گدانسک (بهلهستانی:Gdańsk) (/ɡəˈdænsk/) یادانزیگ (آلمانی:Danzig) شهری در ساحلدریای بالتیک در شماللهستان است که ۴۸۶٬۴۹۲ نفر جمعیت دارد.[۵] گدانسک بزرگ‌ترین شهر و مرکزاستان پومرانی است وبندر مهم لهستان محسوب می‌شود و چهارمینمنطقه کلان‌شهری در این کشور است.[۶][۷]این شهر در لبهٔ جنوبیخلیج گدانسک، نزدیک به شهرگدنیا و شهر تفریحیسوپوت قرار دارد. این سه شهر در مجموع یک منطقهٔ شهری به نام تریسیتی را تشکیل می‌دهند که در مجموع تقریباً ۱٫۵ میلیون نفر جمعیت دارند.[۸] گدانسک در دهانهٔ رودخانهٔموتواوا قرار دارد، که از طریق آن گدانسک را به پایتخت لهستانورشو متصل می‌کند.
این شهر دارای تاریخ پیچیده‌ای است و دوره‌هایی از حاکمیت لهستان، آلمان و خودمختاری را پشت سر گذاشته‌است. بندر مهم کشتی‌سازی و تجاری از زمانقرون وسطی، در سال ۱۳۶۱ به عضویتاتحادیهٔ هانزا درآمد که بر اقتصاد، جمعیت و معماری این شهر تأثیر گذاشت. این شهر همچنین به عنوان بندر اصلی لهستان عمل می‌کرد و بزرگ‌ترین شهر لهستان در قرن ۱۵ تا ۱۷ بود. در سال ۱۷۹۳، به دنیالتجزیه لهستان، بخشی ازپروس شد، از سال ۱۹۲۰ تا ۱۹۳۹ یکشهر آزاد تحت حفاظتجامعه ملل بود. در ۱ سپتامبر ۱۹۳۹ صحنهاولین درگیریجنگ جهانی دوم دروسترپلاته بود. شهر کنونی در پی تغییرات سرزمینی لهستان پس از جنگ جهانی دوم، فرار و اخراج آلمانی‌ها از لهستان در خلال و پس از جنگ جهانی دوم، و اسکان مجدد لهستانی‌ها پس از ۱۹۴۵ شکل گرفت. در دههٔ ۱۹۸۰، گدانسک زادگاه جنبشهمبستگی بود، که به فروپاشیبلوک شرق،سقوط دیوار برلین و انحلالپیمان ورشو جنبش کمک کرد.
فرودگاه گدانسک لخ والسا کهسومین فرودگاه پررفت‌وآمد لهستان است در این شهر قرار دارد و از نظر ارتباط این شهر با دیگر شهرهای لهستان و همین‌طور دیگر نقاط جهان، از فرودگاه‌های با اهمیت در شمال لهستان است. بر اساس داده‌های جمع‌آوری‌شده در سال ۲۰۱۹، گدانسک یکی از پربازدیدترین شهرهای لهستان است که پذیرای ۳٫۴ میلیون گردشگر بوده‌است.[۹]گدانسک همچنین از نظر کیفیت زندگی، ایمنی و استانداردهای زندگی در رتبه‌بندی‌های برتر در سراسر جهان قرار دارد و مرکز شهر تاریخی آن به عنوان یکی ازآثار ملی لهستان ثبت شده‌است.[۱۰][۱۱][۱۲][۱۳]
پیشینه شهرنشینی در ناحیه گدانسک به سده هفتم میلادی می‌رسد. سال ۹۹۷ میلادی را سال تأسیس شهر می‌دانند. در سده‌های میانه گاه شهری مستقل و گاه مرکزدوک‌نشینپومرانیا بود.
در ۱۷۳۴ امپراتوری روسیه آن را اشغال کرد. در ۱۷۹۳ بخشی ازپروس شرقی شد. در دوره کشورگشایی‌هایناپلئون بناپارت مدتی به عنوان شهر آزاد استقلال ظاهری داشت. با شکست ناپلئون دوباره جزئی از پروس شد. سال ۱۸۷۱ بخشی ازامپراتوری آلمان شد. با مستقل شدن لهستان پس ازجنگ جهانی اول، انتظار می‌رفت که گدانسک به آن کشور داده شود ولی بر پایهپیمان ورسای و تحت نامایالت آزاد دانتسیش اداره آن زیر نظرجامعه ملل انجام می‌شد.تهاجم آلمان به لهستان و سلطه بر دانتسیش آغازگرجنگ جهانی دوم قلمداد می‌شود. در جریان جنگ جهانی دوم نیروهای متفقین این شهر را بارها بمباران کردند.[نیازمند منبع] شهر ۳۰ مارس ۱۹۴۵، در روزهای پایانی جنگ، به اشغال نیروهایارتش سرخ شوروی درآمد. سربازان روس تعداد زیادی از دختران و زنان دوازده تا هفتاد و پنج ساله را موردتجاوز جنسی قرار دادند. حتیراهبه‌هایکلیسای جامع اولیوا و پرستاران و پزشکان در این شهر نیز از تعرض مصون نماندند.[۱۴] پس از جنگ بر پابه تصمیماتکنفرانس یالتا وکنفرانس پوتسدام شهر به لهستان داده شد.
انقلاب لهستان که منجر به فروپاشی نظامکمونیستی در این کشور شد، در این شهر و به رهبریلخ والسا، یکی از کارگران کارخانه کشتی‌سازی این شهر، آغاز شد.[نیازمند منبع]
این شهر مرکزاستان پومرانی در سرزمینپومرانیا است. جمعیت آن بر طبق آمارگیری سال ۲۰۰۶ در حدود ۴۵۸ هزار نفر می‌باشد. از نظر جمعیت ششمین شهر و با مساحت ۲۶۲ کیلومتر مربع هفتمین شهرلهستان از نظر وسعت محسوب می‌گردد.
↑خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامJohann Georg Theodor Grässe 1861, p. 71, 237 وارد نشده است. (صفحهٔراهنما را مطالعه کنید.).
.jpg)
.svg)
.png)
