این کشور باسورینام،برزیل،ونزوئلا واقیانوس اطلس مرز مشترک دارد. گویان تنها عضواتحادیه کشورهای همسود است که در قارهٔآمریکای جنوبی قرار دارد و با ۲۱۵ هزار کیلومتر مربع وسعت سومین کشور کوچک آمریکای جنوبی پس ازگویان فرانسه و سورینام است. نام گویان در زبان بومیان این سرزمین به معنی «سرزمین آب» است. این کشور از نظر اقتصادی وابسته به منابع طبیعی خود از جمله جنگلهای بکر، کشتزارهاینیشکر، شالیزارهایبرنج و معادنطلا وبوکسیت خود است. با وجود این منابع طبیعی این کشور یکی از فقیرترین کشورهای آمریکای جنوبی باقی ماندهاست.[۲]
بیشتر جمعیت این کشور در دوران پس از استعمار به آن مهاجرت کردهاند، البته بومیان این سرزمین هم در جنگلهای داخلی آن پراکنده هستند. بیشتر جمعیت کشور در مناطق ساحلی زندگی میکنند و بزرگترین گروههای قومیتی در میان آنها را اسلاف بردگان آفریقایی و کارگران هندی تشکیل میدهند که برای کار در مزارع نیشکر به این منطقه آمده بودند. مناقشات قومی میان این دو گروه مشکلاتی اجتماعی را در این کشور موجب شدهاست.[۲]
۴۳٫۵ درصد از مردم گویان هندیتبار، ۳۰٫۲ درصد سیاهپوست، ۱۶٫۷ درصد دورگه و ۹٫۱ درصد سرخپوست هستند.[۳] ۵۴/۲ درصد از مردم این کشور مسیحی، ۳۱ درصد هندو، ۷/۵ درصد مسلمان و ۴/۲ درصد بدون دین هستند.[۴]
نام «گویان» از واژه گوئیانا گرفته شدهاست که آن نام اصلی منطقهای بودهاست که امروزه گویان، سورینام، گویان فرانسه، و بخشهایی از ونزوئلا و برزیل را دربر میگیرد. به نوشتهفرهنگ انگلیسی آکسفورد، این نام از یک واژه سرخپوستی به معنی «سرزمین پرآب» گرفته شدهاست.
در سراسر گویان ۹ طایفه از سرخپوستان بومی زندگی میکنند که نامهای آنها عبارت است از: وایوای، ماچوشیس، پاتاموناس، آراواک، کاریبس، واپیشانا، آرکوناس، آکاوایوس، و وارائوس.
نخستین اروپائیانی که در ۱۵۱۰ وارد گویان شدند، دزدان دریائی بودند.در سده هفدهم مستعمره هلند شد. پس از آن به تصرف بریتانیا آمد و پادشاهی هلند در ۱۸۱۴ بهطور رسمی حاکمیت بریتانیا را بر این سرزمین با نامگویان بریتانیا به رسمیت شناخت. بدین ترتیب تنها کشور انگلیسی زبان آمریکای جنوبی محسوب میشود.[۵]
در ۱۸۳۴بردهداری ممنوع شد و بردههای فراری به شهرها بازگشتند و مهاجرت کارگرانی ازاروپا وآسیا از جمله کشورهایپرتغال،آلمان،ایرلند،اسکاتلند،مالت،چین وهند برای کار در کشتزارهاینیشکر آغاز شد. در سال ۱۹۱۷ حدود ۲۴۰ هزار آسیایی در این سرزمین زندگی میکردند.
آبشار کائتور بزرگترین آبشار تک قطرهای جهان از نظر حجم است.
مرزهای گویان با برزیل ۱۱۱۹ کیلومتر، با سورینام ۶۰۰ کیلومتر، و با ونزوئلا ۷۴۳ کیلومتر است. طول خط ساحلی آن نیز ۴۵۹ کیلومتر است. بلندترین نقطه این کشوررورایما با ۲۸۳۵ متر ارتفاع است.
این کشور را میتوان به ۵ منطقه طبیعی تقسیم کرد: دشت مردابی کمعرض و حاصلخیز در امتداد ساحلاقیانوس اطلس که بیشتر جمعیت کشور در آن زندگی میکند؛ یک نوارهٔ شن و ماسهای سفید دارای تپهزار و خاکهایرسی که با مقداری فاصله از ساحل قرار گرفته و بیشتر ذخایر معدنی گویان در این ناحیه قرار دارد؛ جنگلهای بارانی انبوه در منطقه کوهستانی جنوب این کشور، مناطق نیمهبیابانی در جنوب غرب؛ و منطقهای کوچک از زمینهای پستهای داخلی «ساوانای داخلی» که در آن کوههای نیز وجود دارد که به تدریج به سوی مرز برزیل افزایش مییابند. گویان یکی از بزرگترین مناطق جنگلی دستنخورده در آمریکای جنوبی را دارد که دسترسی انسان به بخشهایی از آن همچنان دشوار است.
آبوهوای گویان گرمسیری و عمدتاً گرم و مرطوب است هرچندبادهای بسامان که از شمال خاوری میوزند به تعدیل هوای این کشور کمک میکنند. این کشور دو موسم بارانی دارد یکی از ماه مه تا اواسط اوت و دیگری از اواسط نوامبر تا میانههای ژانویه. گویان در میان کشورهای سورینام و گویان فرانسه در منطقهگویانها قرار گرفتهاست.
گویان در سال ۱۹۷۰ بهاتحادیه کشورهای همسود پیوست، سازمانی بینالمللی که ازبریتانیا و مستعمرات سابق آن تشکیل میشود. در مقطع پس از استقلال تا سال ۱۹۸۵ این کشور از نظر سیاسی گرایشی تدریجی به سویکمونیسم داشت. اما با مرگ اولین نخستوزیر گویانفوربز برنهام در سال ۱۹۸۵ روابط این کشور با قدرتهای غربی تقویت شد و از دهه ۱۹۹۰ خصوصیسازی آغاز شد.[۲] گویان درسازمانهای بینالمللی دیگری از جملهسازمان کنفرانس اسلامی نیز عضویت دارد.
کمبود نیروی کار و نبود زیرساختهای اقتصادی از مشکلات عمده این کشور هستند.بوکسیت،برنج وشکر مهمترین صادرات گویان است و این کشور رشد تولید ناخالص داخلی متوسطی را در سالهای اخیر داشتهاست.
نیروی کار کشور ۴۱۸ هزار نفر است.تولید ناخالص داخلی بر اساس قدرت برابری خرید در سال ۲۰۱۵ حدود ۳ میلیارد و ۱۷۹ میلیون دلار و سرانه ۴٬۱۴۲ دلار بودهاست. حدود ۱۹٪ این تولید از بخشکشاورزی، ۳۳ درصد ازصنعت و ۴۸ درصد ازخدمات تأمین میشود.
۴۳٫۵ درصد از مردم گویان هندیتبار، ۳۰٫۲ درصد سیاهپوست، ۱۶٫۷ درصد دورگه و ۹٫۱ درصد سرخپوست هستند.۴۲ درصد از مردم این کشور مسلمان، ۳۶ درصد مسیحی، ۱۸ درصد هندو و ۵ درصد نیز بیدین و سایر ادیان هستند.
لازم است ذکر شود که گویان بیشترین جمعیتمسلمانان را در آمریکای جنوبی دارد.
شامل افراد هندی که شهروند گویان هستند و افراد با شهروندی گویانی که اصالت هندی دارند، میشوند. بیشتر مهاجران هندی که به گویان آمده بودند از شمال هندوستان بودند. اقلیت قابل توجهی از مهاجران نیز از هند جنوبی آمده بودند.