^ الف. با نام "جمهوری فدرال یوکاتان" به فدراسیون ملحق شد که شامل ایالت‌های مدرن یوکاتان،کامپچه وکینتانا رو بود.^ ب. تولید ناخالص داخلی ایالت ۱۱۷٬۶۴۷٬۱۱۲ هزارپزو مکزیک در سال ۲۰۰۸ بود که معادل ۹٬۱۹۱٬۱۸۰٫۶۲۵ هزاردلار بود که یک دلار به ارزش ۱۲٫۸۰ پزو (ارزش ۳ ژوئن) است.
یوکاتان نام سی‌ویکمین ایالت کشور مکزیک است و درشبه‌جزیره یوکاتان قرار دارد. فرهنگ حاکم بر منطقه پیش از کشفقاره آمریکا از سوی سفیدپوستان، فرهنگ قوم سرخ‌پوستمایا بود. امروزه هم مردم مایاتبار بخش بزرگی از جمعیت منطقه را تشکیل می‌دهند. دانشمندان بر این باورند که شهاب‌سنگ سترگی که باعث برافتادن نسلدایناسورها از روی زمین شد، در همین ناحیه یوکاتان به سطح زمین برخورد کرده‌است، در شمال شبه جزیره یوکاتان واقع شده‌است. این کشور با ایالت‌هایکامپچه در جنوب غربی،کوئینتانا رو در جنوب شرقی، و باخلیج مکزیک در ساحل شمالی آن همسایه است. پیش از ورود اسپانیایی‌ها بهشبه‌جزیره یوکاتان، نام این منطقهمایاب بود. درزبان یوکاتک مایا، مایاب به «مسطح» ترجمه شده‌است، و منبع خود کلمه «مایا» است. این منطقه بسیار مهمی برایتمدن مایا بود که در اینجا به اوج توسعه خود رسید، جایی که مایاها شهرهایچیچن ایتزا،ایزامال،موتول،مایاپان،اکبالام وایچکاانزیهو (همچنین به نام T'ho) را تأسیس کردند.مریدا پس از فتح یوکاتان توسطاسپانیایی‌ها، شبه‌جزیره یک واحد اداری و سیاسی واحد بود، کاپیتانی ژنرال یوکاتان. پس از استقلال و فروپاشیامپراتوری مکزیک در سال ۱۸۲۳، اولین جمهوری یوکاتان اعلام شد که سپس در ۲۱ دسامبر ۱۸۲۳ به‌طور داوطلبانه به جمهوری فدرال ایالات متحده مکزیک ملحق شد. در ۱۶ مارس ۱۸۴۱ در نتیجه درگیری‌های فرهنگی و سیاسی پیرامون پیمان فدرال، یوکاتان استقلال خود را از مکزیک اعلام کرد. (تشکیل جمهوری دوم یوکاتان) سرانجام در ۱۴ ژوئیه ۱۸۴۸، یوکاتان مجبور شد دوباره به مکزیک بپیوندد. در سال ۱۸۵۸، در میانه جنگ طبقاتی، ایالت یوکاتان برای اولین‌بار تقسیم شد و کامپچه به عنوان یک ایالت جداگانه (به‌طور رسمی در سال ۱۸۶۳) تأسیس شد. در طول پورفیریاتو، در سال ۱۹۰۲، ایالت یوکاتان دوباره تقسیم شد تا قلمرو فدرال تشکیل شود که بعداً به ایالت فعلی کوئینتانا رو تبدیل شد. امروزه یوکاتان امن‌ترین ایالت مکزیک است و مریدا در سال ۲۰۱۱ جایزه شهر صلح را دریافت کرد.
منشأ اولین سکونت‌گاه‌ها از نظر علمی تأیید نشده است، اگرچه بر اساس یافته‌های غارها و غارهای لولتونتولوم، حضور اولین انسان‌ها در این منطقه به اواخرپلیستوسن یاعصر یخبندان (حدود ۱۰۰۰۰ تا ۱۲۰۰۰ سال) برمی گردد (زنان نخل). اولین مایاها در حدود سال ۲۵۰ پس از میلاد، ازپتن (امروزهشمال گواتمالا) به شبه‌جزیره نقل مکان کردند تا در شبه‌جزیره جنوب شرقی درباکالار مدرن،کوینتانا رو، ساکن شوند. در سال ۵۲۵، چانز (قبیله مایا که قبل از ایتزابود)، به شرق شبه‌جزیره نقل مکان کردند و چیچن ایتزا،ایزامال،موتول، اکبالام، ایچکانزیهو (مریدا امروزی) و شامپوتون را تأسیس کردند. بعدها،توتول شیوئز،تبار تولتک، که از سواحل خلیج مکزیک آمده بودند، در این منطقه مستقر شدند و باعث جابجایی ایتزا و کومز - شاخه‌ای متنوع ازایتزا - شدند و سرانجام پس از سال‌ها و نبردهای فراوان، لیگ مایاپان تشکیل شد. (متشکل از ایتزا،شیوسو می‌آید)، که در نهایت در حدود ۱۱۹۴ تجزیه شد، و جای خود را به دوره‌ای از هرج‌ومرج و تکه‌تکه شدن به حوزه‌های کوچک داد که فاتحاناسپانیایی در قرن ۱۶ یافتند.
تا اواسطقرن بیستم بیشتر تماس یوکاتان با جهان خارج از طریق دریا بود. تجارت با ایالات متحده و کوبا، و همچنین اروپا و سایر جزایر کارائیب، مهم‌تر از تجارت با بقیه مکزیک بود. در دهه ۱۹۵۰ یوکاتان از طریق راه‌آهن به بقیه مکزیک متصل شد و پس از آن در دهه ۱۹۶۰ به بزرگراه متصل شد و به انزوای نسبی منطقه پایان داد. امروزه یوکاتان هنوز فرهنگ منحصربه‌فردی را از بقیهمکزیک نشان می‌دهد، از جمله سبک غذای خود هواپیماهایجت تجاری در دهه ۱۹۶۰ وارد مریدا شدند و فرودگاه‌های بین‌المللی اضافی ابتدا در کوزومل و سپس در جامعه تفریحی برنامه‌ریزی‌شده جدید کانکون در دهه ۱۹۸۰ ساخته شدند و گردشگری را به یک نیروی اصلی در اقتصاد شبه‌جزیره یوکاتان تبدیل کردند. اولین فرماندارمایا در یوکاتان،فرانسیسکو لونا کان، در سال ۱۹۷۶ انتخاب شد. امروزه شبه‌جزیره یوکاتان یک مقصد اصلی گردشگری و همچنین خانه یکی از بزرگ‌ترین جمعیت بومی مکزیک،قوم مایا است.
ایالت یوکاتان در شبه‌جزیره یوکاتان واقع شده‌است. از جنوب غربی با ایالت‌هایکامپچه، از شرق و جنوب شرقی باکوئین تانا رو و از شمال و غرب با خلیج مکزیک همسایه است. به‌طورکلی، این ایالت بسیار مسطح با تغییرات توپوگرافی کم‌یا بدون تغییر است، به استثنای تپه‌های Puuc، واقع در بخش جنوبی ایالت.
گسترده‌ترین زبان بومی یوکاتان یوکاتک مایا است که به‌طور بومی توسط تقریباً ۸۰۰۰۰۰ نفر در یوکاتان و کوئینتانا رو و کامپچه مجاور آن به‌ویژه در مناطق روستایی صحبت می‌شود. اسپانیایی که در یوکاتان صحبت می‌شود دارای واژگانی و برخی از واژگان واژگانی از مایا است و بسیاری از واژه‌های منشأ مایا را به کار می‌گیرد، مانند پروکس("چربی")، توچ("ناف") و وخار.
قانون اساسی یوکاتان مقرر می‌دارد که دولت یوکاتان، مانند دولت هر ایالت دیگر در مکزیک، از سه قوه مجریه، مقننه و قضائیه تشکیل شده‌است قدرت اجرایی در اختیار فرماندار یوکاتان است که مستقیماً توسط شهروندان با استفاده از رای‌گیری مخفی انتخاب می‌شود و برای یک دوره شش‌ساله بدون امکان انتخاب مجدد انتخاب می‌شود. قدرت قانونگذاری در کنگره یوکاتان است که یک مجلس قانونگذاری تک مجلسی متشکل از ۲۵ نماینده است. قدرت قضایی در دیوان عالی دادگستری یوکاتان و دادگاه‌های منطقه‌ای آن سرمایه‌گذاری می‌شود.
ایالت یوکاتان به ۱۰۶ شهرداری تقسیم شده‌است که هر کدام توسط رئیس شهرداری (شهردار) اداره می‌شود معمولاً شهرداری‌ها از نام شهری که به عنوان مقر شهرداری عمل می‌کند نامگذاری می‌شوند به عنوان مثال، مقر شهرداری مریدا شهرمریدا است.
"La bandera de Yucatán[۱]". Diario de Yucatán.[۲] Archived from the original on December 24, 2009. Retrieved August 30, 2010.
Nettie Lee Benson; Colegio de México.[۳] Centro de Estudios Históricos; Universidad Nacional Autónoma de México (1994[۴]).La diputación[۵]provincial y el federalismo mexicano. UNAM. pp. 227–. ISBN978-968-12-0586-7. Retrieved February 20, 2011.
"Senadores por Yucatán LXIV y LXV Legislatura".[۶]
"Listado de Diputados por Grupo Parlamentario del Estado de Yucatán".[۷]
"Mexico en Cifras[۸]". INEGI. Archived from the original on April 20, 2011. Retrieved April 9, 2011.
"Reporte: Jueves 3 de Junio del 2010. Cierre del peso mexicano".[۹]
"Yucatán".Collins English Dictionary. HarperCollins. Retrieved July 26, 2019.[۱۰]
Bricker, Victoria (1998).Dictionary Of The Maya Language: As Spoken in Hocabá, Yucatán. University of Utah Press[۱۱]. p. 181. ISBN978-0874805697.
.svg)
.svg){kind=logo}
_Zoo_Itatiba.jpg)
.jpg)
.jpg)
.svg){kind=link}
.svg){kind=link}