پستانداران، پیشرفتهترین مهرهداران هستند. اعضای آنها در بیشتربوم سازگانهای جهان جانوران، چیره بوده و نقش تعیینکنندهای در زنجیرههای غذایی دارند. پستانداران گرچه از جهت گوناگونی و فراوانی، بسیار کمتر از جانواران دیگر و حتی مهرهداران (پرندگان و ماهیان) دیگرند؛ ولی به دلیل پیچیدگی دستگاههای بدن، و بهویژهدستگاه عصبی و مغز، پیشرفتهتر و بزرگتر بوده و نیز نقش کلیدی در بسیاری از بوم سازگانها دارند. پستانداران، جانورانی هستند که دارای مو بوده و غدد شیری دارند. معمولاً دارایدندانهای متنوعی هستند که درون حفره دندانی، جای میگیرد.
به دلیل خطرات و آلودگیهای زیستمحیطی، بسیاری از پستانداران در معرض خطرانقراض هستند.اتحادیه بینالمللی حفاظت از طبیعت در گزارش سال ۲۰۱۱ خود اعلام کرد که ۲۵٪ از پستانداران زمین در شرف نابودیند.[۱]
از ویژگیهایخونگرمی، مو،میانپردهٔ تنفسی، چابکی زیاد و ماهیچههای صورت که به جانور اجازهٔ شیر خوردن میدهد پستانداران باید در دستکم برخی از این خصوصیات با نیاکانددکاو (تراپسیدی) خود سهیم بوده باشند. این ویژگیها در پستانداران یک مجموعهٔ سازگاری واحد را تشکیل میدهد.[۲]
پستانداران در طی همزیستی درازمدت خود با دایناسورها پیشرفتهایی حاصل کردند که آنها را در موقعیت خوبی قرار داد. پستاندارانی که جنینشان دارایجفت است در طی دورهٔکرتاس پدید آمدند و به آرامی شاخه-شاخه شدند. راستهٔنخستیسانان که انسان نیز در آن قرار میگیرد زمانی پدید آمد که دایناسورها هنوز بر زمین چیرگی داشتند. بدینترتیب، چند دودمان از پستانداران بیش از دایناسورها زنده ماندند. این دودمانها طی دوراننوزیستی بهطرز مؤثری شاخه-شاخه شدند. تعدادی از دودمانهایی که در آن موقع بهوجود آمدند، اکنون منقرض شدهاند، بهطوریکه تعدادراستههای پستانداران امروزی از اوایل دوران نوزیستی کمتر است.[۳]
هنگامی کهدایناسورها از میان رفتند، پستانداران به داخل مناطق مسکونی خالی راه یافتند تا به نوبهٔ خود بر محیط خشکی چیرگی یابند.[۳]
فعالیت تکاملی پستانداران طی دو میلیون سال گذشته به اوج خود رسید و این شاید بهخاطر گوناگونی زیادی بود که همراه با یخبندان اواخر دوران نوزیستی در آب و هوا پدید آمد. واپسین رویداد مهم برای پستانداران موج انقراضی بود که بهویژه در مورد پستانداران بزرگ، که شامل گونههایانسانریخت هم میشد، روی داد.[۳]
از جمله مطرحترین و معتبرترین ردهبندیهای صورت گرفته از پستانداران، ردهبندیجورج گیلرد سیمپسون در «اصول ردهبندی و یک نمونه ردهبندی از پستانداران» (چاپ ۱۹۴۵ دربولتن AMNH) است که در اینجا از آن بهره گرفته است. ردهبندی سیمسون و ارائه وی از روابط میان دستههای گوناگون پستانداران و منشأ آنها به صورت گسترده پذیرفته شده و تا پایان سده ۲۰ میلادی تدریس میشد. با این حال، شواهد به دست آمده در دهههای گذشته از روی سنگوارهها، این ردهبندی تا حدی تغییر یافته است و حتی در زمینه نگری چگونگی ردهبندی کردن جانوران، دیدگاههای جدیدی همچون ردهبندی بر پایهکلاد مطرح شدند. اگرچه یافتههای کاوشگران، امروزه ردهبندی سیمسون را تاریخگذشته کرده است، اما این ردهبندی هنوز نزدیکترین چیز به نوعی ردهبندی رسمی از پستانداران است.
در ۱۹۹۷، رده پستانداران مورد بررسی دقیق و مفصلی از سویمالکوم مککنا و سوزان کی. بل قرار گرفت؛ دودیرینشناس که درموزه تاریخ طبیعی آمریکا درنیویورک فعالیت میکردند و پژوهشهایشان در نهایت ردهبندی مککنا/بل را پدیدآورد. در کتاب «ردهبندی پستانداران در سطوح بالای گونهای» خود، چاپ ۱۹۹۷،[۴] ایشان به ارائه مفصلترین بررسی بر روی سیستماتیک، روابط، و زمان شکلگیری آرایههای پستانداران زنده و منقرض تا سطح سرده، بر پایه دادههای مولکولی جدید پرداختند و بررسیهایشان بسیاری از گروهبندیهای سطوح بالاتر را مورد چالش قرار داد.
فهرستبندی مککنا/بل از چندین عنوان مورد استفاده برای گروههای پستانداری بالای سطح گونهای، شامل پستانداران منقرض، به علاوه گروههای امروزینه، میشود و چندین تمایز ظریف از جملههنگ وزیرهنگ (سطوحی که میان رده و راسته قرار دارند) را ارائه میدهد.
در طی چند سال گذشته، بررسیهای مولکولی بر پایه تحلیلدیانای ارتباطهای جدیدی را میان تیرههای پستانداران پیدا کردهاند. درستی بیشتر این یافتهها توسط تستوجود/نبودرتروترانسپوزون راستآزمایی شده است.[۵] سامانههای ردهبندی مبتنی بر بررسیهای مولکولی نشانگر سه گروه اصلی یا تبار فرگشتی برای پستانداران جفتدار هستند:آفریقاددان،شگفتبندان، وشمالهوددان، که از نیاکان مشترک در دوره کرتاسه جدا شدند. ارتباط میان این سه تبار اصلی مورد بحث است و سه فرضیه مختلف دربارهٔ اینکه کدام یک در مقایسه با دیگر جفتداران،ریشهای هستند، پیشنهاد شدهاند. این فرضیههاAtlantogenata (ریشهای شمالهوددان)،برددان (ریشهای شگفتبندان)، وجزآفریقاجفتداران (ریشهای آفریقاددان) هستند.[۶] به این ترتیب، شمالهوددان خود دارای دو تبار مجزایهونیاسنجابکمانان ولوراسیاددان میشود.
تخمینهای مربوط به زمان جدا شدن این سه گروه جفتداران از ۱۰۵ تا ۱۲۰ میلیون سال پیش، بسته به نوع DNA (برای نمونههستهای یامیتوکندریایی)،[۷] و نیز تفسیرهای متنوع از دادههایدیرینجغرافیایی،[۶] زده میشوند.
همکمانان، گروهی که شامل پستانداران و خویشاوندان آنها میشوند، درابردوره پنسیلوانین منشأ گرفتند؛ این هنگامی بود که تبار فرگشتی آنها از تباری که بعدهاخزندگان وپرندگان را تشکیل داد، جدا شد. گروههای اصلی پستانداران از پستاندار شکلان آغازین در دورهژوراسیک پیشین فرگشت یافتند.[۸]
کلادنمای زیر گردآوریشده توسط میکو هارامو است و بر پایه کلاد نماهایی از رو ۱۹۸۸؛ لو، کرامتون، و سان ۲۰۰۱؛ لو، چیفلی، و کیلان-یاوروفسکا ۲۰۰۱؛ لو، کیلان-یاوروفسکا، و چیفلی ۲۰۰۲؛ کیلان-یاوروفسکا، چیفلی، و لو ۲۰۰۴؛ لو، و ویبل ۲۰۰۵.[۹]
ساختار اصلی جمجمه همکمانان دارایحفرهای در پشت هر چشم است که در موقعیتی کاملاً پایین در جمجمه قرار گرفته است (در این تصویر در سمت راست پایین). این حفره میتوانسته است به رشد ماهیچههای قویتر آرواره در این جانوران، و در نتیجه افزایش توان گاز گرفتنشان کمک کند.
نخستینمهرهداران تمام خشکیزی،آبپردهداران بودند. همانند نیاکانچهاراندام دوزیست خود، آنها دارای شش و پا برای حرکت بر زمین بودند. تخمهای آبپردهداران اما دارای غشایی درونی بود که بهرویان اجازه تنفس میداد اما آب را درون تخم نگاه میداشت. از این رو، آبپردهداران میتوانند بر روی خشکی تخم بگذارند، در حالی کهدوزیستان اغلب نیاز دارند تخمهای خود را در آب بگذارند.
به نظر میرسد که مهرهداران آغازین در دورهکربونیفر پیشین پدیدار شده باشند. نیاکان آنها را چهاراندامانخزندهشکل تشکیل میدادند،[۱۰] که بر روی خشکیای زندگی میکردند که تا آن هنگام توسطحشرات و دیگربیمهرگان، و نیزسرخسها وخزهها و گیاهان دیگر به تسخیر درآمده بود. در طی چند میلیون سال، دو تبار فرگشتی مهم آبپردهدار مشخص شدند:همکمانان که در نهایت نیاکان پستانداران کنونی را ساختند؛ وخزندهچهرگان که باعث شکلگیریلاکپشتها،مارمولک (فیلم)ها،مارها،دایناسورها، وپرندگان شدند.[۱۱] همکمانان دارای سوراخی به نامحفره گیجگاهی در بخش پایینی هر یک از دو سوی جمجمه خود هستند که به آنها امکان داشتن ماهیچههای آروارهای قویتر و در نتیجه قدرت گاز گرفتن بیشتر میداد. یکی از گروههای همکمان با نامپلیکوسورها، بزرگجثهترین و پرقدرتترین گروه جانوران درپرمین آغازین بود.[۱۲]
ددکمانان در پرمین میانی، نزدیک به ۲۵۶ میلیون سال پیش، از پلیکوسورها فرگشت یافتند و مهرهداران حاکم بر خشکی شدند.[۱۳] تفاوت آنها باهوپلیکوسورسانان در چندین خصیصه در جمجمه و آروارهها بود؛ از جمله حفره گیجگاهی بزرگتر ودندانهای پیشی که دارای اندازه یکسان بودند.[۱۴] تبار فرگشتی ددکمانان که به پستانداران منتهی شد مراحل گوناگونی را تجربه کرد، که با جانورانی آغاز شد که شباهت زیادی به نیاکان پلیکوسور خود داشتند، و در پایان بهسگدندانهایی رسید که بعضیشان را به سادگی میتوان با پستانداران اشتباه گرفت. تفاوت میان این مراحل، اغلب به صورت زیر نشان داده میشود:
حرکت به سوی راست شدن پاها و ایستاده گام برداشتن بر چهار پا، که باعث افزایش توان جانوران در نتیجه کم شدن اثرمحدودیت کریر میشود. این روند، به نسبت، با سرعت کندی به پیش رفت و در میان همه گونههای پستاندار به یک شکل و درجه صورت نپذیرفت.
استخوان آرواره پایینی به تدریج به استخوان اصلی در آرواره پایینی تبدیل شد، و در دوره تریاسه، به سوی آرواره کامل پستانداران (که در آن فک پایینی تنها از یک استخوان آرواره تشکیل شده است)، وگوش میانی (که توسط استخوانهایی که پیشتر به کار ساختن آروارههای خزندگان به کار رفته بودند) تغییر شکل داد.
دستگاه پوششی پستانداران سه لایه دارد: بیرونیترین لایهروپوست یااپیدرم،پوست حقیقی یا میانپوست (درم) وزیرپوست یا هایپودرم. البته این ۳ لایه ویژه پستانداران نیست و همهٔ مهرهداران همچین پوستی دارند.
روپوست معمولاً ۱۰ تا ۳۰یاخته ضخامت دارد و کار اصلی آن ایجاد لایهای ضدآب است. سلولهای بیرونیتر همواره در حال جدا شدن و سلولهای داخلی در حال تقسیم شدن و به بالا آمدن هستند. لایهٔ میانی پانزده تا چهل برابر از روپوست ضخیمترند. این لایه از اجزای زیادی از جمله ساختارهای استخوانی و رگهای خونی تشکیل شده. لایهٔ زیرپوست از بافتهای چرب تشکیل شده که نقش چربکننده پوست و لایهای عایق را دارد.هیچ پستانداری موی آبی یا سبز ندارد. هر چند در برخی موارد رشدجلبک یا سایهٔ رنگ خاکستری باعث میشود رنگ موی بعضی از آنها سبز یا آبی به نظر برسد.
پستانداران دارای سیستم تنفسی بسیار کارآمدی هستند که از ریههای اسفنجی تشکیل شده است. این ریهها سطح تماس وسیعی با هوا دارند که تبادل گازها را تسهیل میکند.[۱۷]
دیافراگم عضله منحصر به فرد پستانداران است که با انقباض و انبساط خود حجم قفسه سینه را تغییر میدهد. این مکانیسم به تهویه فعال ریهها کمک میکند.[۱۸]
ریه پستانداران از میلیونها کیسه هوایی کوچک به نام آلوئول تشکیل شده که سطح تنفسی را تا 70 متر مربع در انسان بالغ افزایش میدهند.[۱۹]
پستانداران دریایی مانند نهنگها سازگاریهای ویژهای برای تنفس دارند. آنها میتوانند تا 90 دقیقه نفس خود را حبس کنند و از سوراخ بینی بالای سر برای تنفس استفاده مینمایند.[۲۰]
نایژههای پستانداران دارای حلقههای غضروفی هستند که از فروپاشی مجاری تنفسی هنگام دم جلوگیری میکند. این ساختار به ویژه در گونههای بزرگ جثه مهم است.[۲۱]
پستانداران کوچک مانند موشها نرخ تنفس بسیار بالاتری دارند (حدود 100-200 بار در دقیقه) در مقایسه با پستانداران بزرگ مانند فیلها (4-6 بار در دقیقه).[۲۲]
برخی پستانداران مانند خفاشها هنگام پرواز تا 10 برابر حالت استراحت اکسیژن مصرف میکنند. سیستم تنفسی آنها برای تأمین این نیاز ویژه سازگار شده است.[۲۳]
پستانداران کوهستانی مانند یاکها و لاماها هموگلوبینهای ویژهای دارند که در شرایط کماکسیژن کارایی بیشتری در جذب اکسیژن نشان میدهند.[۲۴]
سیستم تنفسی نوزادان پستانداران در بدو تولد کاملاً تکامل نیافته است. برای مثال، نوزاد انسان تا 8 سالگی به طور کامل آلوئولهای ریوی خود را توسعه میدهد.[۲۵]
برخی پستانداران مانند موشهای کور میتوانند در شرایط کماکسیژن شدید زنده بمانند. آنها متابولیسم خود را کاهش داده و از مسیرهای بی هوازی انرژی تولید میکنند.[۲۶]
پستانداران دارای سیستم پیچیدهای از سینوسهای پارانازال هستند که هوا را قبل از رسیدن به ریهها گرم و مرطوب میکنند. این سینوسها در گونههای مختلف اشکال متفاوتی دارند.[۲۷]
رفلکس غواصی در پستانداران دریایی باعث میشود هنگام غوطهوری، ضربان قلب کاهش یافته و خون عمدتاً به اندامهای حیاتی مانند مغز و قلب هدایت شود.[۲۸]
پستانداران دارای اپیگلوت هستند که هنگام بلع مانع از ورود غذا به مجاری تنفسی میشود. این ساختار در گونههای مختلف از نظر اندازه و شکل متفاوت است.[۲۹]
برخی پستانداران مانند سگها از طریق بینی خود میتوانند جهت باد را تشخیص دهند. این توانایی به آنها در یافتن طعمه و جهتیابی کمک میکند.[۳۰]
پستانداران دارای گیرندههای شیمیایی ویژهای در ریهها هستند که میتوانند ترکیبات مضر را تشخیص دهند و باعث ایجاد رفلکس سرفه برای دفع آنها شوند.[۳۱]
دمای بدن پستانداران بر ظرفیت حمل اکسیژن خون تأثیر میگذارد. در دماهای پایین، هموگلوبین اکسیژن را محکمتر نگه میدارد که برای پستانداران قطبی مفید است.[۳۲]
پستانداران دارای سیستم لنفاوی گستردهای در ریهها هستند که به حذف مایعات اضافی و محافظت در برابر عفونتها کمک میکند.[۳۳]
برخی پستانداران مانند خفاشها میتوانند فرکانسهای اولتراسونیک تولید کنند که برای جهتیابی و شکار استفاده میشود. این سیستم به دستگاه تنفسی خاصی نیاز دارد.[۳۴]
پستانداران در مقایسه با خزندگان و پرندگان، سیستم تنفسی کارآمدتری دارند که به آنها اجازه میدهد فعالیتهای متابولیکی شدیدتری داشته باشند.[۳۵]
بیماریهای تنفسی در پستانداران میتواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. برای مثال، آنفلوانزا ویروسی است که به طور خاص دستگاه تنفسی پستانداران را هدف قرار میدهد.[۳۶]
پستانداران دارای سیستم پیچیدهای از موکوس و مژکها در مجاری تنفسی هستند که به دفع ذرات خارجی و میکروارگانیسمها کمک میکند.[۳۷]
برخی پستانداران مانند فیلها میتوانند از خرطوم خود به عنوان وسیلهای برای تنفس در هنگام شنا استفاده کنند. این یک سازگاری منحصر به فرد است.[۳۸]
پستانداران کوچک مانند حشرهخوارها به دلیل نسبت سطح به حجم بالا، نرخ متابولیکی و در نتیجه نیاز تنفسی بسیار بالاتری دارند.[۳۹]
پستانداران دارای گیرندههای کششی در ریهها هستند که میزان پر شدن ریه را کنترل میکنند و از آسیب ناشی از اتساع بیش از حد جلوگیری مینمایند.[۴۰]
برخی پستانداران مانند خرسهای قطبی میتوانند در خواب زمستانی نرخ تنفس خود را تا 1 بار در هر 2 دقیقه کاهش دهند. این یک سازگاری منحصر به فرد است.[۴۱]
پستانداران دارای سیستم بویایی پیشرفتهای هستند که به دستگاه تنفسی آنها متصل است. این سیستم در گونههای مختلف از نظر حساسیت بسیار متفاوت است.[۴۲]
برخی پستانداران مانند گورکنها میتوانند در شرایط کماکسیژن مانند سوراخهای زیرزمینی به خوبی زنده بمانند. آنها دارای هموگلوبینهای ویژهای هستند.[۴۳]
پستانداران دارای سیستم تنظیم pH بسیار دقیقی هستند که بر اساس سطح دیاکسید کربن خون عمل میکند. این سیستم برای حفظ تعادل اسید-باز حیاتی است.[۴۴]
برخی پستانداران مانند دلفینها میتوانند به صورت آگاهانه نفس خود را حبس کنند. این توانایی در سایر جانوران نادر است.[۴۵]
تکامل سیستم تنفسی پستانداران به آنها اجازه داده است در محیطهای متنوعی از کوهستانهای مرتفع تا اعماق اقیانوسها زندگی کنند.[۴۶]
اکثر پستانداران نوزاد را زنده به دنیا میآورد هر چند برخی از آنانتخمگذاری میکنند، مانندنوکاردکی، و برخی نوزاد زودرس بهدنیا آورده و در کیسه جلوی شکم از آن نگهداری میکنند، مانندکانگورو.
نوزاد زنده به دنیا آوردن در برخی از گونههایی که پستاندار نیستند نیز وجود دارد و در نتیجه جزو مشخصههای پستانداران نیست.
اکثر پستانداران از طریق جفتگیری جنسی تولید مثل میکنند و نوزادان خود را زنده به دنیا میآورند. این روش نیاز به مراقبت والدینی گسترده دارد.[۴۷]
پستانداران تخمگذار (مانوترم) مانند نوکاردکی و اکیدنه تنها 5 گونه از پستانداران را تشکیل میدهند. این گونهها ویژگیهایی مشابه خزندگان دارند.[۴۸]
کیسهداران مانند کانگوروها نوزادان بسیار نارس به دنیا میآورند که تکامل خود را در کیسه مادر ادامه میدهند. این نوزادان ممکن است تنها 1 سانتیمتر طول داشته باشند.[۴۹]
جفتداران (اکثر پستانداران) دارای جفت هستند که مواد مغذی و اکسیژن را از مادر به جنین منتقل میکند. این ساختار پیچیده امکان رشد طولانیتر جنین را فراهم میکند.[۵۰]
مدت بارداری در پستانداران بسیار متنوع است. فیلها تا 22 ماه باردار هستند، در حالی که برخی جوندگان تنها 20 روز بارداری دارند.[۵۱]
شیردهی ویژگی منحصر به فرد پستانداران است. غدد شیری از غدد عرق تکامل یافتهاند و ترکیب شیر در گونههای مختلف متفاوت است.[۵۲]
برخی پستانداران مانند خرسها میتوانند لقاح تخمک را به تأخیر بیندازند. این پدیده به نام "تأخیر در لانهگزینی" شناخته میشود.[۵۳]
پستانداران دریایی مانند نهنگها معمولاً تنها یک نوزاد به دنیا میآورند که برای مدت طولانی (تا 2 سال در برخی گونهها) از شیر مادر تغذیه میکند.[۵۴]
برخی پستانداران مانند شیرها میتوانند همزمان با چند نر جفتگیری کنند. این استراتژی به نام "چندشوهری" شناخته میشود و در برخی گونهها دیده میشود.[۵۵]
پستانداران دارای رفتارهای جفتگیری پیچیدهای هستند. برای مثال، فیلهای نر در دوره "musth" قرار میگیرند که سطح تستوسترون آنها تا 60 برابر افزایش مییابد.[۵۶]
برخی پستانداران مانند گرگها تنها یک جفت غالب در گروه تولید مثل میکنند. این سیستم به نام "تکهمسری اجتماعی" شناخته میشود.[۵۷]
پستانداران کوچک مانند موشها میتوانند در سال چندین بار تولید مثل کنند. این استراتژی "تولیدمثل r-انتخابی" نامیده میشود.[۵۸]
برخی پستانداران مانند خفاشهای میوهخوار میتوانند اسپرم را برای ماهها در دستگاه تناسلی خود ذخیره کنند. این سازگاری به آنها اجازه میدهد در زمان مناسب بارور شوند.[۵۹]
پستانداران ماده معمولاً سرمایهگذاری والدینی بیشتری نسبت به نرها انجام میدهند. این تفاوت به نظریه "سرمایهگذاری والدینی" در تکامل مربوط میشود.[۶۰]
برخی پستانداران مانند شیرهای دریایی دارای سیستم چندهمسری هستند که در آن یک نر با چندین ماده جفتگیری میکند. این نرها معمولاً قلمروهای بزرگی را کنترل میکنند.[۶۱]
پستانداران دارای چرخههای تولیدمثلی مختلفی هستند. برخی مانند انسان چرخه قاعدگی دارند، در حالی که برخی دیگر مانند سگها چرخه فحلی دارند.[۶۲]
برخی پستانداران مانند دلفینها میتوانند تا 50 سال عمر تولیدمثلی داشته باشند. این طول عمر غیرمعمول در میان جانوران است.[۶۳]
پستانداران دارای رفتارهای مراقبت از نوزاد پیچیدهای هستند. برای مثال، فیلهای ماده به صورت گروهی از نوزادان مراقبت میکنند که به آن "مراقبت همهمادری" میگویند.[۶۴]
برخی پستانداران مانند برخی گونههای میمون میتوانند در تمام طول سال تولید مثل کنند. این در مقابل گونههایی است که فصل جفتگیری مشخصی دارند.[۶۵]
پستانداران دارای سیستمهای انتخاب جفت پیچیدهای هستند. برای مثال، برخی جوندگان بر اساس سیستم ایمنی اصلی (MHC) جفت خود را انتخاب میکنند.[۶۶]
برخی پستانداران مانند گوریلها دارای نسبت تستیس به وزن بدن بسیار پایینی هستند که نشاندهنده رقابت اسپرم کم در این گونهها است.[۶۷]
پستانداران ماده معمولاً نشانههای واضحی از آمادگی برای جفتگیری نشان میدهند. برای مثال، بابونهای ماده تورمهای جنسی مشخصی دارند.[۶۸]
برخی پستانداران مانند برخی خفاشها میتوانند در حالت خواب زمستانی اسپرم تولید و ذخیره کنند. این یک سازگاری منحصر به فرد است.[۶۹]
پستانداران دارای سیستمهای هورمونی پیچیدهای هستند که چرخه تولیدمثل را تنظیم میکنند. اکسیتوسین نقش مهمی در زایمان و شیردهی دارد.[۷۰]
برخی پستانداران مانند برخی جوندگان میتوانند بلافاصله پس از زایمان مجدداً باردار شوند. این پدیده به نام "بارداری پس از زایمان" شناخته میشود.[۷۱]
پستانداران دارای رفتارهای جفتگیری متنوعی هستند. برای مثال، برخی گونههای وال میتوانند آوازهای پیچیدهای برای جذب جفت تولید کنند.[۷۲]
برخی پستانداران مانند برخی خفاشها میتوانند در کلنیهای بزرگ تولیدمثل کنند که در آن هزاران فرد در یک مکان جمع میشوند.[۷۳]
پستانداران دارای سیستمهای اجتماعی پیچیدهای حول تولید مثل هستند. برای مثال، در فیلها، گروههای مادهها توسط یک ماده مسن رهبری میشوند.[۷۴]
برخی پستانداران مانند برخی گونههای موش میتوانند جنینهای دیگر را جذب کنند. این پدیده به نام "جذب جنین" شناخته میشود.[۷۵]
تکامل سیستم تولیدمثل پستانداران به آنها اجازه داده است در محیطهای متنوعی موفق باشند و استراتژیهای مختلفی برای بقای نسل توسعه دهند.[۷۶]
خفاش تنها پستانداری است که میتواند پرواز کند.سنجاب پرنده ومیمون پرنده در واقع در هوا سر میخورند و قدرت پرواز ندارند.
خفاشها تنها پستاندارانی هستند که توانایی پرواز واقعی دارند. بالهای آنها در واقع دستهای تغییر شکل یافتهای هستند که با غشایی از پوست پوشیده شدهاند.[۷۷]
سنجابهای پرنده در واقع نمیتوانند پرواز کنند، بلکه با استفاده از غشایی بین دست و پاهای خود میتوانند تا 90 متر در هوا سر بخورند.[۷۸]
میمونهای پرنده (کولوگو) نیز توانایی پرواز ندارند، اما میتوانند تا 140 متر بین درختان سر بخورند. آنها بزرگترین پستانداران سرخورنده هستند.[۷۹]
خفاشها دارای استخوانهای بسیار سبکی هستند که به آنها اجازه میدهد به راحتی پرواز کنند. برخی استخوانهای آنها نازکتر از کاغذ است.[۸۰]
خفاشها از امواج فراصوت برای جهتیابی و شکار استفاده میکنند. این سیستم به نام "اکولوکیشن" شناخته میشود و بسیار دقیق است.[۸۱]
متابولیسم خفاشها در هنگام پرواز تا 34 برابر حالت استراحت افزایش مییابد. این بالاترین نرخ متابولیکی در میان تمام پستانداران است.[۸۲]
خفاشها دارای عضلات پرواز بسیار قدرتمندی هستند که حدود 20% وزن بدن آنها را تشکیل میدهد. این نسبت در پرندگان حدود 15% است.[۸۳]
برخی خفاشها میتوانند با سرعت بیش از 160 کیلومتر در ساعت پرواز کنند. این سریعتر از بسیاری از پرندگان است.[۸۴]
خفاشها میتوانند در حین پرواز مانورهای بسیار دقیقی انجام دهند. این توانایی به آنها اجازه میدهد در فضاهای بسیار تنگ شکار کنند.[۸۵]
خفاشها دارای سیستم گردش خون ویژهای هستند که در هنگام پرواز سرعت بالایی دارد. قلب آنها میتواند تا 1000 بار در دقیقه بتپد.[۸۶]
خفاشها میتوانند در حین پرواز غذا بخورند. برخی گونهها حشرات را در هوا شکار میکنند، در حالی که برخی دیگر میتوانند میوهها را در حال پرواز بچینند.[۸۷]
خفاشها دارای حس لامسه بسیار پیشرفتهای در بالهای خود هستند. این حس به آنها کمک میکند جریان هوا را احساس کرده و پرواز خود را کنترل کنند.[۸۸]
برخی خفاشها مانند خفاشهای ماهیگیر میتوانند از سطح آب ماهی بگیرند. این یک رفتار شکار پیچیده است که نیاز به زمانبندی دقیق دارد.[۸۹]
خفاشها میتوانند در تاریکی مطلق پرواز کنند بدون اینکه به موانع برخورد کنند. این توانایی به سیستم عصبی بسیار پیشرفته آنها مربوط میشود.[۹۰]
خفاشها دارای سیستم تنفسی ویژهای هستند که به آنها اجازه میدهد در حین پرواز به طور مؤثر تنفس کنند. این سیستم بسیار کارآمدتر از سیستم تنفسی پرندگان است.[۹۱]
برخی خفاشها مانند خفاشهای میوهخوار میتوانند مسافتهای طولانی (تا 2000 کیلومتر) را برای یافتن غذا پرواز کنند.[۹۲]
خفاشها میتوانند در حین پرواز دمای بدن خود را تنظیم کنند. این توانایی به ویژه در گونههایی که در آب و هوای سرد زندگی میکنند مهم است.[۹۳]
خفاشها دارای سیستم ایمنی ویژهای هستند که با وجود زندگی در کلنیهای پرتراکم، از بیماریهای عفونی جلوگیری میکند.[۹۴]
برخی خفاشها میتوانند در ارتفاع بیش از 3000 متر پرواز کنند. این گونهها دارای هموگلوبینهای ویژهای هستند که در شرایط کماکسیژن کارایی دارند.[۹۵]
خفاشها میتوانند در حین پرواز خواب آلود باشند. برخی گونهها قادرند با یک نیمکره مغز بخوابند در حالی که نیمکره دیگر پرواز را کنترل میکند.[۹۶]
خفاشها دارای سیستم گوارشی سریعی هستند که به آنها اجازه میدهد در حین پرواز غذا را هضم کنند. این سازگاری برای کاهش وزن پرواز مهم است.[۹۷]
برخی خفاشها مانند خفاشهای خونآشام دارای دندانهای تیزی هستند که میتوانند بدون بیدار کردن طعمه، خون آن را بمکند.[۹۸]
خفاشها میتوانند در حین پرواز با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. این ارتباطات برای هماهنگی در شکار و اجتناب از برخورد مهم است.[۹۹]
خفاشها دارای سیستم بینایی خوبی هستند که در کنار اکولوکیشن استفاده میشود. برخی گونهها میتوانند در نور کم به خوبی ببینند.[۱۰۰]
برخی خفاشها میتوانند در حین پرواز آب بنوشند. آنها سطح آب را با پای خود لمس کرده و در لحظه مناسب دهان خود را پایین میآورند.[۱۰۱]
خفاشها میتوانند در حین پرواز از باد استفاده کنند تا انرژی خود را ذخیره کنند. این تکنیک به نام "پرواز بالارونده" شناخته میشود.[۱۰۲]
برخی خفاشها مانند خفاشهای دمآزاد میتوانند در حین پرواز جفتگیری کنند. این یک رفتار نادر در میان پستانداران است.[۱۰۳]
خفاشها میتوانند در حین پرواز جهت خود را با دقت بالایی حفظ کنند. این توانایی به سیستم دهلیزی پیشرفته آنها مربوط میشود.[۱۰۴]
برخی خفاشها میتوانند در حین پرواز سرعت خود را به طور ناگهانی تغییر دهند. این مانور برای شکار حشرات سریع ضروری است.[۱۰۵]
تکامل پرواز در خفاشها یک نمونه کلاسیک از سازگاری است. فسیلها نشان میدهند که خفاشهای اولیه حدود 50 میلیون سال پیش ظاهر شدهاند.[۱۰۶]
در بسیاری از پستاندارانپس گردن جایی نرم، کم احساس و شل است که مادرها برای انتقال تولههایشان و به وسیله دندان از آن استفاده میکنند. در گربههای خانگی مادر برای انتقالبچه گربهها به لانه جدید از پس گردن آنها استفاده میکند.[۱۰۷]
هنگامی که مادران پستانداران پس گردن تولهها را میگیرند، یک رفلکس طبیعی به نام "رفتار بیحرکتی" فعال میشود. این واکنش باعث میشود تولهها کاملاً آرام شده و بدون مقاومت اجازه حمل شدن بدهند. مطالعات EEG نشان دادهاند که در این حالت امواج مغزی تولهها شبیه به حالت خواب عمیق میشود.[۱۰۸]
تنوع گونهای
این رفتار نه فقط در گربهها، بلکه در موشها، سگها، راسوها و حتی برخی نخستیسانان دیده میشود. هر گونه تکنیک خاص خود را دارد؛ مثلاً شیرها معمولاً کل پوست گردن را در دهان میگیرند در حالی که موشها فقط با دندانهای پیشین پوست را نگه میدارند.[۱۰۹]
مدت زمان حمل
تحقیقات نشان میدهد مادران به طور غریزی میدانند که هر توله را چه مدت میتوانند حمل کنند. برای مثال، گربههای مادر معمولاً هر بچه گربه را بیش از 3-5 دقیقه به این روش حمل نمیکنند تا از کاهش اکسیژن رسانی جلوگیری شود.[۱۱۰]
تفاوتهای جنسیتی
در برخی گونهها مانند موشها، مادران تمایل بیشتری به حمل نوزادان نر نسبت به ماده دارند. این احتمالاً به دلیل تفاوت در ترشح هورمونهای جنسی در نوزادان است.[۱۱۱]
پس گردن در بسیاری از پستانداران دارای غلظت کمتری از اعصاب حسی و چربی بیشتری است. این ویژگی باعث میشود گاز گرفتن مادر باعث درد شدید نشود. ضخامت پوست در این ناحیه تا 30% بیشتر از سایر مناطق بدن نوزاد است.[۱۱۲]
سیستم عضلانی
عضلات پس گردن در نوزادان پستانداران به گونهای تکامل یافته که تحمل وزن بدن را هنگام حمل شدن توسط مادر ممکن میسازد. این عضلات حاوی فیبرهای نوع I بیشتری هستند که در برابر خستگی مقاومترند.[۱۱۳]
سیستم گردش خون
ناحیه پس گردن دارای شبکه عروقی ویژهای است که هنگام فشرده شدن، جریان خون را به مغز و اندامهای حیاتی حفظ میکند. این مکانیسم از آسیب دیدگی نوزاد هنگام حمل جلوگیری میکند.[۱۱۴]
"رشد پس از تولدپس گردن در هفتههای اول پس از تولد سریعتر از سایر نواحی بدن رشد میکند تا توانایی تحمل وزن رو به افزایش نوزاد را داشته باشد. این رشد تا 200% در برخی گونهها مشاهده شده است.[۱۱۵]
این روش حمل و نقل ایمنترین راه برای جابجایی نوزادان در محیطهای خطرناک است. مطالعات نشان دادهاند نوزادانی که به این روش حمل میشوند 80% کمتر در معرض خطر افتادن یا آسیب دیدن هستند.[۱۱۶]
یادگیری اولیه
تولهها از طریق این تجربه اولیه، مفهوم تسلیم و اعتماد را میآموزند. این یادگیری برای زندگی اجتماعی در بسیاری از گونههای پستانداران ضروری است و بر روابط بعدی فرد تأثیر میگذارد.[۱۱۷]
تنظیم دمای بدن
حمل نوزاد از ناحیه پس گردن به مادران اجازه میدهد بدن نوزاد را به شکم خود بچسبانند و گرمای بدن خود را با او تقسیم کنند. این روش به ویژه در گونههای ساکن مناطق سردسیر حیاتی است.[۱۱۸]
حفظ انرژی
این روش حمل برای مادران بسیار کمهزینه است و تنها 10% انرژی بیشتری نسبت به راه رفتن عادی مصرف میکند. این صرفهجویی انرژی برای مادرانی که باید چندین نوزاد را حمل کنند حیاتی است.[۱۱۹]
با رشد تولهها، این رفلکس به تدریج کاهش مییابد. در گربههای خانگی معمولاً پس از 12-14 هفتگی این واکنش کاملاً از بین میرود. این زمان دقیقاً با رشد کامل سیستم عصبی مرکزی همخوانی دارد.[۱۲۰]
تغییر روش حمل
مادران با بزرگ شدن تولهها، روش حمل خود را تغییر میدهند. مثلاً سگهای مادر پس از چند هفته به جای دندان از دهان خود برای هدایت تولهها استفاده میکنند و بیشتر از روشهای لمسی برای راهنمایی آنها بهره میبرند.[۱۲۱]
استقلال یافتن
همزمان با کاهش این رفلکس، تولهها شروع به نشان دادن رفتارهای مستقل میکنند. این زمان معمولاً با شروع تغذیه مستقل و کاهش وابستگی به شیر مادر همزمان است.[۱۲۲]
تغییرات هورمونی
کاهش این رفلکس با تغییر در سطح هورمونهایی مانند اکسیتوسین و کورتیزول در بدن نوزاد همراه است. این تغییرات هورمونی نشانگر گذار از دوره نوزادی به مرحله جوانی است.[۱۲۳]
درمانگران از تکنیک "گیرش پس گردن" برای آرام کردن حیوانات جوان هنگام معاینه استفاده میکنند. این روش به ویژه در گربههای جوان مؤثر است و تا 90% باعث کاهش استرس حیوان میشود.[۱۲۴]
تحقیقات عصبی
مطالعه این رفلکس به درک بهتر مکانیسمهای مهار درد و سیستمهای آرامشبخش طبیعی در پستانداران کمک کرده است. این تحقیقات میتواند به توسعه روشهای جدید کنترل درد در انسان منجر شود.[۱۲۵]
پرورش حیوانات خانگی
پرورشدهندگان حرفهای از این دانش برای مدیریت بهتر حیوانات جوان استفاده میکنند. آنها میدانند که پس از چه سنی این روش کارایی خود را از دست میدهد و باید از روشهای جایگزین استفاده کنند.[۱۲۶]
حفاظت از گونهها
این دانش به محققان کمک میکند هنگام جابجایی نوزادان پستانداران در معرض خطر، روشهای ایمنتری را به کار بگیرند. این موضوع به ویژه در برنامههای تکثیر در اسارت اهمیت دارد.[۱۲۷]
مطالعات تکاملی
مقایسه این رفتار در گونههای مختلف پستانداران به درک بهتر مسیرهای تکاملی رفتارهای مادرانه کمک میکند. این تحقیقات نشان داده که این رفتار احتمالاً در اجداد مشترک پستانداران وجود داشته است.[۱۲۸]
روانشناسی رشد
مطالعه این رفلکس و تأثیرات آن بر رشد اجتماعی نوزادان، بینشهای جدیدی درباره اهمیت تماس فیزیکی اولیه در رشد عاطفی ارائه داده است.[۱۲۹]
↑والنتین، جیمز: تکامل گیاهان و جانوران پرسلولی، مترجم: وحید موحد. در: مجله «هدهد». دی ۱۳۶۰ - شماره ۲۸. (از صفحه ۷۰۰ تا ۷۱۶). در مالکیت عمومی.
↑۳٫۰۳٫۱۳٫۲والنتین، جیمز: تکامل گیاهان و جانوران پرسلولی.
↑McKenna, Malcolm C. ; Bell, Susan Groag (1997).Classification of Mammals above the Species Level. Columbia University Press.ISBN0-231-11013-8.{{cite book}}: نگهداری یادکرد:نامهای متعدد:فهرست نویسندگان (link)
↑۶٫۰۶٫۱Nishihara, H.; Maruyama, S.; Okada, N. (2009). "Retroposon analysis and recent geological data suggest near-simultaneous divergence of the three superorders of mammals".Proceedings of the National Academy of Sciences.106 (13): 5235–5240.doi:10.1073/pnas.0809297106.
↑Bennett, A. F. and Ruben, J. A. (1986) "The metabolic and thermoregulatory status of therapsids"; pp. 207–218 in N. Hotton III, P. D. MacLean, J. J. Roth and E. C. Roth (eds), "The ecology and biology of mammal-like reptiles", Smithsonian Institution Press, Washington.
↑Mammalian Lung Morphology, Journal of Respiratory Biology
↑Diaphragmatic Function in Mammals, Respiratory Physiology
↑Alveolar Structure and Function, American Journal of Physiology
↑Respiratory Adaptations in Marine Mammals, Marine Biology
↑Bronchial Cartilage Mechanics, Journal of Biomechanics
↑Respiratory Rates Across Species, Comparative Physiology
↑Respiratory Demands of Flight, Journal of Experimental Biology
↑High-Altitude Respiratory Adaptations, Journal of Mountain Biology