Horia izena espektro optikoaren barnean uhin-luzera 565-590 nanometrokoa duen kolore multzoari dagokio. Hiru oinarrizko koloreetako bat dasintesi kengarrian. Arte plastikoetan horiaren kontrako kolorealila dela jotzen da, kolore desberdintasunagatik. Industrian horiabeltzarekin erabiltzen da larritasuna adierazteko, kontraste handiena eskaintzen duten koloreak direlako.
RAL kolore sisteman horiak 1001 eta 1099 artekoak dira.
Adituen arabera,[1][2] *hor erroa eta *-ipartizipio-atzizkia bereizi behar dira hitzaren osaeran, ingurukoerdaretako zenbait kolore-izenetan ere gertatzen den bezala (ikusgaztelaniazkomorado,anaranjado edofrantsesezkorosé partizipioak). Ez da harritzekoa, kontuan hartutaadjektiboak sortzeko ohiko baliabidea dela partizipioena (ikus euskaran bertanzuri etagorri kolore-izenak).
Erroak lotura zuzena luke egun ere erabiltzen den(h)or «txakur» hitzarekin. Hala, jatorrizko esanahia «txakurra bezalakatua» izan zitekeela ondorioztatu dute hizkuntzalariek (Azkuek¿Como el perro? galdetzen zuen), eta handik «txakur koloreko» > «hori».
Proposamenaren indargarri (alderantzizko) paralelo semantikotzatingelesezkodog «txakur» aipa daiteke, jatorritzat *docga berreraikia duena. Zehazki,dox «yellowish-brown» (marroi-horixka) hitz zaharrarentxikigarria bide zen jatorrian (euskarazkoPintto edoBeltxaren modukoa), eta ondoren, ezaugarri horren nabarmentasunagatik, «txakur» adiera hartu bide zuen (arraza, mota edo itxura jakin bati lotua hasieran, eta edozein txakurri buruz hitz egiteko hedatua gero).[3]
Oro har, kolore horia lotu ohi daeguzkiarekin,argiarekin etaurrearekin.Islamaren munduan hori urreztatua jakinduriaren eta aholku onen adierazgarria da; baina hori zurbila, berriz, gezurraren eta iruzurrarena. Egipton kolore horiak bekaizkeria eta zoritxarra adierazten zituen.Txinan, errege-erreginen familiek erabiltzen zuten[4].
Antzinako euskaldunen ustez, horiaeguzkiaren kolorea zen eta horregatik egun arte iritsi diren hainbat hitzetanhoria agertzen dalaranja dei genitzakeen hainbat gaitan. Bestetan,gorria esaten dira orain laranjatzat ditugunak,gorringoa esaterako.
Orioko arraunlarien aldeko apainketa, horiz.
ErrenteriakoJantziaren Zentroko Ramón García adituaren arabera, euskaljantzietan ez da ohikoa. "Andaluziarrek asko erabiltzen dute horia edo laranja, eguzki asko dutelako, eta guk grisa, urdina, berdea, okrea... erabiltzen ditugu, gaur egun ere bai. Gure janzkera oso soila da, aspergarriak gara. Ikerketa zientifiko batek dio gorria mendi asko dagoen lekuetan erabiltzen dela, urrunean hoberen ikusten den kolorea delako. Euskal Herrian badago arropa gorri asko, mendia, sastraka ugari eta eguraldi kaskarra ditugulako. Baina inoiz erabili ez dena dira horia, laranja, arrosa fuksia, turkesa, pistatxo berdea... ez dira gureak»[5].
Herri batean sinbolismo nabaria hartu du:Orion.Oria ibaiarekin eta udalerriaren izenarekin(h)oriak duen antzekotasuna kasualitatea besterik ez da seguruenik, bainaherriko traineruaren kolorea da eta, agerpen askotan, herriarena ere bai[6].
Horia oinarrizko kolorea da; horregatik, ezin da beste kolorezko pigmentu edo koloregaien bidez lortu. Horia erabiltzen da, aldiz, beste koloregaien ñabardura aldatzeko.
