentsjinstfolk. Itarbeidstekoart waard oplost troch de ynfiering fan in systeem wêrby't kolonisten foar eltsekontraktarbeider dy't se op eigen kosten oerkomme lieten út Jeropa, der in stik lân op ta krigen. Sokke kontraktarbeiders hiene it amper better as slaven, mar as se mei sân jier harren kontrakt úttsjinne hiene, wiene se wer folslein frij, en koene se in nij bestean opbouwe yn Firginia. Se wiene lykwols teearm om sels de oertocht nei Amearika betelje te kinnen, wat de reden wie dat se ynstimd hiene mei harren kontraktearring. De earsteAfrikanen arrivearren yn1619 ek as kontrakarbeiders yn 'ekoloanje Firginia. Pas folle letter ferskode it systeem fan kontraktarbeid neislavernij, in ûntwikkeling dy't sterk yn 'e hân wurke waard troch deferoardieling, yn1640, fanJohn Punch, in kontraktarbeider dy't besocht hy út te naaien, ta libbenslange slavernij. Neitiid kamen sokke feroardielings faker foar, wêrnei't yn1661-1662 dewet feroare waard om derfoar te soargjen dat slavernij fia demem fanâlder opbern oerdroegen waard.

Spannings engeografyske ferskillen tusken de arbeiders enplantaazje-eigners laten yn1676 taBacons Rebûlje. Tsjin dy tiid makken kontraktarbeiders en eardere kontraktarbeiders sa'n 80% fan 'ebefolking fan 'e koloanje út. Deopstannelingen, dy't foar in grut part fan 'e westlike foargrins fan Firginia kamen, kanten har ek oan tsjin gearwurking mei Yndiaanske folken. Sadwaande resultearre deopstân yn 'e ûndertekening teMiddle Plantation fan itFerdrach fan 1677, dat fan 'e Yndiaanske stammen dy't har derby oansleatenfazallen fan 'e koloniale oerheid makke. Dy ûntwikkeling makke diel út fan in groeiend patroan fan it ôfnimmen fan lân fan 'e Yndianen trochferdraggen en as dat net slagge, trochgeweld. Yn1693, doe't it de status fanhaadstêd fan 'e koloanje Firginia krige, waard Middle Plantation omnamme taWilliamsburg, nei dekening-steedhâlderWillem III fan Oranje-Nassau.

Mount Vernon, deplantaazje fanGeorge Washington.

Yn1747 foarme in groeplânspekulators út Firginia deOhiokompanjy, dy't mei stipe fan 'eBritske Kroan úteinsette mei de Ingelske kolonisaasje fan itOhiolân bewesten deAppalachen. Mei't dy krite ûnderdiel wie fan 'eFrânske koloanjeNij-Frankryk, late dat ta deFrânske en Yndiaanske Oarloch, dy't itNoardamerikaanske front fan 'eSânjierrige Oarloch (1756-1763) yn Jeropa waard. In kolonialemilysje gearstald út ferskate Britske koloanjes focht ûnder de namme fan itFirginiarezjimint mei tsjin 'e Frânsen. Datrezjimint waard oanfierd troch in Firginiaanske plantaazje-eiger dy'tGeorge Washington hiet.

Unôfhinklikheidsoarloch

[bewurkje seksje |boarne bewurkje]

It besykjen fan itBritske Parlemint om nei ôfrin fan 'eFrânske en Yndiaanske Oarloch nijebelestings te heffen, wie yn 'e Amerikaanske koloanjes tige ympopulêr. Yn Firginia waard deopposysje tsjin sokkebelesting sûnder fertsjintwurdiging (de koloanjes wiene net fertsjintwurdige yn it Britske Parlemint) yn it Hûs fan de Boargers oanfierd trochPatrick Henry enRichard Henry Lee. Fia itKomitee fan Briefkerij begûnen hja yn1773 harren aksjes te koördinearjen mei depolitike lieders yn 'e oare koloanjes, en it jiers dêrop waard itKontinintaal Kongres oprjochte, dêr't fertsjintwurdigers úttrettjin Britske koloanjes yn Noard-Amearika sit yn hiene. Nei't it Hûs fan de Boargers yn1774 troch de keninklikegûverneur ûntbûn waard, beholden derevolúsjonêre lieders it bestjoer oer Firginia fia yllegalegearkomsten dy't deFirginiaanske Konvinsjes neamd waarden.

De Christ Church ynAlexandria, dêr't sawolGeorge Washington asRobert E. Leetsjerke.

Op15 maaie1776 rôp de Konvinsje de ûnôfhinklikheid fan Firginia út, en waard deFirginiaanske Rjochteferklearring oannommen, dy't opsteld wie trochGeorge Mason. In oare Firginiaan,Thomas Jefferson, borduerre op Mason syn wurk fuort by it opstellen fan 'e nasjonaleAmerikaanske Unôfhinklikheidsferklearring. Doe't yn1774 deAmerikaanske Unôfhinklikheidsoarloch begûn, waard de FirginiaanGeorge Washington oansteld as haad fan it opstannigeKontinintale Leger, dat gearstald wie út 'e milysjes fan 'e trettjin koloanjes. Under deoarloch waard op oantrún fan gûverneur Thomas Jefferson dehaadstêd fan Firginia ferpleatst fan Williamsburg neiRichmond, mei't Williamsburg, troch syn lizzing oan 'e kust, kwetsber wie foar oanfallen troch de Britskemarine.

Yn1781 wist it Kontinintale Leger, yn gearwurking mei in Frânsk ekspedysjeleger, it Britske leger yn Noard-Amearika yn te sluten op itFirginia-skiereilân. Dêr waarden de Britten, ûndergeneraalCharles Cornwallis, by itBelis fan Yorktown einlings en te'n lêsten beslissend ferslein troch George Washington en de Frânskegreve fan Rochambeau. De oerjefte fan Cornwallis late tafredesûnderhannelings yn Parys, wêrmei't yn1783 de ûnôfhinklikheid fan 'eFeriene Steaten feilichsteld wurde koe.

Noardlikesoldaten oan it front byFredericksburg, ynNoardlik Firginia, ûnder deAmerikaanske Boargeroarloch.

Neitiid spilen ferskate Firginianen in wichtige rol by it skriuwen fan 'eAmerikaanske Grûnwet.James Madison stelde yn1789 deBill of Rights op, en op25 juny1788ratifisearre Firginia de Grûnwet, wêrmei't it de tsiendesteat fan 'eAmerikaanske Uny waard. ItKompromis fan Trijefyfde Part, as gefolch wêrfan't slaven foar trijefyfde part (yn ferhâlding ta frije lju) meiteld waarden yn it fêststellen fan it tal sitten yn itAmerikaanske Kongres dêr't in steat rjocht op hie, bewissige dat Firginia, mei syn grutte talslaven, yn 't earstoan de grutste groep fertsjintwurdigers yn itAmerikaanske Hûs fan Offurdigen hie. Yn 'e mande mei de saneamdeFirginiaanske dynasty fanAmerikaanske presidinten (George Washington,Thomas Jefferson,James Madison enJames Monroe) makke dat, dat Firginia lange tiid it wichtichste part fan 'e Feriene Steaten wie.

Yn1790 joegen Firginia en de buorsteatMarylân beide in lyts diel fan harren grûngebiet op sadat itDistrikt Kolumbia foarme wurde koe, dêr't de nije federale haadstêdWashington, D.C. boud waard (dy't net yn ien fan 'e steaten lizze mocht). It Firginiaanske diel waard lykwols yn1846weromjûn, sadat it hjoeddeiske Distrikt Kolumbia inkeld gebiet omfiemet dat oarspronklik by Marylân hearde. Yn1792 joech Firginia, dat neffens de oarspronklike koloniale oarkunde yn prinsipe nei it westen ta trochrûn oant deStille Oseaan, syn oanspraken op it fierdere binnenlân op, sadat dêr de steatKentucky stifte wurde koe. Fanwegen it ûntstean fan in stikmannich steaten fanút Firginia (behalven Kentucky û.m.Ohio enWest-Firginia), wurdt Firginia ek wol deMother of States ("Mem fan de Steaten") neamd.

ItPentagon, ynArlington, de sit fan itAmerikaanske Ministearje fan Definsje.

Behalven foartabaksbou en oare foarmen fanlânbou waarden slaven yn it Firginia fan 'eAntebellumperioade ek almar mear ynset yn 'emynbou,skipsbou en oare tûken fanyndustry. Deeksekúsje fanGabriel Prosser yn1800, deSlave-opstân fan Nat Turner yn1831 en deOerfal op Harpers Ferry, dêr't it federalearsenaal fêstige wie, troch in groep radikaleabolysjonisten ûnder lieding fanJohn Brown yn1859 wiene wichtige ûntwikkelings dy't deroan bydroegen dat demaatskiplike ûnfrede oer it ynstitút fan 'eslavernij en de rol dy't dat spile yn 'eplantaazje-ekonomy almar grutter waard. Tsjin1860 bestie rûchwei 31% fan 'ebefolking fan Firginia, hast in heal miljoen minsken, út slaven.

It wiene lykwols benammenekonomyske tsjinstellings tusken de Noardlikeyndustrysteaten en it fierhinneagraryskeSuden dy't de direkte oanlieding foarmen ta it útbrekken fan 'eAmerikaanske Boargeroarloch op12 april1861. Tsjin dy tiid hiene sân Súdlike steaten har alôfskaat fan 'e Feriene Steaten en harren eigenKonfederearre Steaten fan Amearika foarme. Doe'tpresidintAbraham Lincoln nei it begjin fan 'eSlach om Fort Sumter, in militêrefêsting yn 'ehaven fanCharleston, ynSúd-Karolina, demobilisaasje ôfkundige, wie dat foar Firginia reden om it foarbyld fan 'e oare steaten te folgjen en him op17 april ôf te skieden. Op24 april sleat de steat him by de Konfederaasje oan, wêrnei't de Firginiaanske haadstêdRichmond de nasjonale haadstêd fan 'e hiele Konfederaasje waard. Dat betsjutte dat de Noardlike en Súdlike haadstêden op mar 160 km ôfstân faninoar leine.

ItNasjonaal Begraafplak Arlington, ûnder de reek fanWashington, D.C.

Neitiid joegen har noch trije oare steaten by de Konfederaasje, sadat dy úteinlik út alve steaten bestie.Marylân, fuort benoarden Firginia, dat eins ek in Súdlike, slavehâldende steat wie, waard lykwols fan ôfskieding wjerholden trochNoardliketroepen, mei as gefolch datNoardlik Firginia yn 'e Boargeroarloch oan it front kaam te lizzen en ien fan 'e swierst troch oarlochsgeweld en ferwuostgings troffen kriten fan it hiele lân waard. In oar gefolch fan 'e ôfskieding fan Firginia wie dat 48countys mei Noardlike sympatyen yn it noardwestlike part fan 'e steat har yn it neijier fan1861 op 'eKonvinsje fan Wheeling besleatenôf te skieden fan Firginia, om 'e nije steatWest-Firginia te stiftsjen, dy't yn1863 formeel ta deAmerikaanske Uny talitten waard.

Yn1862 naam de FirginiaanskegeneraalRobert E. Lee it befel oer it KonfederearreLeger fan Noardlik Firginia oer, in kommando dat er de rest fan 'e Boargeroarloch behâlde soe. Lee fierde ferskate ynfaazjes op Noardlike grûngebiet út, mar it meastepart fan 'e oarlochshannelings fûn binnen de grinzen fan Firginia plak. Guon fan 'e grutskalichste treffens yn 'e steat wiene deEarste Slach by Bull Run, deSândeiske Slach, deSlach by Chancellorsville en deSlach yn de Wyldernis. Ek it lêste treffen fan 'e oarloch, deSlach by it Gerjochtsgebou fan Appomattox, fûn yn Firginia plak. Nei deFal fan Richmond, begjinapril1865, waard de steatshaadstêd ferpleatst neiLynchburg, wylst itregear fan 'e Konfederaasje de wyk naam neiDanville. Op9 april1865 tekenen Robert E. Lee en de Noardlike legerkommandantUlysses S. Grant yn itGerjochtsgebou fan Appomattox de oerjefte fan Lee syn leger, wat de ein fan 'e Konfederaasje betsjutte.

Ithaadkertier fan 'ekranteUSA Today, ynMcLean (Firginia).

Nei ôfrin fan 'e Boargeroarloch, ûnder itTiidrek fan de Weropbou, doe't de slavernij krekt ôfskaft wie, naam Firginia ingrûnwet oan dy't tagong ta itûnderwiis fergees makke en dy'tpolitike rjochten,boargerrjochten, en algemienstimrjocht foarmanlju garandearre. De steat waard yn1870 wer formeel lid fan 'e Feriene Steaten, troch it krewearjen fan 'eKommisje fan Njoggen. DepopulistyskeOanpasserspartij (Readjuster Party) bestjoerde de steat mei in politike koälysje dy't foar eltsenien iepenstie, oant de trochkonservativeblanken behearskeDemokratyske Partij yn1883 wer oan 'e macht kaam.

Fan dy tiid ôf naam it steatskongres ferskate wetten oan dy't itswarte folksdielfan it blanke skate. Yn1902 waard de steatsgrûnwet sa werskreaun dat men fan dy tiid ôf in beskate mjitte oanbelesting betelje moast om stimme te meien, wat it foar swarten enearme blanken ûnmooglik makken om diel te nimmen oanferkiezings, hoewol't se yn prinsipe wol itstimrjocht hiene. Tagelyk waarden ek ferskate oare stimrjochtbeheinende maatregels trochfierd.

Underwilens hiene ekekonomyske faktoaren ynfloed op 'e ûntwikkeling fan Firginia. Yn1880 fûn de FirginiaanJames Albert Bonsack inmasine út dy'tsigaretten rôlje koe, wat ta in hiele nijeyndustry late (de sigarette-yndustry) mei grut talfabriken yn 'e omkriten fanRichmond. Yn1886 rjochte despoarmagnaatCollis Potter Huntington ynNewport News deskipswerfNewport News Shipbuilding op, dy't tusken1907 en1923 seis grutteslachskippen boude foar deAmerikaanske Marine. Under deEarste Wrâldoarloch foelenDútskeûnderseeboaten de skipfeart fuort bûten Newport News oan.

Utsjoch opNorfolk, de twadde stêd fan Firginia.

Yn1926 settedû.W.A.R. Goodwin meifinansjele stipe fan 'eoaljemagnaatJohn D. Rockefeller jr. útein mei derestauraasje fanhistoaryskegebouwen útkoloniale tiidrek ynWilliamsburg. Nettsjinsteande it feit dat it projekt te lijen hie ûnder deGrutte Depresje en deTwadde Wrâldoarloch ûntjoech itiepenloftmuseumColonial Williamsburg him dochs ta in wichtigetoeristyske attraksje. Tusken1913 en1940 teach ûnder deAfro-Amerikaanske Folksferhuzing in grut part fan 'e swarte befolking út Firginia wei, op 'e siik nei in better libben yn 'eyndustrystêden fan it noarden, lykasPhiladelphia,Baltimore,New York,Washington, D.C.,Detroit,Cleveland enChicago.

In protest tsjinsegregearreûnderwiis dêr'tBarbara Rose Johns yn1951 ynFarmville mei úteinsette, late ta derjochtsaakDavis v. County School Board of Prince Edward County. Dy saak, oanbrocht troch de RichmondersSpottswood Robinson enOliver Hill, waard yn1954 beslist mei in útspraak yn in oare rjochtsaak,Brown v. Board of Education, wêryn't de segregativedoktrine fan "apart mar gelikens" ôfwiisd waard. Yn1958 fierde de steat Firginia, ûnder oanfiering fan 'e ynfloedrikerasistyskesenatorHarry F. Byrd, lykwols it belied fan "massive wjerstân" yn, wêrby't der in ferbod op oerheidsstipe oan desegregearreskoallen ôfkundige waard.

It Tinkteken foar de Boargerrjochte-beweging, ynRichmond, dat yn2008 ûntbleate waard.

Yn 'e1960-er jierren woeks deAmerikaanske Boargerrjochtebeweging fluch oan. It slagge om op federaal nivo deBoargerrjochtewet fan1964 en deStimrjochtwet fan1965 oannommen te krijen. Dêrop oardere itAmerikaansk Heechgerjochtshôf allecountys yn Firginia om 'e skoallen teyntegrearjen. Yn1967 makke it Heechgerjochtshôf yn 'e saakLoving v. Virginia ek koarte metten mei it Firginiaanske steatsferbod opynterrasiale houliken. Fan gefolgen werskreau it steatskongres ûnder lieding fangûverneurMills Godwin tusken1969 en1971 de steatsgrûnwet. Yn1989 wieDouglas Wilder de earsteAfro-Amerikaan dy't yn Firginia (en yn 'e hiele Feriene Steaten) ta gûverneur keazen waard.

De taname fan útjeften op it mêd fandefinsje ûnder deKâlde Oarloch late ta inekonomyske opgong ynNoardlik Firginia en yn 'eskipswerven enmarinebases oan 'e Firginiaanske kust. Yn dy kriten naam yn dyselde snuorje debefolking ek navenant ta. Behalven de definsje-yndustry soargen ekplysje- enspionaazje-aktiviteiten ûnder de Kâlde Oarloch yn Firginia foar banen, mei't de bûtenlânskefeilichheidstsjinstCIA synhaadkertier ynLangley fêstige, wylst de nasjonaleresjersjeFBI in grut opliedingsynstitút ynQuantico oanlei. Dêropta wie ûnder de Twadde Wrâldoarloch ynArlington, krekt oan 'e Firginiaanske kant fan 'e grins bûtenWashington, D.C., itPentagon boud, dat de sit waard fan itAmerikaanske Ministearje fan Definsje. Dat mânske gebou wie op11 septimber2001 ien fan 'e doelwiten fan 'e9/11-oanslaggen.Terroristen fanAl-Qaida boarren dêrby inferkearsfleantúch yn it Pentagon, wêrby't 189 minsken omkamen.

It Steatskapitoal fan Firginia.

Bestjoer

[bewurkje seksje |boarne bewurkje]

Firginia bestietbestjoerlik út 95countys en 39 saneamdeûnôfhinklike stêden. Desteatshaadstêd,Richmond, is sa'n ûnôfhinklikestêd. Krekt as alle Amerikaanske steaten wurdt Firginia bestjoerd troch insteatsregear mei oan it haad degûverneur. Dewetjaande macht is yn 'e hannen fan deAlgemiene Assimblee fan Firginia, dy't bestiet út 'e Steatssenaat mei 40 sitten en it Steatshûs fan Delegearren mei 100 sitten. Yn 'eAmerikaanske Senaat wurdt Firginia, lykas alle Amerikaanske steaten, fertsjintwurdige troch 2senators. Yn itAmerikaanske Hûs fan Offurdigen hat Firginia 11 sitten.

Itpolitike lânskip fan Firginia wurdt behearske troch de beide grutte Amerikaanskepolitike partijen, deDemokratyske Partij en deRepublikeinske Partij. Alle oare partijen spylje mar in tige behyplike rol. Oarspronklik wie Firginia sterk op 'e hân fan 'e Demokraten, oant dy yn 'e1950-er en1960-er almar progressiver waarden. Dêrnei ferskode it grutste part fan it Firginiaanskeelektoraat nei de hieltydkonservativer wurdende Republikeinen. Troch debefolkingsgroei yn 'estêden, dêr't men oer it algemien folle foarútstribjender is as op itplattelân, is Firginia lykwols sûnt2000 wer yn it Demokratyske kamp bedarre. Fral de oanhâldende oanwaaks fan 'efoarstêden fanWashington, D.C., ynNoardlik Firginia, is sterk debet oan dy ûntwikkeling.

Strântoerisme byVirginia Beach.

Ekonomy

[bewurkje seksje |boarne bewurkje]

Yn2013 bedroech itbruto steatsprodukt fan Firginia$452 miljard. Neffens it AmerikaanskeBuro foar Ekonomyske Analyze hie Firginia dat jiers fan alleAmerikaanske steaten de meastecountys yn 'e top 100 fan 'e rykste countys fan 'e Feriene Steaten, wêrûnder guon dy't it earste, twadde en trêde plak op dy ranglist ynnamen. Dêrby moat wol oantekene wurde datNoardlik Firginia, en yn 't bysûnder defoarstêden fan 'e federalehaadstêdWashington, D.C., fierwie it heechste gemiddeldeynkommen fan 'e hiele steat hawwe, wylst de countys yn 'eAppalachen, fral ynSúdwestlik Firginia, in hiel ein efterop komme.

Deagraryske sektor hat 32% fan itoerflak fan Firginia yn gebrûk, mar omfiemet mar sa'n 7% fan 'eberopsbefolking fan 'e steat. De wichtichstelânbouprodukten binnetomaten,soajabeane enpinda's. Defiskerij moat it benammen hawwe fanmantels,oesters,blauwe swimkrabben enmoksels. Op it mêd fan 'eyndustry is fral ynNoardlik Firginia in grut talhigh-techbedriuwen fêstige. Fierders binne der yn Firginia in protteûndernimmings fêstige op it mêd fan 'ewapenyndustry en oaredefinsje-relatearre bedriuwen, wylst der ek in protte minsken direkt yn 'e tsjinst steane fan 'eAmerikaanske Striidkrêften, benammen yn 'e foarstêden fan Washington, D.C. en op 'emarinebases ynNorfolk, oan 'e súdeastkust, enNewport News, op itFirginia-skiereilân.

Libbeneskiednis yn itiepenloftmuseumColonial Williamsburg.

Likernôch in trêdepart fan 'e beropsbefolking is wurksum yn 'etsjinstesektor. Firginia is net ien fan 'e measttoeristyske Amerikaanske steaten, mar dochs komt der elts jier in oansjenlik talfakânsjegongers op ôf, û.m. foar itstrântoerisme oan 'e Atlantyske kust, dêr't deekonomy fanVirginia Beach fierhinne op draait, mar ek om itiepenloftmuseumColonial Williamsburg, itNasjonaal Begraafplak Arlington en deslachfjilden fan 'eAmerikaanske Boargeroarloch te besykjen.

Demografy

[bewurkje seksje |boarne bewurkje]

Neffens in offisjele rûzing troch itAmerikaanske Folkstellingsburo (op grûn fan gegevens fan 'e Amerikaanskefolkstelling fan2010) hie Firginia yn2014 8.326.289 ynwenners, wat in groei fan 4,07% is yn ferhâlding ta de stân fan saken yn2010. Debefolkingstichtens wie yn2014 79,8minsken de km². De grutstestêd fan 'e steat isVirginia Beach, mei goed 448.000 ynwenners yn2011. Oare gruttere stêden binne:Norfolk (246.000),Chesapeake (231.000),Arlington (225.000), de steatshaadstêdRichmond (214.000),Newport News (182.000) enAlexandria (149.000).

Befolkingstichtens yn Firginia.

Neffens gegevens fan 'e Amerikaanskefolkstelling fan2010 wie deetnyske opbou fan 'e Firginiaanskebefolking doe sa: 63,1%blanken; 19,7%swarten; 8,9%Latino's; 6,3%Aziaten; 0,5%Yndianen; 0,1%Polyneziërs,Melaneziërs enMikroneziërs; 1,4% oaren of fan mingd etnysk komôf.Blanke Firginianen binne fierhinne fanNoardwest- enMiddenjeropeeske orizjine, mei as grutste oarsprongsgroepenDútsers (11,7% fan 'e totale steatsbefolking),Ingelsen (10,7%),Ieren (9,8%) enAngelsaksyske Amerikanen (9,7%).

DeAfro-Amerikanen fan Firginiastamje foar it meastepart ôf fanslaven dy't yn 'ekoloniale perioade oanfierd waarden út wat noAngoala en súdlikNigearia is. De grutste etnyske groep ûnder dy slaven waard foarme troch deIbo fan Nigearia. Mank deAziaten binne de grutste groepen deFjetnamezen, dy't har oan 'e ein fan 'eFjetnamoarloch, mids1970-er jierren, fral ynNoardlik Firginia nei wenjen setten, deKoreänen, dy't oer it algemien resintereymmigranten binne, en deFilipino's, dy't benammen konsintrearre binne oan 'e súdeastkust, en wêrfan't in grut tal bannen hat mei deAmerikaanske Marine.

Grutsteôfstammingsgroepen percounty:
    Dútsers
    Ingelsen
    Ieren
    Angelsaksyske Amerikanen
    Afro-Amerikanen.

Yn2015 krige yn Firginia de earsteYndianestamme federale erkenning, nammentlik:

Fierders binne der 12stammen dy't erkenning fan 'e steat, mar net fan 'e federale autoriteiten hawwe. Dat binne:

Deoffisjele taal fan Firginia is itIngelsk, dat yn1981 en jitris yn1996 bywet as sadanich fêstlein waard. Dy offisjele status makket lykwols gjin ûnderdiel út fan 'esteatsgrûnwet fan Firginia. Neffens gegevens op basis fan inenkête fan 'eModern Language Association, út2010, wie it Ingelsk doe foar 85,9% fan 'ebefolking fan Firginia dememmetaal. Oare wichtigetalen wiene itSpaansk (6,4% of 470.000 minsken), itKoreaansk (0,8% of 57.000 minsken), itFjetnameesk (0,6% of 46.000 minsken), itSineesk (0,6% of 42.000 minsken) en itFilipynsk (0,6% of 41.000 minsken).

ItPiedmont-dialekt fan it heuvelige foarlân fan 'eAppalachen stiet bekend om 'e grutte ynfloed dy't it útoefene hat op 'e ûntwikkeling fan itSúdlik Amerikaansk-Ingelsk. Yn 'estêden fan Firginia wurdt in foarm fanAmerikaansk-Ingelsk sprutsen mei minder Súdlike skaaimerken. Dêrnjonken besteane der ferskate oare regionale farianten, wêrûnder itTidewater-aksint, itAldfirginiaansk aksint en it argaysk oandwaandeElizabetaansk-Ingelsk fan iteilânTangier, yn 'eChesapeakebaai.

Arlington, ien fan 'efoarstêden fanWashington, D.C.

Op it mêd fangodstsjinst bestie yn2008 76% fan 'ebefolking fan Firginia útkristenen, wêrûnder 65%protestanten en 11%roomsen. De grutste protestantske denominaasjes wieneSúdlike Baptistekonvinsje en deFeriene Metodistyske Tsjerke.Ateïsten enagnosten foarmen 18% fan 'e befolking. Fan 'e oare godstsjinsten omfiemen itboedisme, ithindoeïsme en itjoadendom allegear likernôch 1% fan 'e Firginiaanske befolking, en deislaam 0,5%.

Klimaat

[bewurkje seksje |boarne bewurkje]

Firginia hat in fochtichsubtropyskklimaat, mei hjitte, nearesimmers, kâldewinters en myldeoergongsjiertiden. Wat fierder súdlik oft men komt, wat waarmer en fochtiger oft it wurdt. Simmerdeis binnetemperatuerenoerdeis fan boppe de 30 °C net útsûnderlik, wylst it kwik by 't winter maklik sakje kin oant ûnder itfriespunt, benammennachts. Rekôrtemperatueren wiene 46 °C op15 july1954 ynBalcony Falls, en –34 °C op22 jannewaris1985 teMountain Lake.Delslachhoemannichten rinne útinoar, mar bedrage trochinoar sa'n 1.080 mm. Benammen oan 'eAtlantyske kust wurdt itwaar sterk beynfloede troch deGolfstream, dy't út it suden wei by Firginia lâns giet en waarm wetter út itKaribysk Gebiet meifierd, mar ek ferskateorkanen yn 't jier bringt. Fierders wurdt Firginia jiers troffen troch yn trochsneed 7tornado's, mar dat binne oer it algemien tige lichten.

Keppelings om utens

[bewurkje seksje |boarne bewurkje]

Boarnen, noaten en referinsjes

[boarne bewurkje]
Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder:References enFurther reading, op dizze side.


Wikimedia Commons
Wikimedia Commons
 Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategoryVirginia fanWikimedia Commons.
 
             Feriene Steaten
Flagge fan de Feriene Steaten
steaten
Alabama Alaska Arizona Arkansas Delaware Fermont Firginia Floarida Georgia Hawaï Idaho Illinois Indiana Iowa Kalifornje Kansas Kentucky Kolorado Konettikut Louisiana Maine Marylân Massachusetts Michigan Minnesota Mississippy Missoery Montana Nebraska Nevada Nij-Hampshire New York Nij-Jersey Nij-Meksiko Noard-Dakota Noard-Karolina Ohio Oklahoma Oregon Pennsylvania Rhode Island Súd-Dakota Súd-Karolina Teksas Tennessee Utah Washington West-Firginia Wyoming Wiskonsin
ûnynkorporearre territoaria
Amerikaanske Famme-eilannen Amerikaansk-Samoä Gûam Noardlike Marianen Porto Riko
federaal distrikt
Distrikt Kolumbia
· ·Berjocht bewurkje
Opfrege fan "https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Firginia&oldid=1149982"
Kategoryen:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp