پایتخت (بهانگلیسی:Capital) مرکز سیاسی کشور،شهر اصلی یاسیاسی یککشور یا یک محدودهٔحکومتی است که غالباً از سایر شهرها بزرگتر و پرجمعیتتر بوده و نهادهای مهم حکومتی در آن قرار دارند.[۱][۲]
نهادهای اصلی حکومتی مانند وزارتخانهها و ادارات مرکزی معمولاً در پایتخت قرار دارند. پایتخت محل استقرار حکومت است و این مسئله بهطور قانونی و معمولاً درقانون اساسی کشورها وضع شده است. در کشورهایپادشاهی، شاهان و دربار ایشان معمولاً در پایتخت سکونت دارند.
ریشهٔ واژهٔ پایتخت نیز با همین امر مربوط است؛ یعنی «پایِ تختگاهِ شاه»؛ یعنی در زمانهای قدیم، محل سکونت یکشاه اصلیترین شاخص یک شهر برای پایتخت شدن بود.[نیازمند منبع]
در قدیم نامهای دیگری نیز در معنی پایتخت بهکار میرفت، همچون «دارالخلافه» و «دارالسلطنه» و «آستانه».
منظور از آستانه، محل ورود به دربار پادشاه بود که محل این ورودی دربار رفتهرفته معنای خود شهر سکونت شاه یعنی پایتخت را به خود گرفت.
کشورهایی که پایتختشان بزرگترین شهرشان نیست
آستانه در زمان عثمانی لقب و مترادف شهراستانبول بود و همین واژه فارسی هنوز در زبانهای آسیای میانه در معنی پایتخت بهکار میرود، چنانکه دولت جدید قزاقستان پایتخت تازهساز خود را بهآستانه یعنی پایتخت نام نهاده است.[نیازمند منبع]