کریستُف کُلُمب یاکریستوبال کولُن (بهفرانسوی: Christophe Colomb، بهاسپانیایی: Cristóbal Colón) (زاده ۳۱ اکتبر ۱۴۵۱ – درگذشته ۲۰ مه ۱۵۰۶)، کاشف و دریانوردیایتالیایی[۱] و متولدجمهوری جنوا بود.[۱][۲]او را بیشتر به خاطر کشفقاره‌ٔ آمریکا هنگامی که قصد رفتن بههندوستان را داشت می‌شناسند. او از طرفپادشاهی کاستیل (بخشی ازاسپانیا)، مأموریت داشت تا راهی از سمت غرب به سویهندوستان بیابد؛ بنابراین در سال۱۴۹۲ میلادی با ناوگانی متشکل از ۳ کشتیسانتا ماریا،نینا وپینتا از عرضاقیانوس اطلس گذشت، اما به‌جای غرب هندوستان بهآمریکا رسید. کریستف کلمب هرگز نمی‌دانست که قاره‌ای ناشناخته را برایجهان قدیم کشف کرده‌است. سفر کریستف کلمب به قاره آمریکا در قالب چهارسفر اکتشافی صورت گرفت.
کریستف کلمب، از چهره‌های بحث‌برانگیزتاریخ است. برخی از افراد از جمله بیشترسرخ‌پوستان آمریکا، او را مسئول مستقیم یا غیر مستقیم کشتار ده‌ها میلیون نفر ازمردم بومی و عاملاستعمار آمریکا از سویاروپا می‌دانند؛ درحالی که برخی دیگر وی را به خاطر نقش مؤثری که در گسترشفرهنگ و تمدن غرب ایفا کرد، ستایش می‌کنند.
وضعیت قبل ازکشف قاره آمریکا توسط کریستوف کلمب دورانپیشاکلمبی معرفی می شود.
بنا به گفتهٔ دیوید ایکورن، نام حقیقی وی «جان کولون» بود که نام خود را به کریستفر کولومبوس (لاتین) تغییر داد.[۴] نام مادر وی سوزانا فونته‌روسا و پدرش دومینیکو بود. پدر بزرگ مادری او یعقوبو فونته‌روسا و پدرجد وی آبراهام فونته‌روسا بود. در مورد زادگاه واقعی کلمب روایت‌های مختلفی مطرح شده و دربارهٔ سال‌های نخست زندگانی او اطلاعات اندکی موجود است. اکثر تاریخ‌نگاران وی را اهلجنوا درایتالیا می‌دانند اما برخی نیز او رااسپانیایی دانسته‌اند.[۵] کریستف کلمب در روزی بین ۲۶ اوت تا ۳۱ اکتبر سال ۱۴۵۱ زاده شد. پدرشدومنیکو کلمبو تاجر پشم و مادرش سوزانا فونتاناروسا دختر یکبازرگان پشم بود. کلمب سه برادر کوچک‌تر به نام‌هایبارتولومئو، جیووانی په لگرینو و جیاکامو و خواهری به نام بیانچینتا داشت. در ۱۴۷۰ خانواده‌اش برای کار به ساوانو کوچ کردند جایی که کریستف و برادرش بارتولومئو توانستند در کنار پیشه خانوادگی،نقشه‌نگاری نیز بیاموزند. کلمب تحصیلات رسمی نداشت و تا حدود بیست و چهار سالگی خواندن و نوشتن نمی‌دانست، اما چون آرزو داشت که ناخدای کشتی شود در این دوره و بعد از آن کوشید تا با مطالعه‌ٔ فراوان این کمبود علمی را جبران کند.
در سال ۱۴۷۴، کلمب در شمار کارکنان کشتی گروه «سرمایه‌داران اسپنولا» که از مشتریان جنوایی پدرش بودند درآمد. پس از آن یک سالی روی یک کشتی در حوالی آب‌های جزیرهخیوس، واقع دردریای اژه، خدمت کرد. کلمب پس از دیداری کوتاه از خانه، دوباره رهسپار خیوس شد و یک سال دیگر را نیز آنجا گذراند.
در سال ۱۴۷۶، همراهی با یک هیئت بازرگانی این فرصت را نصیب کلمب کرد تا برای نخستین بار بهاقیانوس اطلس سفر کند ولی در حوالیخلیج سنت وینسنت دزدان‌دریایی فرانسوی به ناوگان حمله‌ور شدند و آن را به آتش کشیدند و کلمب که جان به در برده بود، به‌ناچار شش مایل (۹٫۶۵ کیلومتر) شنا کرد تا خود را بهساحل برساند.
در سال ۱۴۷۷، کلمب مقیمپرتغال شد که در آن زمان قطب بازرگانی دریایی اروپا بود و کشتی‌های زیادی از آنجا به مقصدانگلستان،ایرلند،ایسلند، جزیرهٔ مادئیرا، مجمع‌الجزایر آزور وآفریقا رهسپار می‌شدند. کریستف و بارتولومئو کار خود را درلیسبون، پایتخت پرتغال، با نقشه‌کشی آغاز کردند. پس از مدتی کلمب به‌عنوان بازرگانِ ملوان به یک ناوگان پرتغالی پیوست و طی دو سال برای خرید شکر به مادئیرا و از طریقایرلند بهایسلند سفر کرد. او پس از سفری به سواحل غرب آفریقا به مقام نمایندگی تجاری پرتغال در کرانهٔ گینه گمارده شد (۱۴۸۵–۱۴۸۲).
«نقشه کلمب» که در حدود سال ۱۴۹۰ در کارگاه بارتولومئو و کریستف کلمب در شهرلیسبون ساخته شدتصوری که کلمب از موقعیات جغرافیایی داشت.
عواملی چون تبلیغ دینی و گسترش مسیحیت، شور ضداسلام در آن روزگار، قدرتکاستیل وآراگون، بیم از خطر کشورپرتغال، اشتیاق به یافتن طلا، ماجراجویی و امید به فتح سرزمین‌های جدید، نیاز اروپا به تهیه ادویه و گیاهان معطر و دارویی، انگیزه نخستین سفر کلمب به هند شد.[۵]
در عصر کلمب، اروپایی‌ها برای سفر به هند (منظور از هند آسیای جنوبی و شرقی بود) راهی نداشتند جز حرکت به سمت جنوب، دور زدن قارهٔ آفریقا از کناردماغهٔ امید نیک و رفتن به طرف شرق در طولاقیانوس هند. در دههٔ ۱۴۸۰ میلادی، کلمب نیز خیال سفر به هند را در سر داشت ولی نه از طریق معمول. او می‌خواست با حرکت مستقیم از اروپا به سوی غرب و عبور از دریای محیط (اقیانوس اطلس) به آسیا برسد. از نظر دیگران نقشهٔ جسورانهٔ کلمب نپذیرفتنی و بی‌فایده بود و او ناچار شد برای یافتن پشتیبان در میان قدرتمندان و افراد صاحب نفوذ کوشش زیادی به کار برد.[۶]
در شب سوم اوت سال ۱۴۹۲، کلمب با ۳ کشتی ازپالس دو لا فرونترا خارج شد. بزرگ‌ترین آن‌ها یک کشتیکرک بود با نام سانتاماریا و دو کشتی دیگر از نوع کوچک‌ترکاراول بودند. نام یکی از کشتی‌ها امروزه مشخص نیست و تنها با نام مستعار «پینتا» شناخته می‌شود[۷] نام یکی دیگر از کشتی‌ها «نینا» بود که به استعاره از نام مالک آن، یعنی خوان نینای موگر، گرفته شده است.[۸]
نگاره‌ای از کلمب در حال نام‌گذاری دنیای جدید
کریستف کلمب یک سال پس از رسیدن به قاره جدید (آمریکا)، در سال ۱۴۹۳ - کریستف کلمب قاره آمریکا را کشف نکرد، بلکه در مسیر آسیا اتفاقی و اشتباهی به آمریکا رسید، این سرزمین از هزاران سال پیش از کریستف کلمب ساکنینی داشت دارای فرهنگ و زبان و رسوم خاص خود- نامه‌ای هشت صفحه‌ای را برای ایزابل و فرناندو، ملکه و پادشاه اسپانیا نوشت و در آن برداشت خود از مردمان، گیاهان و جانوران سرزمین جدید را توضیح داد.[۹]
نگاره‌ای از کلمب که با کشفیات خود ازجمله بومیان آمریکا به دربار اسپانیا بازگشته است.
(۱۴۹۳–۱۴۹۶) در ۲۴ سپتامبر ۱۴۹۳، کلمب با ناوگانی از هفده کشتی مجهز با همراهی یک گروه ۱۲۰۰ نفری جهت استعمار و سرکوب بومیان، عازم آمریکا شد. او این بار نسبت به سفر اول مسیر جنوبی‌تری را برگزید و پس از ۲۶ روز به جزیرهٔ بزرگدومینیکا (آمریکای مرکزی) رسید. سپس راه شمال را در پیش گرفت و به ترتیب جزایر آنتیل کوچک -شاملگوادلوپ،مونتسرات،آنتیگوا ونویس (Navis)- وجزایر ویرجین وپورتوریکو را کشف و همه را جزئی از قلمرو اسپانیا اعلام کرد. سپس بههیسپانیولا رفت و به جستجوی یاران پیشین برآمد اما مهاجرنشین را خالی از سکنه یافت، زیرا اروپایی‌های ساکن جزیره، همه در جنگ با بومیان کشته شده بودند. وی در مدت اقامت کوتاهش یک قلعهٔ کوچک در داخل و یک شهرک در کرانه‌های شمالی جزیره بنا نهاد.
کلمب در ادامهٔ مأموریت اکتشافی، بیشتر کرانه‌های جنوبیکوبا را از شرق تا غرب پیمود اما پیش از رسیدن به انتهای آن به این پندار که به جای جزیره با شبه‌جزیره‌ای روبروست، تغییر مسیر داد وجامائیکا را کشف کرد.
کلمب پس از سپردن امور به دست برادرانش در ۱۰ مارس ۱۴۹۶ هیسپانیولا را به مقصد اروپا ترک کرد. سفر دوم او هم به پایان رسید.
در سال ۱۴۹۸، کلمب برای سومین بار به آمریکا رفت. او در این سفر پیش از رسیدن به هیسپانیولا جزیرهٔترینیداد را کشف کرد (۳۱ ژانویه) و بخش‌هایی از ریزشگاهرودخانهٔ اورینوکو در خاک اصلیآمریکای جنوبی را پویید (اول اوت).[۱۰]
اوضاع در مهاجرنشین اسپانیایی ناآرام بود. مهاجرانی که وعده‌های کلمب را شنیده بودند، به طمع ثروت‌های بی‌پایان دنیای نو، راهی آمریکا شدند. اکنون ناخشنود از وضعیت خود، برکناری وی را می‌خواستند. کلمب که درگیر سرکوب بومیان بود، برای مقابله با این فتنهٔ جدید از خود شدت عمل نشان داد و چند تن از افرادش را به جرم نافرمانی اعدام کرد. شماری از ناراضیان پس از بازگشت به میهن، از کلمب به دربار اسپانیا شکایت بردند و او را به سوءمدیریت و بی‌کفایتی متهم کردند. شاه و ملکه یک بازرس سلطنتی به نامفرانسیسکو دبوبادیلا را مأمور رسیدگی به این شکایات کردند. او نیز پس از ورود به آمریکا (۱۵۰۰ میلادی) بی‌درنگ کلمب و برادرانش را از مناصبشان برکنار کرده و همه را تحت‌الحفظ به اسپانیا فرستاد. هرچند کلمب پس از مدت کوتاهی آزادیش را به دست آورد ولی مقام فرمانداری دیگر به او داده نشد.
در ۹ مه ۱۵۰۲، کلمب برای چهارمین و آخرین بار، به آمریکا رفت با این هدف جسورانه که برای نخستین بار کرهٔ زمین را دور بزند. او و پسر کوچک‌ترش فردیناند برای یافتن راه عبوری به سوی غرب سراسر کرانه‌هایآمریکای مرکزی را ازبلیز تاپاناما جستجو کردند ولی حادثهٔ تصادف با یک کشتی بازرگانی بومی آنان را از ادامهٔ سفر بازداشت. تا رسیدن نیروی کمکی ازهیسپانیولا، کلمب به ناچار یک سال را درجامائیکا به سر برد و سرانجام در ۷ نوامبر ۱۵۰۴ میلادی توانست به اسپانیا بازگردد.
در سال‌های آخر عمر کلمب طبق توافقات اولیه با دربار خواستار دریافت ده درصد کل سودهای بدست‌آمده از سرزمین‌های جدید شد، ولی دولت به این بهانه که وی دیگر به عنوان فرماندار انجام وظیفه نمی‌کند، قراردادهای پیشین را معتبر ندانست و درخواست‌هایش را رد کرد.
کریستف کلمب در ۲۰ مه ۱۵۰۶ در اسپانیا درگذشت. آرامگاه او در کلیسای جامعسویل یا به روایتی درکلیسای جامع سانتا دومینگو است.
کریستف کلمب وصیت کرده بود که درقاره آمریکا دفن شود، ولی در آن زمان در سال ۱۵۰۶ کلیسای مناسبی در آمریکا برای این کار یافت نشد. از این رو وی را در شهروالادولید اسپانیا دفن کردند و سپس به صومعه‌ای درسویل منتقل شد. با این حال جسد او را در سال ۱۵۴۲ از خاک خارج و بههیسپانیولا منتقل کرده و درسانتو دومینگو (پایتختجمهوری دومینیکن) دفن کردند. در پایان قرن هفدهم،اسپانیا قسمت غربی هیسپانیولا را بهفرانسه واگذار کرد و جسد کلمب بهکوبا منتقل شد. بعدها هنگامی که کوبا به استقلال دست یافت، در سال ۱۸۹۸، جسد برای آخرین بار ازاقیانوس اطلس گذشت و درکلیسای جامع سبیا اسپانیا دفن شد. با این حال در بنای یادبود کلمب در پایتخت جمهوری دومینیکن، جعبه‌ای حاوی استخوان‌هایی وجود دارد که روی آن نوشته شده «کریستف کلمب». محققینی که از جسد موجود در این تابوت نمونه‌برداری دی‌ان‌ای کرده‌اند می‌گویند که نتیجه بادی‌ان‌ای برادرش دیگو، که او هم در نزدیکی سویل دفن شده همخوان است.[نیازمند منبع]
↑۱٫۰۱٫۱Delaney, Carol (2011).Columbus and the Quest for Jerusalem(به انگلیسی) (1st ed.). United States of America: Free Press/Simon and Schuster. p. 74.ISBN978-1-4391-0237-4.
↑Flint, Valerie I.J. (16 May 2021)."Christopher Columbus".Encyclopedia Britannica(به انگلیسی). Retrieved2 January 2022.
↑"The Original Niña".The Niña & Pinta. British Virgin Islands: The Columbus Foundation. Archived fromthe original on 26 May 2015. Retrieved12 October 2013.
.jpg)
