| Death Wish | ||
 film | ||
| (Filmposter yn 'e Ingelske Wikipedy) | ||
 | ||
| makkers | ||
| regisseur | Michael Winner | |
| produsint | Dino De Laurentiis Hal Landers Bobby Roberts | |
| senario | Wendell Mayes Gerald Wilson | |
| basearre op | de roman fanBrian Garfield | |
| kamerarezjy | Arthur J. Ornitz | |
| muzyk | Herbie Hancock | |
| filmstudio | Dino De Laurentiis Cinematografica | |
| distribúsje | Paramount Pictures(Fer. Steaten) Columbia Pictures(ynternasj.) | |
| spilers | ||
| haadrollen | Charles Bronson Vincent Gardenia | |
| byrollen | Kathleen Tolan Steven Keats Stuart Margolin Hope Lange | |
| skaaimerken | ||
| lân/lannen |  Feriene Steaten | |
| premiêre | 24 july1974 | |
| foarm | langspylfilm | |
| sjenre | aksje-misdie-dramafilm | |
| taal | Ingelsk | |
| spyltiid | 94 minuten | |
| budget en resultaten | ||
| budget | $3,7 miljoen | |
| opbringst | $22 miljoen | |
| filmsearje | ||
| filmsearje | Death Wish | |
| ● folgjend diel | Death Wish II | |
Death Wish is inAmerikaanskeaksje-,misdie- endramafilm út1974 ûnderrezjy fanMichael Winner, mei yn 'ehaadrollenCharles Bronson enVincent Gardenia. Defilm is basearre op 'eroman meideselde namme fanBrian Garfield. Detitel betsjut "Deadswinsk". Itferhaal giet oer Paul Kersey, inarsjitekt dy't asfigilantekriminelen begjint om te bringen nei't synfroufermoarde en syndochterferkrêfte is by inoerfal by him thús.Death Wish krige mingderesinsjes fan 'efilmkritisy, dy't har der benammen oan steurden dat de roman dêr't de film op basearre wie,figilantisme ôfwiisde, wylst de film it krekt omearme. Nettsjinsteande dat wie de film inkommersjeel súkses yn 'ebioskopen, om't er in gefoelige snaar rekke by itpublyk yn in tiid dat dekriminaliteit yn grutte Amerikaanskestêden almar tanaam. Acht jier letter waard in (minder wurdearre)ferfolchfilm makke,Death Wish II, en úteinlik soene der yn totaal fiif films makke wurde yn 'eDeath Wish-filmrige. Yn2018 waard fan 'e oarspronklike film inremake makke, dy't ekDeath Wish hiet, meiBruce Willis yn 'e haadrol.
Paul Kersey is in súksesfollearsjitekt yn synmiddeljierren mei in liedingjaandebaan by in grutarsjitekteburo mei fêstigings yn 'e hieleFeriene Steaten. Hy is krekt weromkeard ynNew York nei't er mei synfrou Joanna opfakânsje west hat neiHawaï. Oan syn relatyf soargeleaze bestean komt in ein as Joanna en harrentroudedochter Carol op in dei nei in besyk oan 'esupermerk nei hûs ta folge wurde troch trije jongekriminelen, dy't itappartemint fan 'e Kerseysbinnenkringe op 'e siik neijild. As bliken docht dat de froulju mar in peardollar yn 'ebûse hawwe, wurdt Joanna swiermishannele en Carolferkrêfte. Nei't de mannen útnaaid binne (om nea wer weromfûn te wurden), wit Carol deplysje te skiljen. Sy en harmem wurde nei itsikehûs ta brocht, dêr't Joanna koarte tiid letter oan harferwûnings komt teferstjerren.
Koart nei debegraffenis fan syn frou wurdt Kersey op 'estrjitte oanholden troch inoerfaller, dy't er mei in selsmakkewapen besteande út insok mei in pear rôlenkwartsjes deryn, fan him ôf slacht. It ynsidint grypt Kersey sterk oan, mar tagelyk fielt er ek in beskateeufory. Om't er mient dat Kersey der baat by hawwe sil as er ris in skoft yn in oar fermidden is, stjoert syn baas him neiTucson yn 'eAmerikaanske steatArizona, dêr't inrikekliïnt, Ames Jainchill, nochal wat noaten op 'e sang hat oangeande in nij wenningbouprojekt.
Wylst er dêr is en de winsken fan 'e kliïnt mei dy fan it arsjitekteburo besiket te fermoedsoenjen, rekket Kerseybefreone mei Jainchill. Dyselde nimt him op injûn mei nei insjitklub, dêr't Kersey fertelt dat er yn 'eKoreaanske Oarloch ashospik tsjinne hat om't ergewissebeswierde wie. Dat kaam om't synheit omkommen is by injachtûngemak doe't er sels noch lyts wie, wêrnei't syn mem neat mear fanfjoerwapens witte woe. Kersey blykt lykwols in earstenskerpskutter te wêzen, en as er weromgiet nei New York, jout Jainchill him in ynpaktkado mei, dat letter in kistke mei inrevolver en alle tahearren blykt te wêzen.
Tink derom: Yn de tekst hjirûnder wurdt de ôfrin fan de film beskreaun. As jo de film sels sjen wolle, is it mooglik better dat jo it no folgjende diel fan 'e plotbeskriuwing (earst noch) net lêze. |
Werom yn New York heart Kersey fan synskoansoan Jack Toby dat syn dochter Carolsljochtsinnich wurden is om't se net oankin wat har oandien is. Se is yn inkatatoanyske steat bedarre wêrby't se har hielendal yn harsels weromlûkt, en moat sadwaande opnommen wurde yn inpsychiatryske ynrjochting. In peardagen letterfertrêdet Kersey him jûns let in eintsje yn itpark, wêrby't er út foarsoarch de revolver yn 'e bûse dien hat. As indrugsferslaafde him ûnderbedriging mei inpistoal besiket te berôvjen, sjit Kersey him dea. Hy naait dêrnei fluch út nei hûs, dêr't himsels nei ithúske hastiget om tespuien. Mar hy hat gjinspyt fan syn die en de folgjende jûns giet er op 'e nij de stêd yn, diskear om aktyf kriminelen op te sykjen mei de bedoeling om asfigilante foar eigen rjochter te spyljen. Hy sjocht hoe't trije oerfallers in man insteechje yn skuorre en yninoar slane, wêrnei't er de oerfallers alle trije deasjit. As deplysje derby komt, begjintynspekteur Frank Ochoa, dy't de foargeande jûns ek by de moard op 'e drugsferslaafde roppen wie, in patroan te sjen. Hy ûnderfreget itslachtoffer fan 'e trije kriminelen, dy't Kersey dúdlik sjoen hat, mar de man hâldt út dat itbloed fan inwûne oan 'efoarholle him yn 'eeagen rûn wie en dat er dêr tydlik troch ferbline wie.
De folgjendewiken giet Kersey troch op it ynsleine paad. Hy begjint himsels as lokies te brûken, troch opsichtich mei in gruttepûde folboadskippen om te rinnen en yn inkafee by it ôfrekkenjen synbeurs wiid iepen te dwaan, sadat eltsenien sjen kin hoefolle kontant jild oft er by him hat. Dat giet lang goed, mar op in stuit wurdt er oermoedich en by in konfrontaasje mei twa oerfallers yn in leechmetrostasjon wit ien fan 'e mannen him mei inmês yn itskouder te stekken foar't er him deasjitte kin. Underwilens stelt Ochoa, foar wa't dúdlik is dat der in figilante yn 'e stêd oan it wurk is, in list op meifamyljes dêr't koartby immen út ferstoarn is by in oerfal. De lange list dy't dat opsmyt, skaaft er by oan 'e hân fan it earsteplak delikt, dat neffens him grif yn 'e buert fan 'e wente fan 'e figilante lei, en dêrnei sjocht er neioarlochsfeteranen yn 'e famyljes, mei't dy de minste muoite hawwe sille om sels de wapens (wer) op te nimmen.
Sa komt Kersey op in stuit by Ochoa yn byld, dy't him earst in ûnwierskynlike dieder achtet, syn status fan gewissebeswierde yn acht nommen. By in temûkehûssiking fan it appartemint fan Kersey treft er lykwolsbebletferbân oan, en hy wit dat ien fan 'e oerfallers yn it metrostasjon syn moardner stutsen hat. In fjoerwapen kin er lykwols net fine om't Kersey dat op synkantoar bewarret. Nettsjinsteande dat hinget Ochoa derta oer om Kerseyop te pakken, mar ear't er dat dwaan kin, wurdt er by deplysjekommissaris en deofsier fan justysje roppen. Dy lizze him út dat it tal oerfallen yn New York, sûnt Kersey oan syn moardtocht begûn, mei twa-trêde part omleechgien is. Ek al mei er dan in moardner wêze, foar debefolking fan New York, dy't der folslein syn nocht fan hat om hieltyd wer berôve te wurden, is er inheld. Dat it komt derop del dat de kommissaris en de ofsier fan justysje Kersey net hawwe wolle: net om't dat foar oerfallers it sinjaal wêze soe dat de kust wer feilich is; net om't dat fan Kersey inmartelder meitsje soe; en ek net om't plysjekommissaris en ofsier fan justysje yn 'e Feriene Steaten keazen funksjes binne, en de beide mannen it by de folgjendeferkiezings wol skodzje kinne soene as se sa'n populêr persoan as Kerseyefter de traaljes setten. Ochoa fynt it mar neat, wat der no fan him frege wurdt, mar hy stimt dermei yn om te besykjen om Kersey "ôf te skrikken".
Neitiid besiket Ochoa Kersey teyntimidearjen troch him ûnderweis fan syn wurk nei hûs hurdhannich oanpakke te litten troch in pearplysjes, dy't dêrnei harûntskuldigings oanbiede en sizze dat se ien sochten mei synsinjalemint. Ek skillet er Kersey anonym op om him te warskôgjen dat al syn kommen en gean troch de plysje yn 'e rekken holden wurdt. Kersey lit him lykwols net sa maklik ôfskrikke en wylst de plysje de haadyngong fan synappartemintekompleks observearret, giet hy troch de efterdoar nei bûten. Hy hellet op syn wurk syn revolver op en giet der wer op út. Diskear, lykwols, treft er oerfallers dy't sels ek in fjoerwapen hawwe. Kersey sjit twa fan harren dea, mar rint sels inskotwûne op. Lykwols efterfolget er de trêde oerfaller, dy't er úteinlik yn it nau driuwt en dan útdaget ta inrevolverduël yn 'ewesternstyl, sa't er dat sjoen hat by inwyldwestshow doe't er yn Tucson wie. Ear't it dêr lykwols fan komme kin, falt Kersey derhinne fanbloedferlies. Syn revolver wurdt weinommen troch Jackson Reilly, in jonge plysje, dy't it wapen letter oerdraacht oan Ochoa. Dyselde jout him opdracht om te ferjitten dat er it ea sjoen hat.
Kersey belânet yn it sikehûs, dêr't de plysje de gearkloftemedia wysmeitsje dat er gewoan in slachtoffer fan in oerfal is en alhielendal net de figilante oer wa't eltsenien it hat. Ochoa siket Kersey op en hjit him nei in oar diel fan it lân teferfarren, mei't er yn New York net mear wolkom is. Sadree't er heart dat dyferhuzing syn beslach krigen hat, sil er Kersey syn revolver ferdwine litte. Dat, Kersey freget syn baas om him oer te pleatsen nei in fêstiging yn in oare stêd. Sa arrivearret er net lang nei't er út it sikehûs kommen is mei detrein opUnion Station ynChicago, dêr't er ôfhelle wurdt troch in meiwurker fan 'e pleatslike fêstiging fan it arsjitekteburo. As Kersey sjocht hoe't in jonge frou lêstich fallen wurdt troch in stikmannich jonge liddichgongers dy't har harbagaazje út 'e hannen slane, giet er nei har ta om har te helpen it spul op te krijen. De jonges meitsjeobsene gebearten nei him, mar Kerseyglimket en makket infingerpistoal nei harren werom.
| personaazje | akteur/aktrise |
| Paul Kersey | Charles Bronson |
| ynspekteur Frank Ochoa | Vincent Gardenia |
| personaazje | akteur/aktrise |
| Carol Toby | Kathleen Tolan |
| Jack Toby | Steven Keats |
| Ames Jainchill | Stuart Margolin |
| Joanna Kersey | Hope Lange |
| Sam Kreutzer | William Redfield |
| plysjekommissaris | Stephen Elliott |
| Hank | Jack Wallace |
| plysje Joe Charles | Robert Kya-Hill |
| oerfaller #1 | Jeff Goldblum |
| oerfaller #2 | Christopher Logan |
| oerfaller #3 | Gregory Rozakis |
| plysje Jackson Reilly | Christopher Guest |
| Andrew McCabe | Hank Garrett |
| Alma Lee Brown | Helen Martin |
| plysje Gemetti | Olympia Dukakis |
| resepsjoniste | Marcia Jean Kurtz |
| plysje yn itsikehûs | Paul Dooley |
| oerfaller yn itmetrosasjon #1 | Eric Laneuville |
| oerfaller yn itpark | Lawrence Hilton-Jacobs |
| kassiêre yn 'esupermerk | Sonia Manzano |
| dokter yn 'epolyklinyk | Tom Hayden |
| befeiligingsman yn hal | Al Lewis |
| kioskhâlder | Billy Curtis |
| berôver | Robert Miano |
| oerfaller yn 'emetrotrein #1 | John Herzfeld |
Death Wish waard basearre op 'eromanDeath Wish, dy't yn1972 ferskynde fan 'e hânBrian Garfield. Dyselde waardynspirearre ta it skriuwen fan synboek troch inkeleûnderfinings út syn eigenlibben, doe't ithântaske fan synfroustellen waard en doe't synautofandalisearre waard. Beide kearen wie syn earstegedachte dat er de dieder wol fermoardzje woe, mar by lettere prakkesaasjes besleat er dat dat 'primitive tinzen' wiene, by him opkommen op in stuit dat er der net wach tsjin wie. Doe frege er him ôf hoe't it wêze soe as in man him op in momint fanrazernij oan dy wize fan tinken oerjoech en him der nea wer oan ûntwrakselje kinne soe. Syn roman krige geunstigeresinsjes, mar waard gjinbestseller. Hy ferkocht defilmrjochten op sawolDeath Wish as in oare roman fan sines,Relentless, oanHal Landers enBobby Roberts, de iennichstefilmprodusinten dy't der wat yn seagen. Neitiid waard Garfield de kâns bean om ien fan beide boeken om te wurkjen ta insenario, en hy keas foarRelentless, om't er fan miening wie dat dat makliker te ferfilmjen wie.
It senario foarDeath Wish waard skreaun trochWendell Mayes, dy't de basisstruktuer fan 'e roman en in grut part fan 'efilosofyskedialooch behold. It fergrutsjen fan 'erol fan ynspekteur Frank Ochoa ta ien fan 'e wichtichstepersonaazjes kaam út syn koker. It personaazje fan 'e figilante hiet op dat stuit noch Paul Benjamin, krekt as yn 'e roman. De iere ferzjes fan it senario hiene in oare ein as de úteinlike film. Yn ien ferzje folge Mayes fierhinne de roman fan Garfield, wêryn't Benjamin úteinlik de trije kriminelen opspoart dy't syn frou en dochter tenei kommen binne, mar it libben lit yn in konfontaasje mei harren. Neitiid fynt Ochoa it pistoal fan Benjamin en freget himsels ôf oft er it wurk fan 'e figilante fuortsette sil. Yn in oare ferzje wurdt Benjamin ferwûne nei it sikehûs brocht en bliuwt syn lot dizenich, wylst Ochoa op 'e nij it wapen fynt en ompakt mei de fraach oft er dat brûke sil.
Oarspronklik soeDeath Wishregissearre wurde trochSidney Lumet, wylstJack Lemmon de figilante enHenry Fonda de rol fan Ochoa spylje soe. Lumet besleat lykwols ynsteeSerpico (1973) te meitsjen, wêrnei't ferskate oare regisseurs yn omtinken nommen waarden.FilmstudioUnited Artists, dy't definansiering fan it projekt fersoarge, keas lykwols úteinlik foarMichael Winner. Dyselde woeCharles Bronson foar de haadrol hawwe, mar dy synympressario Paul Kohner fûn dat de film in gefaarlik boadskip útdroech, en boppedat beskreau it doetiidske senario de figilante as in sloppeboekhâlder, wat Bronson gjin gaadlike rol foar himsels fûn. Hy rette oan omDustin Hoffman derfoar te freegjen. It filmprojekt waard troch United Artists ôftanke, nei't Landers en Roberts út jildneed harren filmrjochten ferkeapje moatten hiene.
De nije produsint wie deItaljaansk-Amerikaanske filmmagnaatDino De Laurentiis, mei synDino De Laurentiis Cinematografica, dy'tParamount Pictures oerhelle om 'e finansiering fan 'e film oer te nimmen. Der kaam inbudget fan$3,7 miljoen beskikber. Neitiid waardGerald Wilson ynset om it senario fan Mayes te bewurkjen, mei as spesifike opdracht om 'e haadrol passender te meitsjen foar Charles Bronson. Wilson feroare de namme 'Paul Benjamin' yn 'Paul Kersey', dy synberop fan boekhâlder yn arsjitekt en syn eftergrûn asfeteraan út 'eTwadde Wrâldoarloch yn gewissebeswierde út 'eKoreaanske Oarloch. Ferskate sydplots fan Mayes dy't ûnnedich achte waarden, skraste Wilson út it skript. Regisseur Michael Winner wie de betinker fan 'e begjinsêne, wêryn't Kersey mei de frou op fakânsje is ynHawaï; noch de roman noch it oarspronklike senario hienesênes wêryn't de haadpersoan mei syn frou omgie.
Dekamerarezjy fanDeath Wish wie yn 'e hannen fanArthur J. Ornitz, en defilmmontaazje waard fersoarge trochBernard Gribble. Deopnamen fûnen op lokaasje ynNew York plak yn 'ewinter fan1973 op1974. Desoundtrack fan 'e film waard makke troch de ferskate kearen mei inGrammy Award bekroandejazzmuzikantHerbie Hancock. De Laurentiis woe oarspronklik in goedkeapIngelskorkest ynhiere, mar de doetiidskefreondinne fanregisseur Michael Winner wie de jongePortorikaanskeaktriseSonia Manzano, dy't yn 'e film inkassiêre yn 'esupermerk spilet. Sy wie infan fanjazz en brocht Winner yn 'e kunde mei it wurk fan Hancock. Dêrnei woed er inkeld dyselde noch hawwe om 'efilmmuzyk te meitsjen.
Dedistribúsje fanDeath Wish waard yn 'eFeriene Steaten fersoarge trochParamount Pictures en om utens trochColumbia Pictures. De film gie op24 july1974 ynNew York ynpremiêre. Yn1980 waardDeath Wish foar it earst útbrocht opVHS-keapfideo, yn2001 foar it earst opdvd en yn2014 foar it earst opblu-ray.
Death Wish krige mingderesinsjes fan 'efilmkritisy, mei't se it net sasear in minne film fûnen, mar benammen yn noed sieten oer de ynfloed dy't it yn harren eagenymmorele boadskip fan 'e film op 'e Amerikaanskemaatskippij hawwe soe. It goedpraten fanfigilantisme koe neffens doetiidske resinsinten nammentlik net troch de bûgel, en dêrnjonken wie der ekkrityk op it grafyskegeweld yn 'e film, benammen de sêne mei de brute mishanneling fan Kersey syn dochter (al is der útsein in bytsjeneakenens eins neat fan 'e eigentlikeferkrêfting te sjen).
Vincent Canby fanThe New York Times wie ien fan 'e measte útsprutsen kritisy fanDeath Wish, in film dy't er yn twa langeartikels wiidweidich ôfrinne liet.Roger Ebert fan 'eChicago Sun-Times parte de film 3 fan 4stjerren ta om't er him goed makke fûn, al wie ek hy it net iens mei de útdroegen filosofy.Gene Siskel fan 'eChicago Tribune joechDeath Wish 2 fan 4 stjerren; neffens him besocht de film net iens om oannimlik te wêzen, mar inkeld om 'e sjogger sa fluch yn it ferhaal te beheljen dat er gjin tiid hie om te beseffen hoe absurd it eins is.
Op 'ewebsideRotten Tomatoes, dy'tresinsjes sammelet, hatDeath Wish in boppegemiddeld goedkarringspersintaazje fan 68%, basearre op 28 ûnderskate resinsjes. De konsensuskrityk fan 'e webside, gearstald út al dy resinsjes, stelt: "[De film] is ûntsjinstriiber eksploitaazjekost – en ek ûntsjinstriidber effektyf." OpMetacritic, de wichtichstekonkurrint fan Rotten Tomatoes, behelletDeath Wish in goedkarringspersintaazje fan 51%, basearre op 7 resinsjes.
EkBrian Garfield, deskriuwer fan 'e oarspronklikeroman, wie ûngelokkich mei de úteinlike film, dy't er "oprokkenjend" neamde. De lettereferfolchfilms fûn er sinleas en "trang"(Ned.:ranzig) om't se figilantisme promoaten wylst syn roman krekt oantoane woe dat dat in heilleaze wei wie.
Death Wish brocht yn 'ebioskopen wrâldwiid yn totaal$22 miljoen op. Ofset tsjin itbudget fan $3,7 miljoen betsjut dat inwinst fan $18,3 miljoen, hoewol't dêr demarketingkosten noch wol ôf moatte. Foar begripen út1974 wie de film dêrmei in grutkommersjeel súkses.
Death Wish waard letter it earste diel fan 'efilmsearje meideselde namme, doe't yn1982Death Wish II makke waard, mei frijwol itselde ferhaal. Yn1985,1987 en1994 waarden noch trije hieltyd minder wurdearre dielen yn 'e rige makke, eltse kear mei in âldereCharles Bronson yn 'e haadrol. Yn2018 kaam der inremake fanDeath Wish yn 'ebioskopen, dy't ek fanDeath Wish hiet. Diskear spileBruce Willis de haadrol.
| Boarnen, noaten en/as referinsjes: |
Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder:References, op dizze side. |
| Death Wish (filmsearje) | |
|---|---|
| Death Wish (1974) •Death Wish II (1982) •Death Wish 3 (1985) •Death Wish 4: The Crackdown (1987) •Death Wish V: The Face of Death (1994) •Death Wish (2018) | |
