گیاه‌شناسی (بهانگلیسی:Botany) یازیست‌شناسی گیاهی (بهانگلیسی:Plant Biology) یافیتولوژی (بهانگلیسی:Phytology) یکی از رشته‌هایزیست‌شناسی است که به مطالعه و بررسی زندگی و رشد و نموگیاهان می‌پردازد. گیاه‌شناسی دربرگیرنده شاخه‌های بسیاری ازعلوم زیستی است که به بررسی گیاهان،جلبک‌ها و برخیقارچ‌ها می‌پردازند. از زیرشاخه‌های گیاه‌شناسی می‌توان بهریخت‌شناسی،فیزیولوژی،سیستماتیک وگرده‌شناسی اشاره نمود.[۱]
نخستین اقدامات مربوط به گیاه‌شناسی که در حدود ۳۰۰ سال پیش از میلاد دو رساله بزرگ توسطتئوفراستوس (فیلسوف یونانی) دیده می‌شود: دربارهٔ تاریخچه گیاهان و دربارهٔ اهداف گیاهان. این دو کتاب روی هم بیشترین تأثیر را در دوران باستان وقرون وسطی در علم گیاه‌شناسی داشته‌اند. نویسنده رومی شواهد مهمی مبنی بر دانش یونانیان و رومیان دربارهٔ گیاهان دارویی ارائه می‌دهد.
رابرت هوک در سال ۱۶۶۵ با استفاده از یکمیکروسکوپ ابتدایی،سلول را در چوب‌پنبه و اندک زمانی بعد در بافت گیاه زنده کشف کرد. او با نگاه به یک برش باریکی از چوب پنبه نوشت: من توانستم تعداد بسیار زیادی منفذ و سوراخ در آن مشاهده کنم که بیشتر شبیهکندوی عسل هستند. این روزنه‌ها یا سلول‌ها عمق زیادی نداشتند اما تعداد بسیار زیادی جعبه کوچک محسوب می‌شوند.
تاکسونومی: یا سیستماتیک گیاهی با نامگذاری و تقسیمبندی گیاهان سروکار دارد.
مسلمانان به گیاه‌شناسی چون دیگر رشته‌های دانش رغبت فراوان نشان دادند. مترجمان عهدرشید ومأمون کتاب‌های گیاه‌شناسی و قرابادین را از هندی و یونانی ترجمه کردند. مشهورترین این کتاب‌ها، کتابنبات و قرابادین تألیفدیوسکوریدس است. ابن باسیل این کتاب را در عهد متوکل ترجمه کرد. در قرن پنجم هجریابن جلجل، طبیب اندلسی نیر کتابی نوشت و آنچه را دیوسکوریدس ذکر نکرده بود در آن گرد آورد و آن را بر ترجمه ابن باسیل افزود.
یکی از مشهورترین مؤلفان گیاه‌شناسیابن بیطار، شاگرد دانشمند گیاه‌شناس ابن الرومیه است. ابن بیطار در مالقه اندلس زاده شده و برای تحقیق دربارهٔ نباتات بج بج عاح شهرهای بسیاری را زیرپا گذاشت و به سال ۶۴۶ در دمشق وفات یافت. مشهورترین کتب او عبارت اند ازالمغنی فی الادویه المفرده و الجامع بمفردات الادویه و الاغذیه که نتایج تحقیقات و تجربه‌های بی مانند خاص او را نیز دربردارد. ابن بیطار بیش از ۱۴۰۰ عقار از گاهی و جانوری و معدنی را در کتاب خود تعریف کرده‌است که از آن میان، سیصد عقار جدید است و در کتب پیش از او نیامده است.
