کافئین پرمصرف‌ترین ماده داروییسایکو اکتیو (فعال کننده روان یا بعضاً با عنوان روانگردان) در میان انسان‌ها به‌شمار می‌رود که تقریباً ۹۰ درصد انسان‌ها به‌طور روزانه (اغلب در چای و قهوه) از آن استفاده می‌کنند. افزایشمتابولیسم بدن، تحریکسیستم اعصاب مرکزی و افزایش میزانهوشیاری، تمرکز، حافظه و آگاهی محیطی از مهم‌ترین آثار کافئین است.[۲]کافئین به صورتقرص نیز موجود است که دقیقاً همان خواص و آثار کافئین طبیعی را دارد. این فرآورده درایران بادوز ۲۰۰میلی‌گرم به فروش می‌رسد.[نیازمند منبع]
کافئین خالص پودر نرم، بی‌بو، سفید و براقی است. نقطه جوش آن ۲۳۸درجه سانتیگراد ونقطه ذوب آن ۱۷۸ درجه سانتیگراد است. وزن مخصوص کافئین ۲/۱ است. PH آن ۹/۶ می‌باشد. چگالی آن هم ۷/۶ است. منبع اصلی کافئین بین مواد غذایی مختلف، دانهقهوه می‌باشد. محتوای کافئین در مواد غذایی بسیار متغیر است. در سال ۲۰۰۴م، در اتیوپی درختانی پیدا شد که یک پانزدهم گیاهان کافئین دار، کافئین داشتند. احتمالاً در آینده نزدیک، از این گیاهان جدید برای تهیه نوشیدنیهای قهوه که میزان کمتری کافئین داشته باشند، استفاده می‌شود.
یک دوز کافئین تقریباً ۱۰۰ میلی‌گرم است که ۱۵۰ میلی لیتر نوشیدنی قهوه یا یک عددقرص کافئین، حاوی این مقدار کافئین است. قهوه‌ها از نظر میزان کافئین بسیار باهم متفاوتند. یک فنجانقهوه می‌تواند بین ۷۵ تا ۲۵۰ میلی‌گرم کافئین داشته باشد. چای سیاه نسبت به قهوه حاوی کافئین کمتری است که البته به روش دم کردن آن بستگی دارد.چای سبز خیلی کم کافئین دارد. نوشابه‌ها معمولاً کمتر از قهوه کافئین دارند، اما برخینوشابه‌های انرژی‌زا خیلی زیاد کافئین دارند (در تهیه نوشیدنیهای غیر الکلی، میزان کافئین موجود در آنها توسط سازندگان به دقت کنترل می‌شود. معمولاً هر چه میزان کافئین این نوع نوشیدنیها بالاتر باشد، محبوبیت آنها بیشتر می‌شود)
کافئین حاوی آلکالوئیدی به نام متیل‌گزانتین است. باور بر این است که این ماده شیمیایی در کافئین گیرنده‌هایآدنوزین یا گیرنده‌هایی را که به ما می‌گویند چه زمانی به خواب برویم، مختل می‌کند. در واقع این همان چیزی است که هوشیاری، تمرکز و حافظه بهتر موقتی پس از نوشیدن یک فنجانقهوه را موجب می‌شود. این اختلال و وقفه به دوپامین اجازه می‌دهد که برای مدت زمان طولانی‌تری در بدن باقی بماند و به حفظ احساس خوب کمک کند. با این وجود، نوشیدن بیش از حد قهوه می‌تواند به تحریک‌پذیری و عصبی شدن فرد منجر شود.[۳]کافئین از سدخونی-مغزی عبور کرده و طیف نسبتاً گسترده‌ای از فواید و عوارض را برسیستم اعصاب مرکزی و پیرامونی انسان می‌گذارد که شایع‌ترین آن همان افزایش تمرکز وهوشیاری است. دوزهای بالای کافئین ممکن است باعث سرخوشی شود. در برخی ازکشورهای محدود کافئین را نوعی ماده نیمه مخدر یا حتیمخدرطبقه‌بندی کرده‌اند، اگرچه که مصرف آن کاملاً آزاد است.اثراتلیپولیتیک از کافئین وگزانتین دیگر مشتق شده از چای و قهوه به خوبی ثابت شده و کاملاً شناخته شده است. به بررسی دو سازوکار کافئین می‌پردازیم. اولی تضاد گیرنده A1-آدنوزین است. این گیرنده‌ها در سلولهایچربی بالغ، جایی که آنها به مهار فعالیت سیکلاز و تجزیه چربی می‌پردازند قرار دارند.گزانتین همچنین فعالیت‌های فسفودی استراز را مهار و از فروپاشی مکان‌های داخل سلولی تجزیه چربی در سلول‌های چربی جلوگیری می‌کند. مصرف کافئین گردش غلظت چربی و غلظت FFAs سرم را افزایش می‌دهد. به این ترتیب، مصرف زیاد گزانتین نیز ممکن است به از دست دادنوزن کمک کند و ثابت ماندن وزن از طریق افزایش اکسیداسیون چربی و گرمازایی را در پی داشته باشد.[۴]
قهوه آرزوی مرگ(بهانگلیسی:Death Wish) که برای اولین بار در یک تبلیغ ۳۰ ثانیه‌ای، در آمریکا در سال ۲۰۰۸ معرفی شد، دارای بیشترین میزان کافئین در بین همهنوشیدنی‌های کافئینی است. قیمت این قهوه درایران بسیار بالا می‌باشد و بیشتر قهوه‌هایی که با این نام در حال فروش می‌باشند تقلبی می‌باشد. موضوع کافئین برای بسیاری از دوست داران قهوه یک امر مهم به‌شمار می‌آید در میان مردم محبوب است. یک قهوه استاندارد استارباکس در حدود ۹ میلی‌گرم کافئین دارد، در حالی که این میزان در قهوهآرزوی مرگ که عنوان قوی‌ترین قهوه جهان را یدک می‌کشد، ۵۴ میلی‌گرم می‌باشد؛ یعنی بیش از شش برابر کافئین.[۵]
کافئین از جذب مواد معدنی خصوصاًآهن جلوگیری می‌کند و با توجه به اثر آن بر انقباض عروق خونی ، اختلال کبدی ،تنگی تنفس، مشکلات کبدی ، ضربان قلب ، مصرف آن برای مبتلایان به فشار خون، با ریسک بالا همراه است.[۶]
جنبه‌های منفی:
برخی از عوارض جانبی ناشی از مصرف بیش از حد کافئین شامل اضطراب، بی‌قراری، لرزش، ضربان قلب نامنظم و مشکل در به خواب رفتن است.
در برخی از افراد، کافئین زیاد ممکن است باعث سردرد، میگرن و فشار خون بالا شود.
هم چنین، کافئین می‌تواند به راحتی از جفت عبور کند و خطر سقط جنین یا به دنیا آمدن نوزاد با وزن کم را افزایش دهد. زنان باردار باید میزان مصرف خود را محدود کنند.
کافئین موجود در قهوه یا سایر نوشیدنیهای دارای کافئین، می‌تواند بر تحرک دستگاه گوارش و ترشحاسید معده تأثیر بگذارد.[۷][۸][۹] در زنان یائسه، مصرف زیاد کافئین می‌تواندپوکی استخوان را تسریع نماید.[۱۰][۱۱] مصرف دوزهای بالای کافئین - معمولاً بیشتر از ۳۰۰ میلی‌گرم - می‌تواند باعث ایجاد اضطراب شده یا این عارضه را در افراد مبتلا به اضطراب، افزایش دهد.[۱۲] در برخی از افراد، قطع کردن روند مصرف کافئین می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی اضطراب را کاهش دهد.[۱۳]
مصرف کافئین در دوزهای متوسط، با کاهش علائم افسردگی و کاهش خطر خودکشی همراه بوده است.[۱۴] ۲ بررسی نشان می‌دهد که افزایش مصرف قهوه و کافئین، ممکن است خطر افسردگی را کاهش دهد.[۱۵][۱۶] احتمال داده می‌شود که کافئین، توانایینورون حفاظی (حفاظت ازنورون‌ها) در برابربیماری آلزایمر و زوال عقل داشته باشد هر چند، شواهد در این زمینه قطعی نیستند.[۱۷][۱۸] مصرف منظم کافئین همچنین ممکن است از افراد در برابرسیروز کبدی محافظت کند.[۱۹] اگر کافئین چند ساعت قبل از رسیدن به ارتفاع بالا مصرف شود، ممکن است شدت اثرارتفاع‌زدگی (یا کوه‌زدگی) را کاهش دهد.[۲۰] یکفراتحلیل نشان داده است که مصرف کافئین با کاهش خطر ابتلا بهدیابت نوع ۲ مرتبط است.[۲۱] مصرف منظم کافئین همچنین ممکن است خطر ابتلا به بیماریپارکینسون را کاهش یا سرعت پیشرفت آن را کند نماید.[۲۲][۲۳]
کافئینفشار داخل چشم را در افراد مبتلا بهآب‌سیاه افزایش می‌دهد هر چند، به نظر نمی‌رسد که بر افراد عادی تأثیر بگذارد.[۲۴]
مصرف ۱ تا ۱/۵ گرم (معادل ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ میلی‌گرم) کافئین در روز، با وضعیتی به نامکافئینیسم مرتبط است.[۲۵]بیش‌مصرفی کافئین که مصادف با کافئینیسم می‌باشد معمولاً با طیف گسترده‌ای از علائم ناخوشایند مثل عصبی‌بودن، تحرک‌پذیری، بی‌قراری، بی‌خوابی، سردرد و تپش قلب همراه است.[۲۶]
↑Boekema PJ, Samsom M, van Berge Henegouwen GP, Smout AJ (1999). "Coffee and gastrointestinal function: facts and fiction. A review".Scandinavian Journal of Gastroenterology. Supplement.34 (230): 35–9.doi:10.1080/003655299750025525.PMID10499460.
↑"Caffeine in the diet". MedlinePlus, US National Library of Medicine. 30 April 2013.Archived from the original on 5 January 2015. Retrieved2 January 2015.
↑Wang L, Shen X, Wu Y, Zhang D (March 2016). "Coffee and caffeine consumption and depression: A meta-analysis of observational studies".The Australian and New Zealand Journal of Psychiatry.50 (3): 228–42.doi:10.1177/0004867415603131.PMID26339067.S2CID23377304.
↑Grosso G, Micek A, Castellano S, Pajak A, Galvano F (January 2016). "Coffee, tea, caffeine and risk of depression: A systematic review and dose-response meta-analysis of observational studies".Molecular Nutrition & Food Research.60 (1): 223–34.doi:10.1002/mnfr.201500620.PMID26518745.
↑Panza F, Solfrizzi V, Barulli MR, Bonfiglio C, Guerra V, Osella A, et al. (March 2015). "Coffee, tea, and caffeine consumption and prevention of late-life cognitive decline and dementia: a systematic review".The Journal of Nutrition, Health & Aging.19 (3): 313–28.doi:10.1007/s12603-014-0563-8.hdl:11586/145493.PMID25732217.S2CID8376733.
↑Hackett PH (2010). "Caffeine at high altitude: java at base cAMP".High Altitude Medicine & Biology.11 (1): 13–7.doi:10.1089/ham.2009.1077.PMID20367483.
↑Jiang X, Zhang D, Jiang W (February 2014). "Coffee and caffeine intake and incidence of type 2 diabetes mellitus: a meta-analysis of prospective studies".European Journal of Nutrition.53 (1): 25–38.doi:10.1007/s00394-013-0603-x.PMID24150256.S2CID5566177.Dose-response analysis suggested that incidence of T2DM decreased ...14% [0.86 (0.82-0.91)] for every 200 mg/day increment in caffeine intake.
↑Li M, Wang M, Guo W, Wang J, Sun X (March 2011). "The effect of caffeine on intraocular pressure: a systematic review and meta-analysis".Graefe's Archive for Clinical and Experimental Ophthalmology.249 (3): 435–42.doi:10.1007/s00417-010-1455-1.PMID20706731.S2CID668498.
