Movatterモバイル変換

Springe nei ynhâld

1925

Keppelings bewurkje

Ut Wikipedy

Iuwen:	15^e	16^e	17^e	18^e	19^e	20^e iuw	21^e	22^e	23^e	24^e	25^e
Jierren:	1920	1921	1922	1923	1924	1925	1926	1927	1928	1929	1930

Kalinders
Gregoriaanske kalinder	1925 MCMXXV
Ab urbe condita	2678
Armeenske kalinder	1374 ԹՎ ՌՅՀԴ
Etiopyske kalinder	1917 – 1918
Hebriuwske kalinder	5685 – 5686
Hindoekalinders
-Vikram Samvat	1980 – 1981
-Shaka Samvat	1847 – 1848
-Kali Yuga	5026 – 5027
Iraanske kalinder	1303 – 1304
Islamityske kalinder	1344 – 1344
Juliaanske kalinder	Gregoriaansk min 13 dgn.
Sineeske kalinder	4621 – 4622 辛子 – 壬丑

1925 is in gewoan jier dat begjint mei in tongersdei. (Gregoriaanske kalinder foar 1925.)

Dit jier makket ûnderdiel út fan itdesennium fan 'e1920-er jierren.

Foarfallen

[bewurkje seksje |boarne bewurkje]

3 jannewaris - DeItaljaanske faksistyske premier Benito Mussolini ûntbynt itparlemint en lûkt alle macht nei himsels ta. Fan no ôf oan sil er regearje asdiktator.
16 jannewaris - Yn 'eSovjet-Uny wurdtLeon Trotski ôfset asfolkskommissaris (minister) fan Definsje. Dit is in gruttepolitike oerwinning foar syn rivaalJosef Stalin.
31 jannewaris - YnAlbaanje ropt itparlemint deAlbaneeske Republyk út.Ahmed Zogu, dy't yndesimber 1924 troch insteatsgreep oan 'e macht kaam, wurdt de earstepresidint.
14 febrewaris - Yn 'eDútske dielsteatBeieren wurdt it ferbod op 'eNSDAP opheft.
26 febrewaris - Yn it súdeasten fanTurkije brekt ûnder deKoerden deOpstân fan Sjeik Saïd út.
27 febrewaris - YnBerlyn rjochtetAdolf Hitler fannijs deNSDAP op, dy't yn1923, nei deBierkelderpûtsj, ferbean wie.
6 maart - Yn 'eEastkantons Eupen,Malmédy enSankt-Vith wurdt deBelgyske wet fan krêft. Dêrtroch komme dy eardereDútske gebieten foargoed by Belgje te hearren.
25 april - Bypresidintsferkiezings ynDútslân wurdt de earderegeneraal Paul von Hindenburg tapresidint fan 'eWeimarrepublyk keazen.
28 april -Turkske troepen smoare deKoerdyske Opstân fan Sjeik Saïd yn bloed. In soad Koerden nimme de wyk neiIrak enPerzje.Sjeik Saïd, de lieder fan 'eopstân, wurdt troch de Turkenfinzen nommen.
8 maaie - YnSúd-Afrika kriget itAfrikaansk offisjeel erkenning as selsstannigetaal, los fan itNederlânsk.
20 maaie - Earstegearkomste fan 'eFryske studinteferiening ynGrins,F.F.J. Bernlef.
30 maaie - YnSjanghai iepenjeBritske mariniers it fjoer op indemonstraasje fan 10.000Sinezen, dy't de frijlitting fan hûndertstudinten easkje dy't nei eardere protesten yn 'e Britskekonsesje yn Sjanghai fêstholden wurde. By ditBloedbad fan Sjanghai falle tsientallendeaden.
18 july -Adolf Hitler publisearretMein Kampf.
20 july -Itaalje enJoegoslaavje slute in rige technyskeferdraggen oerFiume (Rijeka),Zara (Zadar) en deItaljaanske minderheid yn Dalmaasje.
20 july - YnFrânsk-Syrje brekt ûnder lieding fanSûltan al-Atrasj deGrutte Druzyske Opstân út tsjin 'eFrânske koloniale oerhearsking.
26 july - DeFrânske oarlochsheldmaarskalk Philippe Pétain wurdt neiFrânsk-Marokko stjoerd om it befel oer de Frânske troepen te nimmen dy't yn 'e saneamdeRifoarloch yn gearwurking meiSpanje deBerberske opstân fanAbd el-Krim besykje te ûnderdrukken.
8 augustus - Derasistyske Ku Klux Klan hâldt foar it earst in lanlikemanifestaasje yn 'eAmerikaanske haadstêd Washington, D.C.
10 augustus - YnNederlân wurdt itdoarp Borculo, yn 'eAchterhoeke,ferwuostge troch in wynhoas. Der falle 4deaden en likernôch 80ferwûnen, en 2.000 fan 'e 5.000 ynwenners reitsje dakleas.
25 augustus - De lêsteFrânske enBelgyske troepen wurde weromlutsen út itRuhrgebiet. Dêrmei komt in ein oan 'eBesetting fan it Ruhrgebiet.
4 septimber -Sjeik Saïd, de lieder fan 'e ûnderdrukteKoerdyske Opstân fan Sjeik Saïd, wurdt troch deTurkske autoriteiten mei 47 oare foaroanlju fan 'e Koerdyskeminderheid ophongen foar demoskee fanDiyarbakır.
1 oktober - Byin steatsgreep ynSily komtgeneraal Carlos Ibáñez del Campo oan 'e macht. Hy skoot destrieman Emiliano Figueroa Larrain aspresidint nei foarren.
16 oktober - Op inkonferinsje yn itSwitserske Locarno wurdt itFerdrach fan Locarno sletten. Underdiel dêrfan is it saneamdeRynpakt, wêrby'tDútslân oan 'e iene kant enFrankryk enBelgje oan 'e oare kant ûnthjitte net besykje te sillen om 'e hjoeddeistige rin fan 'e ynternasjonalegrinzen meigeweld te feroarjen. ItFeriene Keninkryk enItaalje steane garant foar it neilibjen fan dy ôfspraken. Fierders giet Dútslân akkoart mei deDemilitarisaasje fan it Rynlân, en Frankryk slút inmilitêr bûnsgenoatskip meiPoalen enTsjechoslowakije.
18-19 oktober - DeFrânske generaal Maurice Sarrail litDamaskus, dehaadstêd fanFrânsk-Syrje,bombardearje. Dêrmei wurdt deGrutte Duzyske Opstân, dy't oerslein wie nei deArabyske dielen fan Syrje, tydlik ûnderdrukt.
11 novimber - YnNederlân brekt inregearingskrisis út as yn 'eNacht fan Kersten troch inamendemint fanGerrit Kersten, defraksjefoarsitter fan 'e lytseSGP, de útjeften foar it Nederlânskgesantskip by itFatikaan fan 'ebegrutting fan itMinistearje fan Bûtenlânske Saken skrast wurdt.
12 desimber - YnPerzje komt nei de ôfsetting fan 'eKadjar-dynasty de eardereminister fan OarlochReza Pahlavi assjah op 'e troan.
16 desimber - ItFolkebûn beslút dat deprovinsje Mosûl, in omstriden gebiet tuskenTurkije enIrak, by Irak bliuwt.
19 desimber -Abdûlazyz ibn Saûd, deemir fan 'eNêzjd, foltôgetsyn ferovering fan itKeninkryk fan de Hidjas.Kening Ali fan de Hidjas moat belies jaan.
26 desimber - DeSfinks fan Giza wurdt útgroeven.
31 desimber - Op itpartijkongres fan 'eKommunistyske Partij fan de Sovjet-Uny besiket in trijemanskip besteande útLeon Trotski,Grigorij Zinovjev enLjev Kamenev de oanwaaksende ynfloed fanJosef Stalin te kearen.
sûnder datum - YnItaalje wurdt de earsteautodyk fan de wrâld iepene. It is de hjoeddeistigeA8, tuskenMilaan enVarese.
sûnder datum - Ynfiering fan 'edesibel as ienheid fanlûd.
sûnder datum -Marcel Breuer ûntwerpt deKandinsky-stoel.

Berne

[bewurkje seksje |boarne bewurkje]

jannewaris

20 -Ernesto Cardenal, Nikaragûaansk dichter, preester en politikus (†2020)
29 -Pier Tania, Nederlânsk presintator (†1995)

febrewaris

6 -Pramoedya Ananta Toer, Yndonezysk skriuwer (†2006)
11 -David Hartsema, Nederlânsk dichter, skriuwer en keunstner (†2009)
17 -Wierd Wijnia, Frysk reedrider en sportbestjoerder (†1998)
18 -George Kennedy, Amerikaansk akteur (†2016)
18 -Til Gardeniers-Berendsen, Nederlânsk politika (†2019)
19 -Jan Buisman, Nederlânske histoarysk-geograaf (†2024)
21 -Tom Gehrels, Nederlânsk-Amerikaansk astronoom (†2011)
26 -Kees Brusse, Nederlânsk akteur en regisseur (†2013)

maart

3 -Janny van der Knoop, Frysk skriuwster (†2007)
8 -Piet Steenkamp, Nederlânsk politikus (†2016)
9 -Hein Mader, Eastenryksk-Frysk byldzjend keunstner (†2011)
12 -Louison Bobet, Frânsk hurdfytser (†1983)
14 -Rimma Zjoekova, Russysk reedrydster (†1999)
16 -Hans de Haan, Frysk politikus (†2006)
21 -Hugo Koblet, Switsersk hurdfytser (†1964)
28 -Dorothy DeBorba, Amerikaansk aktrise (†2010)

april

1 -Jan Pannekeet, Nederlânsk taalkundige (†2002)
16 -Herman Bode, Nederlânsk fakbûnsbestjoerder (†2007)
18 -Frans Mallan, Nederlânsk predikant (†2010)
19 -John Kraaijkamp sr., Nederlânsk akteur (†2011)
28 -Hans Peter Richter, Dútsk skriuwer en útjouwer (†1993)

maaie

8 -Ali Hassan Mwinyi, presidint fanTanzania (†2024)
11 -Youenn Gwernig, Bretonsk-Amerikaansk sjonger, dichter, lietsjeskriuwer en keunstner (†2006)
13 -U.G. de Jong, Frysk skriuwer en sjoernalist (†2008)
19 -Pol Pot, Kambodjaansk politikus, lieder fan 'e Reade Kmer (†1998)
19 -Malcolm X, Amerikaansk aktivist (†1965)

juny

8 -Barbara Bush, Amerikaansk presidintsfrou (†2018)
12 -Raphaël Géminiani, Frânsk hurdfytser (†2024)
13 -Willem Albeda, Nederlânsk politikus (†2014)
16 -Henny Orri, Nederlânsk aktrise (†2022)
19 -Carol W. Voges, Nederlânsk yllustrator en skriuwer (†2001)
23 -John Shepherd-Barron, Skotsk útfiner fan de pinautomaat (†2010)

july

2 -Els Perdok, Skiermûntseager wurdboekgearstalster en dichteresse (†2017)
10 -Mahathir Mohamad, premier fanMaleizje
21 -Aldert van Bruggen, Nederlânsk politikus (†1980)

augustus

14 -Anne Sybesma, Frysk politikus (†2011)
18 -Jan de Soet, Nederlânsk bestjoerder, topman fan deKLM (†2012)

septimber

6 -Freddie Oversteegen, Nederlânsk fersetsstriidster (†2018)
8 -Peter Sellers, Ingelsk akteur (†1980)
13 -Mel Torme, Amearikaansk sjonger (†1999)
13 -Jack Mitchell, Amerikaansk fotograaf (†2013)
16 -B.B. King, Amerikaansk muzikant (†2015)
18 -Pia Beck, Nederlânsk sjongster en pianiste (†2009)
25 -Johannes Faber, Frysk skiedkundige (†2007)

oktober

11 -Elmore Leonard, Amerikaansk skriuwer (†2013)
13 -Margaret Thatcher, premier fan itFeriene Keninkryk (†2013)
14 -Friso Wiegersma, Nederlânsk tekstskriuwer en keunstskilder (†2006)
16 -Angela Lansbury, Ingelsk aktrise (†2022)
21 -Harm van der Meulen, Nederlânsk fakbûnsbestjoerder en politikus (†2007)
22 -Robert Rauschenberg, Amerikaansk keunstner (†2008)
26 -Jan Wolkers, Nederlânsk skriuwer (†2007)
26 -Gernot de Vries, Eastfrysk dûmny en skriuwer (†2012)

novimber

10 -Richard Burton, Welsk akteur (†1984)
20 -Robert Kennedy, Amerikaansk politikus (†1968)
27 -Claude Lanzmann, Frânsk filosoof (†2018)
30 -Jaap Fijnvandraat, Nederlânsk evangelist (†2012)

desimber

8 -Sammy Davis jr., Amerikaansk sjonger, dûnser, komyk en akteur (†1990)
9 -Tanja Koen, Nederlânsk omropster
17 -Rijk de Gooyer - Nederlânsk akteur (†2011)
23 -Rayner Unwin, Ingelsk útjouwer (†2000)
24 -Piter Wibertus Brouwer, Frysk oersetter (†2013)

datum ûnbekend

Piter Wibertus Brouwer, Frysk oersetter
Vergil Dykstra, Amerikaanske filosoof en ûnderwiisbestjoerder (†2010)

Ferstoarn

[bewurkje seksje |boarne bewurkje]

3 febrewaris -Jaap Eden, Nederlânsk hurdrider en hurdfytser (*1873)
30 maart -Rudolf Steiner, Eastenryksk filosoof, stifter fan deantroposofy (*1861)
15 maaie -Nelson A. Miles, Amerikaansk militêr (*1839)
13 juny -Gerben Postma, Frysk skriuwer en skoalmaster (*1847)
1 july -Erik Satie, Fransk komponist en pianist (*1866)
28 july -Théodore Botrel, Bretonsk sjonger (*1868)
25 oktober -Charles Marion Russell, Amerikaansk keunstskilder (*1864)
9 novimber -Knut Magnus Enckell, Finsk skilder (*1870)
11 novimber -Teatse Eeltsje Holtrop, Frysk skriuwer en oersetter (*1865)
2 desimber -George Hugh Bourne, Ingelsk hymneskriuwer en predikant (*1840)
19 desimber -Arnoldus Prakken, Frysk ûndernimmer en bestjoerder (*1854)
25 desimber -Tabo Sytstra, Frysk skriuwer (*1856)

Literatuer

[bewurkje seksje |boarne bewurkje]

prizen

De Ierske skriuwerGeorge Bernard Shaw wint deNobelpriis foar de Literatuer

romans

André Gide,Caractères
André Gide,Les Faux-monnayeurs
Louis Couperus,Nippon
Aart van der Leeuw,Vluchtige Begroetingen

Film

[bewurkje seksje |boarne bewurkje]

Sergej Eisenstein,Pânserkruser Potjomkin
Fred Niblo,Ben-Hur
Charlie Chaplin,The Gold Rush

Muzyk

[bewurkje seksje |boarne bewurkje]

Sigeunermuzyk út 1925: "Cigana de Catumbi", fan José Resende de Almeida. Utfierd troch Orquestra Cícero.

George Gershwin,Concerto in F
Jean Sibelius,In Iensum Skyspoar enMorceau Romantique

Byldzjende keunst

[bewurkje seksje |boarne bewurkje]

Hillich Hert byld, Reuver (1925)August Falise

Boukeunst

[bewurkje seksje |boarne bewurkje]

Rietveld Schröderhûs UtertGerrit Rietveld
Wettertoer Raamsdonksveer,Hendrik Sangster
Iepenbiere Lêsseal en Bibleteek, Brink 43, Amsterdam (Betondoarp),Dick Greiner

Jierren:	1920	1921	1922	1923	1924	1925	1926	1927	1928	1929	1930
Iuwen:	15^e	16^e	17^e	18^e	19^e	20^e iuw	21^e	22^e	23^e	24^e	25^e

Boarnen, noaten en referinsjes

[boarne bewurkje]

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Wikimedia Commons

Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory1925 fanWikimedia Commons.

Opfrege fan "https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=1925&oldid=1190697"

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp