چکسلواکی (بهچکی: Československo؛ بهاسلواکی: Česko‑Slovensko) کشوری دراروپای مرکزی بود که بین سال‌های ۱۹۱۸ تا ۱۹۹۲ میلادی وجود داشت و در نهایت به دو کشورجمهوری چک واسلواکی تقسیم شد.
این کشور در پایانجنگ جهانی اول، با فروپاشی امپراتوریاتریش-مجارستان و با الحاق چهار منطقهموراویا،بوهم،اسلواکی و بخشی از روتنیای کارپات تشکیل شد. مساحت این کشور در سال ۱۹۲۱ میلادی یعنی در ابتدای تأسیس ۱۴۰ هزارکیلومتر مربع و جمعیت آن ۱۳٫۶ میلیون نفر بود.
پیش از آغازجنگ جهانی دوم، پس از واگذاری اجباری بخشی از سرزمین‌های خود به کشورهای همسایه از جملهمجارستان، در نهایت تمامی بخش غربی این کشور به‌عنوان تحت‌الحمایه زیر سلطهآلمان قرار گرفت و در بخش شرقی آنجمهوری مستقل اسلواکی ایجاد گردید. پس از پایان جنگ و شکست آلمان در سال ۱۹۴۵ میلادی، این کشور برای مدتی به اِشغالارتش سرخ درآمد ولی در نهایت با روی کار آمدنحکومتی کمونیستی استقلال خود را بازیافت. بخش‌هایی از اراضی شرقی این کشور بهاوکراین شوروی ملحق شد.
اکثریت مردم این منطقه راچک‌ها به همراه اقلیت قابل توجهآلمانی‌زبان‌ها تشکیل می‌دادند. در حالی‌که نیمه شرقی این کشور که از اسلواکی و روتنیا تشکیل می‌شد منطقه‌ای کوهستانی و کمتر توسعه‌یافته بود. این کشور جامعه‌ای چند قومیتی و چند زبانی داشت. در سال ۱۹۲۱ حدود ۵۰ درصد کشور را چک‌ها، حدود ۱۶ درصد اسلواک‌ها، بیش از ۲۲ درصد آلمانی، بیش از ۵ درصد مجار، حدود ۴ درصد روتنیایی، بیش از ۱ درصد یهودی و کمتر از ۱ درصد لهستانی بودند.
تشکیل این کشور حاصل تلاش طولانی چک‌ها علیه حاکمان اتریشی خود بود. تمرکز صنایع امپراتوریاتریش-مجارستان در این کشور موجب می‌شد تا از نظر اقتصادی بهترین شرایط را در میان کشورهای جانشین حکومتخاندان هابسبورگ داشته باشد. این کشور در سال‌های بین دو جنگ جهانی از نظر سیاست خارجی متحدفرانسه بود و یک پیمان دفاع مشترک بارومانی ویوگسلاوی را به امضا رسانده بود. با این حال وجود قومیت‌های متعدد رقیب وملی‌گرا که بازتابی از ضعف درونی امپراتوری هابسبورگاتریش بود این کشور را به سوی بی‌ثباتی سوق داده بود. قانون اساسی ۱۹۲۰ این کشور که یک دولت کاملاً تمرکزگرا را پیش‌بینی کرده بود در حل مسئله اقلیت‌های قومی این کشور ناتوان بود. آلمانی‌ها، مجارها، اوکراینی‌زبان‌های روسینیا و حتی اسلواک‌ها به حکومت مرکزی اعتراض داشتند. همین مسئله موجب سقوط این کشور در سال ۱۹۳۸ شد. از سویی آلمانی‌ها خواهان الحاق مناطق مرزی آلمانی‌زبان معروف بهسودتنلند به آلمان شده بودند، و اسلواک‌ها نیز خواهان خودمختاری بیشتری بودند. با تجزیه امپراتوری اتریش پس ازجنگ جهانی اول، دو سرزمین چک و اسلواکی اختلافات مذهبی خود را ظاهراً کنار گذاشتند و با اتحاد باهم جمهوری چکسلواکی را تشکیل دادند. چکسلواکی در محاصره دو دولت دشمن؛آلمان نازی کهاتریش را هم به خاک خود ضمیمه کرده بود ومجارستان قرار داشت. قدرت‌های غربی تمایلی به درگیری با آلمان نداشتند و لهستان نیز رابطه خوبی با چکسلواکی نداشت.هیتلر با تهدید به جنگ مناطق آلمانی‌نشین را به تصرف خود درآورد و لهستان و مجارستان نیز بخش‌های دارای اقلیتمَجار ولهستانی را به تصرف خود درآوردند. دولت این کشور به چک-اسلواکی به سه واحد خودمختاربوهم و موراویا، اسلواکی و روسنیا تقسیم شد. با آغازجنگ جهانی دوم آلمان بوهم و موراویا را به دولت تحت‌الحمایه خود تبدیل کرد، اسلواکی نیز به عنوان یک دولت متحد آلمان درآمد و روسنیا به مجارستان داده شد. پس از پایان جنگ جهانی حدود ۳ میلیون آلمانی از این کشور اخراج شدند و قراردادی برای انتقال مجارها به مجارستان و انتقال چک‌ها و اسلواک‌ها از آن کشور به چکسلواکی به امضا رسید.[۱]
نقشه زبانی چکسلواکی در سال ۱۹۳۰: صورتی پررنگ: چک، صورتی کم‌رنگ: اسلواک، آبی: آلمانی، زرد: اوکراینی، سبز: مجارچکسلواکی در تمام دوران جنگ سرد بالاترین تولید سرانه را در بین کشورهای سوسیالیستی اروپای شرقی داشت.
چکسلواکی تا پیش از جنگ جهانی اول حدود ۱۴۰ هزار کیلومتر مربع وسعت و بیش از ۱۳ میلیون نفر جمعیت داشت و با آلمان، لهستان، اتریش، مجارستان، و رومانی همسایه بود. چکسلواکی پس از جنگ جهانی دوم از کشورهای کوهستانی اروپای مرکزی واقع بینآلمان ولهستان واتریش ومجارستان وشوروی (اوکراین) که دارای ۱۲۷٬۹۰۰ کیلومتر مربع مساحت و ۱۵٬۶۰۰٬۰۰۰ نفر جمعیت بود. این کشور حکومت جمهوری داشت. پایتخت آنپراگ (پراها) بود و شهرهای معتبر و صنعتی این کشوربرنو وپیلسن وبراتیسلاوا نام داشتند.
پایهٔ اقتصاد چکسلواکی بر کشاورزی و صنعت استوار بوده‌است. محصولات گندم، چغندرقند، کتان،شاهدانه و دیگر فراورده‌های کشاورزی در آن کشور بسیار و به حد وفور بوده‌است. این کشور منابع زغال‌سنگ،لینییت، آهن، مس، نقره و اُورانیوم داشت و در صنعت ذوب فلزات،فلزکاری، اسلحه سازی و نیز در صنایع مکانیکی ازقبیل ساخت اتومبیل و سایر وسایل نقلیهٔ موتوری، ماشین‌های نساجی و چرم‌سازی قوی و نیرومند و پرمایه بود و در ردیف ممالک صنعتی درجهٔ اول اروپا قرار داشت.
چکسلواکی پس از جنگ جهانی اول از چهار منطقه بوهم، موارویا، اسلواکی و روسینیا تشکیل می‌شد
چکسلواکی پس از جنگ جهانی دوم از دو جمهوری چک و اسلواکی تشکیل می‌شد
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط بهچکسلواکی در ویکی‌گفتاورد موجود است.
↑Czechoslovakia. Answers.com. The Columbia Electronic Encyclopedia, Sixth Edition, Columbia University Press. , 2012.http://www.answers.com/topic/czechoslovakia, accessed January 01, 2012.
